Opium

Annemieke Bosman praat met Luc Joosten, dramaturg van de opera Roberto Devereux, het sluitstuk van de Tudor trilogie van Gaetano Donizetti. Roberto Devereux is te zien bij Nationale Opera en Ballet. In Roberto Devereux (1837) laat Donizetti koningin Elizabeth I zien als oudere vrouw, twee jaar voor ze sterft. De harde politieke wereld aan het hof en in haar wereldrijk hebben van haar een strenge, verbitterde en eenzame vrouw gemaakt. Zelden heeft ze het geluk van de liefde gekend. Nu ze aan het eind van haar leven is gekomen en dat besef sterk doordringt, wordt haar verlangen alleen maar groter. Maar Elizabeth merkt al snel dat ze niet als enige haar hart aan Devereux verpand heeft. Veel meer dan de titelfiguur Roberto is Elizabeth het echte hoofdpersonage van de opera, en Donizetti heeft haar muzikaal zeer persoonlijk, menselijk en gedetailleerd uitgewerkt. Iedere gevoelsnuance in haar hart wordt in de muziek verklankt, van de innigste liefdesverlangens tot woede, haat, verachting en vertwijfeling. Daarmee is Roberto Devereux ook de meest moderne opera van de Tudor-trilogie. Met Roberto Devereux ronden regisseur Jetske Mijnssen en dirigent Enrique Mazzola het verhaal van koningin Elizabeth I af. Eerder lieten ze haar als kind zien in Anna Bolena, en als volwassen vrouw, op het toppunt van haar macht, in Maria Stuarda. In Roberto Devereux strijdt Elizabeth, aan het eind van haar leven, vooral tegen zichzelf.

Annemieke Bosman spreekt met Manique Hendricks en Maaike Rikhof, conservatoren van de tentoonstelling The Art of Drag in het Frans Hals Museum in Haarlem. Drag is overal. Denk aan het populaire tv-programma RuPaul’s Drag Race en Songfestival-winnaar Conchita Wurst. Maar het is zeker niet nieuw, al in Griekse tragedies werd er aan drag gedaan en op theatrale wijze de spot gedreven met stereotype genderrollen. Ook voor kunstenaars is het een geliefd onderwerp. Hartjesdag, de van oorsprong Haarlemse feestdag waarop mannen als vrouwen verkleed gingen en andersom, is rond 1900 vaak geschilderd. Sommige kunstenaars deden zelf aan crossdressing of drag zoals Ferdinand Erfmann (1901 – 1968) , of maakten portretten van mensen die door deze uitingsvormen zichzelf konden zijn zoals Kees van Dongen (1877-1968). In de tentoonstelling vind je ook hedendaagse kunstwerken van Sin Wai Kin, Sarah Lucas, Gillian Wearing, Yamuna Forzani, Charles Atlas, Julius Thissen, Erwin Olaf, Ton van Rijn en Roza Ahmad die breken met de verwachtingen en stereotypes van mannelijkheid en vrouwelijkheid. The Art of Drag is de eerste tentoonstelling in Nederland over drag vanuit een kunsthistorisch perspectief. Kom kijken hoe kunstenaars hun liefde voor drag uiten op manieren die nog regelmatig op tegenstand stuiten. The Art of Drag is een viering van jezelf kunnen zijn, vrijheid en uitbundigheid!

Brecht van Hulten praat met fotograaf en filmmaker Kadir van Lohuizen over Food for Thought, zijn multi-mediale project over de voedselindustrie. Op NPO 2 en NPO Start is de komende weken de documentaireserie Food for Thought te zien, die Van Lohuizen samen met Doke Romeijn maakte. Ze gaan daarin op zoek naar de wereld achter het eten op ons bord in de VS, China, Kenia, Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten. Sperziebonen en avocado's uit Kenia. Het eten in de Nederlandse schappen legt gemiddeld ongeveer 30.000 kilometer af voor het op ons bord terecht komt. Dat is even ver als naar Australië en weer terug. Deze overvloed aan producten is het resultaat van een complex en wereldwijd systeem, waarin Nederland een grote rol speelt. Naast de televisieserie is in het Scheepvaartmuseum Amsterdam de expositie Food for Thought te zien, tot 5 januari 2025. Bij uitgeverij Lannoo is het fotoboek Food for Thought verschenen.

Annemieke Bosman in gesprek met Anneke de Lind van Wijngaarden en Nathalie Bruijns. Donderdag komt de film Liefjes uit van Anneke de Lind van Wijngaarden en Nathalie Bruijns. Liefjes is een coming of age film. De film volgt drie meisjes (14) tijdens hun zomervakantie op camping La Plaine onderaan een berg bij de beroemde rivier de Ardèche in Zuid-Frankrijk. Alle drie hebben ze de wens iets te ontdekken in de liefde. De drie meisjes zitten in verschillende fases van het liefdespad. In Liefjes hebben De Lind van Wijngaarden en Bruijns geprobeerd in de hoofden van de meisjes te verdwijnen. Wat zijn hun geheimen, hun verlangens? Waar zijn ze bang voor? Hoe denken ze dat het hoort? Bruijns hierover: 'We hebben geluk gehad dat we zo dichtbij ze mochten komen en dat ze zich zo kwetsbaar durfden op te stellen'.

Annemieke Bosman in gesprek met kunstenaar Michael Raedecker. Het Kunstmuseum in Den Haag presenteert vanaf deze week een grote tentoonstelling van de Nederlandse kunstenaar Michael Raedecker. Met zijn unieke werkwijze, waarbij Raedecker schilderkunst combineert met borduurwerk reflecteert Raedecker op de wereld en onze plaats daarin. Hij weet in zijn werken een melancholische sfeer te vangen alsof hij herinneringen vastlegd die zich in ruimtes en objecten bevinden. Landschappen, boomhutten en huizen in voorsteden zweven in een rijk tussen realisme en surrealisme, waardoor de grenzen van letterlijke representatie en abstractie vervagen. Raedecker laat zich voor zijn werk inspireren door het collectieve geheugen, de kunstgeschiedenis en de populaire cultuur. Hij put uit vele bronnen, zoals fotografie, obscure tijdschriften, filmstills en het internet. In Michael Raedecker: material worlds zijn ongeveer vijftig kunstwerken te zien die de kunstenaar sinds 1991 heeft gemaakt, afkomstig uit de collectie van het Kunstmuseum en van instellingen en particuliere verzamelaars in Nederland en Groot-Brittannië.

Speelkaarten, dobbelstenen en zandlopers vliegen je om de oren tijdens Saboteurs, de nieuwe voorstelling van prijswinnend maker Mathieu Wijdeven in samenwerking met schrijver Daphne Huisden. In Saboteurs onderzoekt Wijdeven aangepaste gedragsvormen en code-switching en tovert deze met behulp van goocheltrucs op theatrale wijze op het podium. De voorstelling is op tournee door heel Nederland. Annemieke Bosman gaat met Mathieu Wijdeven in gesprek.

Annemieke Bosman in gesprek met schrijfster Anaïs van Ertvelde. Anaïs Van Ertvelde (1988) geeft les aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van Gent en is als historica verbonden aan de Universiteit Leiden, waar ze onderzoek doet naar de geschiedenis van lichaam, handicap en seksualiteit. Ze publiceerde columns en opiniestukken in onder meer De Morgen , De Standaard , Knack , NRC en de Volkskrant . In 2017 verscheen haar debuut Vuile lakens. Een hedendaagse visie op seksualiteit , naar de gelijknamige podcast die ze samen met Heleen Debruyne maakte. In het essay Zorgangst (2022) verkende ze onze angsten voor zorg, afhankelijkheid en hulpeloosheid. Haar nieuwe boek Handicap gaat over eigen handicap: Anaïs Van Ertvelde werd geboren met een korte rechteronderarm. Voor haar een vanzelfsprekend gegeven, dacht ze. Vooral andere mensen leken er vragen bij te hebben. Tot ze ontdekte dat er veel meer achter die handicap schuilgaat. Niet alleen persoonlijk maar ook maatschappelijk. Van Ertvelde onderzoekt ‘handicap’ als een politieke conditie. Ze fileert wat de wereld ons over handicap vertelt en maakt duidelijk wat handicap ons over de wereld kan vertellen. Hoe handicap onze blik op kunst, seks, werk, intimiteit, burn-out, burgerschap, verzet en op wie we zelf zijn beïnvloedt – al hebben we dat zelden door. Handicap is ook het verslag van een intieme en soms heftige zoektocht: hoe kan je thuishoren in een wereld waartoe je niet vanzelfsprekend behoort? Hoe ontwar je de manieren waarop lichaam, beperking en verlangen verknoopt zijn? Waarom voelt het zo gevaarlijk om je met een handicap te identificeren en ligt in dat gevaar misschien vrijheid verborgen?

Brecht van Hulten praat met sopraan Francis van Broekhuizen over de voorstelling Schandalig mooie opera, die zij samen met pianist Gregor Bak maakte en die nu door het land toert. Na hun succesvolle tournee van de voorstelling Bij twijfel hard zingen, zijn Francis van Broekhuizen en Gregor Bak weer terug met een geheel nieuwe voorstelling: Schandalig mooie opera! Kent u het beroemde verhaal over de val van Tosca en de trampoline? Wist u dat de bochel van Rigoletto weleens zakt tot onder de billen van de zanger? In deze voorstelling gaat Francis veel dieper in op beroemde anekdotes en schandalen uit de operawereld. Wat gebeurt er allemaal achter de schermen? Zijn de verhalen over moeilijke operadiva’s waar? Natuurlijk zal Francis kleine uitstapjes maken naar andere beroemde classics uit de lichtere muziekgenres. Kortom, een leerzame en gezellige avond vol humor en prachtige muziek van onder andere Verdi, Puccini en Mozart.

Annemieke Bosman in gesprek met Stefanie Kolk, filmmaker. Op het prestigieuze Filmfestival van Venetië ging afgelopen september Kolk's nieuwste film in premiere: MELK.Na de stilgeboorte van hun kindje keren Robin (Frieda Barnhard) en haar vriend Jonas verslagen terug naar huis. Terwijl ze proberen te begrijpen wat er is gebeurd, beginnen Robins borsten melk aan te maken. Ze hoopt de melk te doneren, maar dit blijkt moeilijker dan verwacht. Terwijl haar huis zich langzaam vult met flesjes, groeit in Robin een ijzingwekkende vastberadenheid. Stefanie Kolk maakte eerder de films Clan, Harbour en Eyes on the Road. MELK was ook al te zien op het Internationaal Film Festival Rotterdam.

Annemieke Bosman in gesprek met Eva Vriend, schrijver en historicus. Eva Vriend groeide op in de Noordoostpolder. Haar bestseller Het nieuwe land (2013), over de ontstaansgeschiedenis van Flevoland, werd genomineerd voor de Brusseprijs en de Libris Geschiedenis Prijs. In 2015 verscheen De helpende hand. In 2020 verscheen Eens ging de zee hier tekeer. De laatste twee boeken stonden op de shortlist van de Libris Geschiedenis Prijs en werden ook als tv-serie uitgezonden. Deze maand verschijnt Het eiland van Anna over de geschiedenis van Schokland. Aan de hand van het verhaal van vissersdochter Anna Diender wekt Eva Vriend het in 1859 ontruimde en later verdwenen eiland Schokland en de Schokkers tot leven. Eva Vriend laat zien dat dit verhaal tot op de dag van vandaag doorleeft bij nazaten van Schokkers. Want ook al was Anna er niet geboren, zij voelde zich zeer verbonden met dit eiland. Tegenwoordig ligt het eiland in Flevoland. Eva Vriend spreekt voor dit boek met Schokkers. Ze bezoekt Schokkers in hun woningen die ze na de ontruiming meenamen en opbouwden in onder meer Zwolle. Ze zingt mee in het Schokker koor en schreef aan dit boek in het vuurtorenhuisje op Schokland om de ziel en identiteit van deze eilandgemeenschap zo goed mogelijk te vangen.

In de afgelopen veertig jaar bouwde Ansuya Blom een oeuvre op waarin ze de grenzen van de innerlijke belevingswereld verkent. In tekeningen, collages, films en installaties ontrafelt ze deze complexe relaties van de mens met zichzelf, de ander en de buitenwereld. Vaak gaan die relaties gepaard met misvattingen en verwarring. Haar films en installatie met tekeningen zijn van 23 maar tot en met 30 juni te zien in Landhuis Oude Amelisweerd. Annemieke Bosman gaat met Ansuya Blom in gesprek.

Annemieke Bosman praat met schrijver en dichter Sasja Janssen over haar nieuwste bundel Mijn vader zegt entropie mijn moeder logica. Hoe betrap je het heden op zichzelf? Is het een freak, een gramarijn, de derde ruimte, a natural blonde? Wat is tijd voor de mens in zijn kleine eeuwigheid? Hoe definiëren we de wereld, met welke taal brengen we orde aan in welke chaos? Of zoals het heden de mens toebijt: ‘Jullie overspelen me graag, kwijlen bij mijn naam, maar als je lijdt / omdat je me niet vat, lijd jezelf maar kapot, medelijden is iets wat het verleden / uitspeelt en voor de toekomst heb ik geen geduld // Ik ben het stuifmeel van mijn eigen tijd’. Als een archeologe gaat Sasja Janssen in zowel uitwaaierende, lyrische als gecomprimeerde gedichten terug naar de oorsprong om iets van het raadselachtige nu bloot te leggen.

Brecht van Hulten praat met kunstenaar Carlijn Kingma en regisseur Ariane Greep over de documentaire De wereld van Carlijn, die vanaf 28 maart in de bioscoop te zien is. De Nederlandse cartograaf Carlijn Kingma is een opkomende ster in de wereld, te vergelijken met M.C. Esscher en Piranesi. Ze tekent ideeënwerelden, of zoals ze zelf zegt, kaarten van de soms ondoorgrondelijke werkelijkheid waarin we leven. Carlijn gaf filmmaker Ariane Greep toestemming haar te volgen vanaf de eerste dag dat ze begon met het tekenen van haar nieuwste project Het Waterwerk van ons geld, een gedetailleerde kaart van ons financiële stelsel. Geduld lijkt het sleutelwoord te zijn in dit documentaire-portret, dat Kingma volgt vanaf de eerst stip op papier tot de expositie op de Biënnale van Venetië, waar Carlijn Nederland vertegenwoordigt. De camera toont van dichtbij haar creatieve worsteling tijdens het tekenen en ook haar strijd om de onrechtvaardigheid van het huidige monetaire systeem bloot te leggen; de rijken worden steeds rijker en de armen steeds armer. De tekening leidt tot veel discussies, de kranten schrijven vol lof over haar en ze wint meerdere prijzen, waaronder de Meestervertellerprijs, de Amsterdamprijs voor de Kunst en de Dutch Design Award. De Architectuur Biënnale in Venetië zet Carlijn internationaal op de kaart.

Annemieke Bosman in gesprek met Hans Schnitzler, filosoof en publicist.Hans Schnitzler schrijft essays en columns in de Volkskrant, NRC Handelsblad, De Standaard, De Groene Amsterdammer, en Hard Gras. Hij schreef eerder Het digitale proletariaat, Digitale detox en Wij nihilisten.Schnitzler heeft zich nu gestort op het caféleven. Het traditionele café lijkt op sterven na dood te zijn. Toch weten deze sociale pleisterplaatsen de gemoederen flink te beroeren. Dat de wereld van toog en tapkast onverminderd tot de verbeelding spreekt, komt omdat ze een menselijke maat vertegenwoordigt die in het leven daarbuiten vaak afwezig is. In zijn nieuwe boek Filosofie van de kroeg gaat Hans Schnitzler, die graag en regelmatig in het café te vinden is, op zoek naar wat die maat behelst. De veelal onbekommerde cafésfeer staat namelijk in schril contrast met een samenlevingsklimaat dat steeds guurder en onleefbaarder lijkt te worden. De politieke polarisatie neemt toe, het vijanddenken heerst alom en overal klinkt de roep om meer ‘gemeenschapszin’.Zou het kunnen dat in de microkosmos van het kleinschalige café aanwijzingen te vinden zijn voor een milder en prettiger samenlevingsklimaat? Om dat te onderzoeken neemt Schnitzler de lezer mee op een ongebruikelijk avontuur: een wijsgerig getinte kroegentocht.

Annemieke Bosman in gesprek met beeldend kunstenaar Levi van Veluw. Vanaf deze week neemt beeldend kunstenaar Levi van Veluw (1985) Singer Laren over. Wat begon als een bescheiden presentatie in het kader van de tweejaarlijkse Singerprijs, heeft zich ontwikkeld tot zijn eerste grote museale overzichtstentoonstelling: Labyrinth of memories. In zes zalen dwaalt de bezoeker door het wonderlijke oeuvre van Van Veluw, eindigend bij zijn nieuwste installatie; een ''obsessief'' en zaalvullend slotstuk. Levi van Veluw presenteert in Labyrinth of memories een scala aan twee- en driedimensionale werken, waaronder vijf grote installaties. Daarbij heeft Van Veluw op intuïtieve wijze hoogtepunten uit de Singer collectie geselecteerd. Zo wordt de eigen verzameling in een nieuw licht geplaatst en onderdeel van het verhaal van de kunstenaar. Kenmerkend voor Levi van Veluw zijn de imposante installaties: volledig geënsceneerdewerelden waar de bezoeker binnen kan treden. Zijn werk getuigt van een enorme verbeeldingskracht en wordt vaak volledig met de hand gemaakt.

In de voorstelling Heat toont theatermaker Davy Pieters de complexiteit van intergenerationele famliedynamieken. Daarnaast wordt de vraag gesteld hoe we omgaan met hitte, in onszelf en om ons heen. De voorstellingen van Davy onderzoeken de toekomstige mens en de manier waarop deze wordt beïnvloed door technologische ontwikkelingen en beeldcultuur. De voorstelling Heat is te zien tot en met 26 april. Annemieke Bosman gaat met Davy Pieters in gesprek.

Brecht van Hulten praat met schrijver Susan Smit over haar roman Alles wat beweegt, die gaat over danseres Isadora Duncan. De Amerikaanse pionier van de moderne dans Isadora Duncan tart de normen en wetten van haar tijd, zowel in haar persoonlijke leven als in haar kunst. Voor het eerst in de geschiedenis danst ze op blote voeten en in losse gewaden, geïnspireerd op de bewegingen van de natuur. Wanneer ze zwanger raakt van een gehuwde man, trekt ze zich in 1906 enkele maanden terug in een villa in de duinen van Noordwijk aan Zee. Hopelijk ongezien door de paparazzi wil ze hier in Nederland haar eerste kind krijgen. Als ongetrouwde vrouw zet Isadora alles op het spel. Dat doet ze welbewust. Ze vindt dat een vrouw kinderen moet kunnen krijgen zoals zij dat wenst en ze kiest uit volle overtuiging voor de Britse toneelvernieuwer Edward Gordon Craig. Ze is vrij, maar raakt toch verstrikt in haar obsessie voor deze man. Isadora Duncan trotseert aan onze kust de conservatieve krachten die op haar inwerken en doorstaat de grootste omwenteling van haar leven.

Annemieke Bosman in gesprek met filmregisseur Jelle de Jonge. Vanaf donderdag is de film De Terugreis te zien in de bioscoop. Martin van Waardenberg en Leny Breederveld spelen de hoofdrollen in deze melancholische, maar ook humoristische roadmovie waarin herinneringen, jarenlange liefde en acceptatie van veranderingen centraal staan. De regie is in handen van Jelle de Jonge. Jaap is al bijna 50 jaar samen met Maartje. Waar de nukkige Jaap niet veel zin meer heeft om dingen te ondernemen, zit de soms wat verwarde Maartje nog vol levenslust. Als het echtpaar een brief ontvangt van een oude vakantievriend, laat Jaap zich met gepaste tegenzin overhalen om hem op te zoeken in Zuid-Europa. Naast zijn succesvolle debuutfilm Bon Bini Holland en het lovend ontvangen Weg van Jou (2017) werkte Jelle de Jonge ook mee aan seizoenen van De Luizenmoeder en Nieuwe Buren en zette hij nieuwe series op als Harkum, Kerst met de Kuijpers en de thriller Lieve Mama. Ook regisseert De Jonge sketch-programma’s als Toren C en Sluipschutters. Daarnaast is hij als regisseur betrokken bij diverse tv-commercials.

Annemieke Bosman in gesprek met regisseur Paul Knieriem. Knieriem regisseert de interactieve jeugdvoorstelling Rabbit Hole bij de Toneelmakerij en Theater Sonnevanck. De voorstelling is een tocht door de diepe krochten van het internet: The truth is out there. Is de aarde plat? Bestaat corona wel? Is 9/11 verzonnen door de Amerikaanse overheid? Wordt de wereld geregeerd door als mensen vermomde hagedissen? Allemaal vragen die online rondspoken en zo ook de offline realiteit binnensluipen. Ook in de wereld van jongeren. Voor de een is het gewauwel van internetgekkies, voor de ander, die gelooft in deze alternative facts, is het waarheid. Hoe worden jongeren de diepe krochten van het internet ingezogen? Vinden ze online de verbinding die ze offline moeten missen? In de interactieve voorstelling van de Toneelmakerij en Theater Sonnevanck vervagen de grenzen tussen on- en offline en maken de toeschouwers via hun telefoons onderdeel uit van Samy’s chatfora. Volg je hem into the rabbit hole? Paul Knieriem is sinds 2019 verbonden als artistiek leider aan de Toneelmakerij. Knieriem regisseerde eerder bij de Toneelschuur voorstellingen als Met mijn vader in bed (wegens omstan­dig­heden), Schijn bedriegt en Troje Trilogie.

Annemieke Bosman praat met schrijver Saskia Noort en haar zoon, kunstenaar en illustrator, Mathieu Schellekens. Samen maakten ze een graphic novel naar Saskia Noort's debuut Terug naar de kust. Deze succesvolle roman verscheen dit jaar precies 20 jaar geleden. Als Maria zwanger blijkt van haar derde kind, besluit ze het voortijdig te laten weghalen en de relatie met de vader te verbreken. Vlak daarna wordt ze met de dood bedreigd, kennelijk vanwege haar levensstijl en de gepleegde abortus. Het is het begin van een zenuwslopend kat-en-muisspel. Om zichzelf en vooral haar kinderen in veiligheid te brengen, besluit Maria onder te duiken bij haar zus Ans, die nog altijd in hun ouderlijk huis aan zee woont. Daar wordt Maria geconfronteerd met jeugdherinneringen die ze liever zou vergeten. En terwijl haar dierbaren aan haar geestelijke gezondheid beginnen te twijfelen, komt haar belager steeds dichterbij... Twintig jaar na het verschijnen van dit debuut van Saskia Noort verschijnt de graphic novel, geïllustreerd door Saskia's zoon, Mathieu Schellekens. Ahmad Resh schreef het scenario voor de graphic novel.