De Beelddenkers Podcast

Opvoeden kan soms heel moeilijk lijken, en toch heeft een kind vooral een goede basis nodig. Als je daaraan voldoet doe je het als ouder goed genoeg. In de eerste 8 levensjaren van een kind is het brein vooral in de aanneem modus. Alles wat een kind hoort en ziet wordt nog gemakkelijk voor waar aangenomen. Cultuur, taal, sociale gebruiken worden zo geprogrammeerd en vormen de basis voor de rest van je leven. Ouders worden vooral nageleefd en er wordt minder geluisterd naar wat er gezegd wordt. Opvoeden van je kind is dus vooral voorleven. Onze maatschappij heeft een aantal uitdagingen die tegen deze wetten ingaan en waar we als ouders je kind mee moet leren omgaan. Denk daarbij aan de uitdagingen van het schermgebruik en het steeds minder fysiek buitenspelen. Ook in het onderwijs moet er aan deze hersenwetten voldaan worden. Een kind zit een groot deel van zijn leven in de schoolbanken en ook daar gelden dezelfde wetten. Daar kan er minder voorgeleefd worden maar eer zal wel aan deze behoeften voldaan moeten worden willen we de leerlingen een goede basis voor de toekomst meegeven. Met de huidige lesmethodes is dat niet zo’n gemakkelijke opgave. Zeker voor beelddenkers worden eigenlijk alle hersenwetten met voeten getreden waardoor er een wankele basis ontstaat die de (jeugd) hulpverlening recht moet zien te breien. Kunnen we beter de basis verbeteren. Marcel Bos is een wetenschapper die zijn wetenschappelijke kennis heeft omgezet naar gewone mensentaal. Zijn boek hersenwetten als bouwstenen bij opvoeden legt duidelijk uit wat je als ouder anders kunt doen in de opvoeding en in zijn podcast ‘Marcel ’s opvoedhersenwetten’ is dat terug te luisteren.

Ik ben Natasja Esmeijer, moeder van een transzoon en een dochter met autisme. Ik ben begonnen als Maritiem Officier en heb vijf jaar gevaren op chemicaliën tankers als stuurman en als machinist. Na mijn zeemansleven ben ik in de techniek verdergegaan. Eerst bij de technische dienst van een wasserij, daarna in de revalidatieservice. Tijdens het afleveren en repareren van rolstoelen en scootmobielen kwam ik erachter dat ik prima een op een met mensen kon werken. Toen mijn oudste naar school ging kwam ik erachter dat hij dan wel goed kon leren maar dat leerkrachten geen idee hadden wat hij nodig had om te kunnen leren. Ik ben in het lerende brein gedoken en van daaruit ben ik begonnen met mijn praktijk Beeldig Brein. Inmiddels zijn we tien jaar verder en ben ik expert op het gebied van beelddenken. Ik heb een alternatieve visie op het lerende brein ontwikkeld waarmee ik heel veel kinderen, jongeren en volwassenen help bij het ontdekken hoe hun brein werkt. Samen met mijn collega heb ik het Beelddenkende Brein opgezet. In onze kernopleiding Beelddenken leggen wij de link tussen taaldenken, beelddenken, hooggevoeligheid, hoogbegaafdheid en de verschillende neurodiversiteiten. Mijn grootste wens is om het onderwijs zover te krijgen dat ze rekening gaan houden met deze twee totaal verschillende, maar elkaar aanvullende, leersystemen die ieder mens in zich heeft maar waar er maar een van gefaciliteerd wordt in het huidige onderwijs. Ik heb twee boeken geschreven: ‘Beelddenkers, Als kwartjes vallen…’ voor ouders en leerkrachten en ‘Allergisch voor Moeten’ voor beelddenkende jongeren. Passend onderwijs betekent in mijn visie dat het onderwijs aansluit bij het natuurlijke leerproces van kinderen en niet dat kinderen zich moeten aanpassen aan de manier van leren die ooit bedacht is en nu nog steeds gehanteerd wordt. Niet door alles anders te gaan doen maar door het beiden te gaan doen. Helaas moest ik de muziek verwijderen, wat overblijft is mijn verhaal.

Deze honderdste beelddenkers podcast staat in het teken van de Kernopleiding Beelddenken in Vlaanderen. Annik heeft vorig jaar de opleiding gevolgd als kleuterleerkracht, moeder en volwassen beelddenker. Zij verteld vol passie wat de kennis van het beelddenken haar gebracht heeft. Zowel voor zichzelf, voor haar gezin en voor haar werk op school. Voor haar was de opleiding de tool om al haar kennis die ze had opgedaan op de kindercoachopleiding, lerarenopleiding en als kinderyogadocente met elkaar te verbinden en het grote geheel te gaan zien. Vanuit deze verbindende kennis weet zij nu hoe zij al haar kennis kan inzetten om kinderen te zien voor wat ze zijn en wat ze nodig hebben van de volwassenen om hen heen. Zij spreekt uit eigen ervaring als zij het heeft over de noden van het lerende kind. In haar eigen schooltijd heeft zij ervaren hoe het is om te weten dat je niet past maar dat je toch zo goed mogelijk je best doet om je aan te passen om vervolgens te horen dat je beter je best moet doen. Dat heeft haar geschaad en zij is blij dat zij haar eigen zoon hierin kan begeleiden en dat zij hem mee kan geven dat hoe hij leert dat dat oké is en dat hij vanuit kennis over zijn eigen leren zijn eigen weg daarin vindt.

Over autisme is best wel wat bekend, maar nog steeds krijgen heel veel vrouwen met autisme pas een diagnose als ze later in hun leven vastlopen. De puberteit is ook een periode waarin vaker autisme vastgesteld wordt terwijl bij jongens de diagnose vaak al vroeg bekend is. Dat heeft gevolgen voor de ontwikkeling van vrouwen met autisme. Hoe eerder je leert omgaan met je mogelijkheden hoe beter het is. We willen kinderen niet te vroeg in een hokje stoppen maar een label autisme wil niet zeggen dat het je beperkt maar juist dat het je mogelijkheden vergroot. Het vrouwenbrein is nu eenmaal anders bedraad, vrouwen zijn socialer, passen beter bij het onderwijs en kunnen beter stilzitten dan jongens. Ook is de vecht en vlucht reactie bij jongens vaak expressiever en gaan meisjes eerder pleasen waardoor ook hun gedrag minder storend is en er minder snel actie ondernomen wordt. De chaos en overprikkeling zijn net zo goed aanwezig bij meisjes maar wordt niet opgemerkt door de omgeving. Meisjes en vrouwen met autisme hebben veel vaker te maken met anorexia of een genderdiversiteit dan meisjes zonder autisme. Als het autisme wel bekend is kan dit heel veel onbegrip voorkomen en kan de omgeving aangepast worden zodat deze meisjes ook een betere kans krijgen om zichzelf te ontwikkelen. Autisme is een glijdende schaal van verschillende kenmerken die bij iedereen anders verdeeld zijn. Als je op zoek gaan naar de talenten en mogelijkheden van een persoon is er vaak met autisme prima te leven, maar dan moet je wel weten hoe jouw brein werkt. Brenda Stelpstra en Natasja Esmeijer geven beiden regelmatig lezingen over neurodiversiteit. Wil je meer weten? Lees dan Allergisch voor Moeten of neem contact op met een van beiden.

Het levensverhaal van een hoogbegaafd persoon gaat over het gevoel van dom zijn, anders zijn en lang niet altijd over goed presteren binnen het onderwijs. In deze podcast verteld Monique van Zoelen haar levensverhaal. Haar struggle op school met als doel: juf worden, te bereiken. Het is haar gelukt en ze heeft 15 jaar voor de klas gestaan, om erachter te komen dat ook dan het schoolsysteem haar nog steeds niet past. Sinds 2011 heeft ze haar praktijk Lessons4you, waar zij kinderen met faalangst, hoogsensitiviteit en beelddenken begeleidt. Sinds ze weet dat ze zelf hoogsensitief, hoogbegaafd en beelddenker is, zijn er wel veel puzzelstukjes op hun plek gevallen maar helemaal vlekkeloos verloopt alles nog niet. De communicatie tussen taaldenkers en beelddenkers, binnen een relatie, maar ook tijdens vergaderingen, is niet vanzelfsprekend te noemen. Beelddenkers interpreteren taal anders dan taaldenkers. Er wordt een ander begrip gehangen aan woorden. Dat komt door de andere manier van leren van beelddenkers. Waarbij een taaldenker een woord, met begrip, vanuit de context automatiseert. Beelddenkers halen het begrip ook uit de context, maar daar gaat een ander proces aan vooraf, waarbij het gevoel ook een belangrijke rol speelt. Het complexe, gevoelige, denkproces dat eraan vooraf gaat, zorgt ervoor dat een aantal begrippen een andere beleving krijgen en dus ook een andere interpretatie. Niet zo gek dus dat communicatie tussen taal- en beelddenkers niet altijd vlekkeloos verloopt. In de klas is dit onbewust ook het geval, waardoor leerlingen en leerkrachten soms, met de beste bedoelingen, langs elkaar heen praten zonder dat ze het door hebben. Dan kan een leerling zich dom en niet gezien voelen, terwijl de leerkracht het idee heeft dat die juist deze leerling extra begeleidt en aandacht geeft. Om dit te voorkomen en meer begrip en (h)erkenning te krijgen voor deze doelgroep, deelt Monique al haar kennis, expertise en persoonlijke ervaringen met de leden van haar community: 'Het weer een blij kind platform en community'. Hier brengt zij ouders, leerkrachten en professionals samen en verzorgt ze, ook samen met andere experts, inspirerende workshops, masterclasses en Q&A sessies.

Neurodiverse mensen kom je overal tegen, op school maar ook op de werkvloer. Dat is niet zo gek als 25% van de mensen een neurodiversiteit heeft. 25% is best veel, waar zijn al die mensen dan kun je je afvragen. De meeste mensen met een neurodiversiteit weten het niet, of niet zeker, van zichzelf, want zeg nou zelf: denk jij er wel eens over na hoe iemand anders denkt? Neurodiversiteit wil alleen maar zeggen dat jouw brein anders denkt, en leert, dan het gemiddelde brein. Niks mis mee dus. Het wordt pas lastig als die neurodiversiteit zoveel invloed heeft op jouw functioneren dat jij er last van hebt. Neurodiversiteiten als ADHD en Autisme kunnen wel voor belemmeringen zorgen. Belemmeringen als je in het standaard verwachtingspatroon wil of moet passen. Maar diezelfde belemmeringen kunnen ook talenten zijn die een gemiddeld brein niet bezit en die dus heel waardevol kunnen zijn. Zo vullen we elkaar aan. Op de werkvloer is er, over het algemeen, nog niet voldoende kennis over wat de verschillende neurodiversiteiten, ADHD, ADD, Autisme, dyslexie, beelddenken, hoogbegaafdheid, precies inhouden waardoor het horen van het labeltje gelijk een aantal aannames laat afvuren. Daardoor wordt er alleen nog maar naar die paar aannames gekeken en krijgt de neurodiverse persoon geen kans om te laten zien wat die wel kan. Brenda Stelpstra heeft zelf een neurodivers brein en zet zich in om deze kennis op de werkvloer te verspreiden. Middels lezingen en trainingen in haar bedrijf BV Assist, biedt zij de kennis die je als manager goed kunt gebruiken om de waarde van neurodiverse breinen te gaan zien. Inmiddels is er steeds meer aandacht voor neurodiversiteit en, onderliggend, beelddenken, waardoor er steeds meer ruimte komt voor werknemers om zichzelf te zijn en open te zijn over wat zij nodig hebben om goed te kunnen functioneren maar ook om open te zijn over wat zij te bieden hebben.

Emile werkt al 12 jaar in het onderwijs en heeft daar al van alles gedaan. Nu wil hij graag schoolleider worden maar hij wordt steeds afgewezen omdat hij geen ervaring heeft. Hij heeft wel ervaring met lesgeven op gevoel, vanuit gelijkwaardigheid en lichaamsgericht. Dat botst echter nog wel eens met de visie en verwachtingen van de school en de ouders van de leerlingen. Hij weet als geen ander welke uitdagingen je als leerkracht of docent hebt om onderwijs te geven, zeker aan een groep van 30 leerlingen. Dan ben je al snel beperkt tot lesgeven vanuit het boek ook als je weet dat een paar keer opdrukken tussendoor veel effectiever is. Zelf is hij een echte beelddenker en herkent de manier van denken en vanuit die manier van denken geeft hij graag vorm aan zijn nieuwe baan als schoolleider. Hij wil daarbij graag de leerlingen en zijn collega’s uitdagen om het anders te doen en samen uit te vinden hoe ze het onderwijs anders vorm kunnen geven. Vanuit creatieve oplossingen, consequenties dragen als blijkt dat het toch niet werkt en samen een nieuwe weg proberen. Lesgeven op het randje van het vakje. Het is een energieke podcast met verschillende meningen die, ook vanuit gelijkwaardigheid, maar vanuit een andere visie uiteindelijk toch bij elkaar komen. De onderwijspraktijk is niet zo gemakkelijk als je als leek bedenkt. Uit dit gesprek blijkt de hardnekkige weerstand van het onderwijs dat zij wel weten hoe je een kind iets moet leren en dat dat vooral niet vooraan staat. Het onderwijs is goed en als ouder zoek je maar een school die het goed genoeg doet. School kan niks betekenen, ook als je als leerkracht wel ziet dat het anders moet sta je machteloos, tenminste dat idee heb je dus doe je er maar niets aan. Je doet je stinkende best en dat moet goed genoeg zijn.

Puck studeert pedagogische wetenschappen en is tot de conclusie gekomen dat ze daar veel kennis krijgen, maar geen feeling ontwikkelen met het werkveld. Ze krijgen theoretische kennis maar leren niet hoe ze die in de praktijk later toe moet gaan passen. Ze leren protocollen en niet naar het mens kijken. Sterker nog, er wordt vaak geleerd hoe je de menselijkheid uit het gesprek haalt. Het systeem werkt omdat het altijd al zo gegaan is. Dat kan anders, vindt Puck. Daarom gaat zij komend jaar beginnen met haar UniversiTijd voor de Toekomst. Een opleiding naast je bestaande opleiding of baan om te leren hoe je in de praktijk menselijk moet omgaan met klanten. Dat je breed moet inzetten om te achterhalen waarom een kind vastloopt of bepaald gedrag vertoont en ook echt naar de oplossing gaat zoeken. Niet volgens vaststaande protocollen, omdat het nu eenmaal zo moet, maar vanuit je kennis. In de UniversiTijd voor de Toekomst wordt je rugzak gevuld met kennis over de werking van het brein, hoe verschillend kinderen leren, hoe je een goede intake afneemt, hoe je een goed verslag schrijft, de verschillende ontwikkelingsfasen van kinderen, achtergronden van neurodiversiteit en al dat soort ervaringskennis die je nodig hebt om naar het hele kind te kijken. Met als opzet om uiteindelijk de hulpverlening, het onderwijs en de ouders samen, als gelijkwaardige partners, te laten meedenken wat het beste voor dit ene kind is. Wil jij meer informatie over de UniversiTijd voor de Toekomst kijk dan op www.UniversiTijdvoordeToekomst.nl

Beelddenkers en rekenen gaan niet zo goed samen, denken veel beelddenkers. Maar beelddenkers kunnen prima rekenen, als ze op de juiste manier het rekenen aangeleerd krijgen. Erik van Haren is 24 jaar wiskundedocent geweest en heeft heel wat leerlingen geholpen om beter te worden in wiskunde. Waar de ene leerling aangezet moest worden om beter na te denken wat hij eigenlijk aan het doen is moest hij de andere leerling juist tot doen aanzetten. Het viel hem toen al op dat niet elke leerling vastliep op dezelfde punten en dat er meerdere leermanieren zijn met hun eigen vastlopers. In zijn boek rekenvreugde bepleit hij dat het reken- en wiskundeonderwijs in Nederland beter kan, zowel voor de taal- als de beelddenkers. Rekenen en ook wiskunde is een vak waarin automatiseren en reproduceren voorop staat. Ook in de wiskundeles wordt er uitgelegd hoe je iets kunt uitrekenen en dat moet je kunnen reproduceren. Beelddenkers leren niet via automatiseren en lopen soms al gelijk op de basisschool vast. De meeste beelddenkers gaan naar de middelbare school met het idee dat ze, op zijn minst, niet goed zijn in rekenen. Een enkeling kan het wel en redt zich nog tot halverwege het VWO totdat de wiskunde niet begrijpbaar meer is. Dan komen ze erachter dat ze niet geleerd hebben om stappenplannen te gebruiken. Maar ook taaldenkers komen niet ongeschonden uit ons basis-rekenonderwijs. Luister naar de expert op het gebied van rekenen. Bottom-up en top-down in een!

Herken je het volgende? Zodra de verandering – die je zo graag wilde - voor de deur staat, voel je weerstand en angst. Plots wordt het oude vertrouwde veel aantrekkelijker dan voorheen. “Ach, het is zo erg niet”, zeg je, en je blijft lekker in je comfort zone zitten. Dit alles voelde ook Leonie, angst voor het nieuwe, en toch heeft ze dertien jaar geleden de knop volledig omgezet. Na haar vertrek uit het onderwijs zocht ze de stilte op en nu helpt ze anderen bij hun innerlijk proces als transformatiecoach. Ze startte haar eigen bedrijf als schrijf- en bewustzijnscoach, herschoolde zichzelf als familieopsteller en systemisch coach, en heeft aan die combi een heel eigen draai gegeven. Zonder zich er bewust van te zijn, heeft ze haar onderdrukte beelddenkbrein weer geactiveerd, waardoor ze weer kan voelen en gebruik kan maken van de natuurlijke mogelijkheden van haar brein. Pas tijdens het voorgesprek realiseerde ze zich dat beelddenken de naam is voor het denkproces dat ze intuïtief heeft ontdekt, dat altijd aanwezig was maar in haar jeugd geen kans kreeg om zich te ontwikkelen. Nu ze openstaat voor creatieve en alternatieve denkwijzen, begeleidt ze ook anderen bij hun innerlijke reis naar verandering; dit doet ze zowel vanuit gevoel als vanuit taal. Haar boek, "Schrijven naar bewustzijn, ontdek je ware verhaal", biedt diepgaande inzichten in hoe je jezelf opnieuw kunt ontdekken. Het bevat zelfs een oefening om beide hersenhelften in evenwicht te brengen. Dat is waar we uiteindelijk allemaal naar streven, balans in ons brein. Denken met de dominante hersenhelft, ondersteund door de niet-dominante, vergt tijd en groei, maar als je ervoor openstaat, kun je zoveel meer bereiken.

Autisme en hoogbegaafdheid gaan best wel vaak samen en dan is het de vraag wat hoort er nu precies bij het autisme en welk stukje anders zijn hoort bij de hoogbegaafdheid? Als persoon weet je het verschil niet want je bent wie je bent. Zo ook Sander. Sander was op zijn 9e schaakkampioen maar haalde een lage score op de citotoets omdat hij maar de helft had ingevuld. In plaats van het juiste antwoord aan te kruisen schreef hij bij elk antwoord waarom het goed of fout was. Dat zorgt ervoor dat het toch wel teveel tijd kost om alle vragen af te werken. Hij merkt zelf dat hij vaak veel te diep op antwoorden ingaat en dan zijn publiek kwijt raakt, zij haken af omdat het onderwerp te breed genomen wordt. Sander denkt al wel een hele tijd na over denken. De verschillen die er tussen mensen zijn kun je accepteren terwijl je toch een andere mening hebt en juist die verschillen zorgen ervoor dat we van elkaar leren en samen meer zijn dan de aparte delen bij elkaar. Hij heeft ook het onderwijs onder de loep genomen en al gaandeweg, met een uitstapje via Harry Potter komen we steeds weer terug op geniale nieuwe inzichten in hoe we ons onderwijs passender zouden kunnen maken voor al deze diverse breinen. Als taaldenkers en beelddenkers elkaar beter zouden begrijpen zouden er hele mooie dingen kunnen gebeuren, in het onderwijs maar zeker ook in de politiek. Daar kunnen we een begin mee maken door het onderwijs, net als bij Harry Potter via de sorteerhoed, binnen een klas voor verschillende groepen leerlingen anders vorm te geven maar wel zodanig dat ze van elkaar kunnen leren. Anders en toch gelijk.

Verandering begint bij jezelf en gaat van onder naar boven. Mers Bos werkt al jaren als docent Duits en is druk aan het experimenteren om het beelddenkvriendelijke onderwijs in haar praktijk in te voeren. Naast lesgeven gebruikt zij het wereldspel in haar begeleiding en in haar mentorklas als zij hoogbegaafde leerlingen detecteert of kinderen met bijvoorbeeld dyslexie, dyscalculie, adhd of autisme. Het wereldspel biedt haar houvast en brengt eigenschappen naar boven die lang niet altijd zichtbaar waren. De meerwaarde van dit inzicht is de handvaten die de docent krijgt hoe een leerling leert. Hoe je dat bepaald maakt niet zoveel uit, het einddoel moet altijd zijn dat het leerproces van de leerling bepalend moet zijn hoe die uiteindelijk gaat leren. Wat die leerling moet leren staat in het lesboek, het hoe kan variabel zijn. Mers biedt daarvoor diverse technieken aan in haar klas en de leerlingen mogen zelf bepalen welke methode voor hen werkt. Een regel: je mag niet zeggen dat een methode stom is: wat voor jou niet werkt kan voor iemand anders heel helpend zijn. Ook durft zij gewoon achteraan in het boek te beginnen in plaats van netjes bij hoofdstuk 1 les 1. Achterin het boek staat namelijk waardevolle informatie die beelddenkers eerst nodig hebben voordat zij bij les 1 kunnen beginnen. Dat heeft zij proefondervindelijk bij zichzelf ontdekt en past het nu met succes toe.

In deze podcast gaan we mee met het leven van Thijs. Vanaf zijn vroegste jeugd is hij op de hoogte van het feit dat zijn moeder hoogbegaafd is en dat hij het zelf ook is. Dat besef speelt een grote rol in zijn leven en bepaald de manier waarop hij op school tegen zijn prestaties aankijkt. De cultuur waarin hij opgroeit is allesbepalend voor de rest van zijn leven. Hij ontdekt het geloof, laat het weer los en vindt het opnieuw. Hij heeft ontdekt dat een aantal religies vanuit het beelddenken ontstaan zijn, de feminiene kant, vanuit het hart zoals het jodendom en het hindoeïsme. Een aantal andere religies zijn ontstaan vanuit het taaldenken de masculiene kant zoals het christendom en de islam. Hier is de rede overheersend. Deze feminiene of masculiene basis bepaald grotendeels de rolverdeling van man en vrouw. Daarnaast drukt de nationale cultuur ook een stempel op bestaande religies. Zo zijn in Zweden vrouwen welkom om als predikant aan de slag te gaan terwijl dat in de verenigde staten veel moeilijker gaat. Deze podcast is een lang verhaal, verteld door een hoogbegaafde beelddenker op een beelddenkmanier die, zonder ingrijpen van de interviewer, zichzelf ontvouwd en zichzelf verklaard.

Net zoals we op school gebruik maken van automatiseren zouden we ook het creatief oplossingen verzinnen moeten stimuleren. Creatieve intelligentie wordt veel van ons gevraagd in de maatschappij, maar krijgt in het onderwijs veel te weinig aandacht. Saskia van den Brand kwam daar gaandeweg zelf achter toen zij vanuit haar basis/kader opleiding doorstroomde via MBO naar HBO en erachter kwam dat zij genoeg vaardigheden en denkkracht bezit om goede oplossingen te verzinnen, maar dat haar oplossingen vaak te ver van de gebaande paden afweken waardoor ze toch niet overgenomen werden. Voornamelijk uit angst om het oude, vertrouwde los te laten. Dat zien we in het onderwijs en op de werkvloer op heel veel plekken. Zelfs creatieve denkprocessen worden in een malletje gegoten waardoor er vanaf het begin al naar een vooraf bepaalde uitkomst toegewerkt gaat worden. Zonde van de creatieve denkkracht die bij heel veel mensen van nature aanwezig is maar nooit de kans krijgt om echt goed zijn werk te doen. Daarom heeft Saskia twee beeldende boeken geschreven: ‘Avonturen in boekenatlas’ en ‘Rozendaalse kinderen in oorlogstijd’. Niet zozeer dat zij alles in beeld vat, maar de boeken zijn zodanig geschreven dat zij het onderwerp naar de leefwereld van de lezer haalt waardoor de lesstof echt begrepen en geleefd wordt. Haar boeken zijn te bestellen op saskiavandenbrand.nl Voor Saskia is schrijven heel belangrijk, daar kan zij haar creativiteit in kwijt. Door gastlessen te geven in het basisonderwijs stimuleert zij de ontwikkeling van het creatieve denken. Dat is eng maar ook heel erg leuk als je eenmaal durft af te wijken van wat er eerder al is bedacht. Haar schrijflessen zijn dus eigenlijk veel meer dan dat, het stimuleert een heleboel andere vaardigheden die we bij taal en rekenen nodig hebben.

In de oertijd, de tijd van de jagers en verzamelaars, werden kinderen opgevoed vanuit de gehele gemeenschap. Zij konden de skills en vaardigheden die zij nodig hadden om te overleven en om de soort in stand te houden leren van diverse mensen, en konden zo zichzelf en hun eigen vaardigheden ontdekken. Vanuit de veiligheid van de groep konden zij hun eigen individu ontwikkelen met alle vaardigheden en tekortkomingen die daarbij horen. Vanuit spel en behoefte. Deze oerinstincten zijn nog steeds aanwezig in de moderne mens en verklaren het gedrag dat kinderen laten zien op een bepaalde leeftijd. Als dat gedrag goed geïnterpreteerd wordt is het een middel tot een leerproces zodat een kind leert welk plekje die inneemt in de mini maatschappij waarin die leeft. Helaas is onze maatschappij zo ingericht dat er weinig ruimte is om al doende te leren. Afwijkend gedrag wordt gelijk de kop ingedrukt. Ruzie wordt direct beslecht en de kans om al doende te leren wordt afgenomen doordat de emoties niet ondertitelt worden. We starten al vroeg in het onderwijs, een leerkracht op 30 kinderen ipv 30 volwassenen op 1 kind, zodat er weinig kans is om op zoek te gaan naar de informatie die een kind op dat moment nodig heeft. Willen we aansluiten bij de natuurlijke ontwikkeling van een kind zullen we beter moeten leren kijken waar dit betreffende kind zich in het ontwikkelingsproces bevindt en welke vaardigheden op dit moment aan de beurt zijn om geleerd te worden. Dat werkt niet door een trein te starten waar het kind in moet passen en als het niet aan de eisen voldoet dan maar een ander spoor te kiezen. De trein van het onderwijs gaat namelijk altijd rechtdoor terwijl de meeste kinderen graag wat langer op de ene halte blijven hangen en de volgende halte liever niet stoppen. In deze podcast legt Betsy van de Grift uit hoe gedrag vanuit de behoeften van de oermens bekeken kan worden.

Faalangst komt soms al bij jonge kinderen voor, sommige kinderen lijken ermee geboren, bij anderen ontwikkeld het zich in de loop van de tijd. Faalangst is een diepgewortelde angst om niet aan de verwachtingen van jezelf en van anderen te voldoen. Vaak ook is het niet eens duidelijk dat faalangst de problemen veroorzaakt. Faalangst ontstaat vaak bij beelddenkers omdat zij al een innerlijk beeld hebben van hoe zij iets willen uitvoeren maar ook voelen ze heel goed aan wat anderen van hen vinden: Perfectionisme gecombineerd met een hoge gevoeligheid. Daardoor ligt de lat erg hoog maar wordt ook goed gevoeld als iets niet in een keer goed volbracht wordt. Een tekening die geroemd wordt door de ouder waarvan zijzelf vinden dat het helemaal niet lijkt of een olifant die zij getekend hebben die niet herkend wordt als olifant; faalmomentjes die zich langzaam vastzetten in het brein. Met het aanpassen van je taalgebruik kun je als ouder of als leerkracht voorkomen dat een kind faalangst ontwikkeld. Is de faalangst echter al diepgeworteld dan hebben Sandra Keizer en Krista van Hoekelen een oplossing. In hun Buitengewoon Handig boek over Faalangst leggen zij haarfijn uit wat faalangst is, hoe je het kunt herkennen en hoe je het vervolgens kunt oplossen of werkbaar kunt maken. Dat werkbaar maken is een proces van jaren omdat je het karakter van een kind niet zomaar kunt en wilt veranderen. Sandra en Krista zetten zich met F-ART helemaal in om faalangst te laten herkennen en erkennen, ook in het onderwijs. Anders dan conventionele faalangsttraining die via de cognitieve weg faalangst bestrijden, pakken zij de creatieve weg. Met bijenwas, klei en andere materialen laten ze kinderen ervaren hoe het voelt om iets van niets te maken en dat dat niet altijd heel simpel hoeft te zijn en dat het niet erg is dat het proces wat langer duurt. Door de nadruk op de handen te leggen komt een kind uit het hoofd en kan het weer bij hun gevoel. Wil je meer weten? Luister dan deze podcast of ga naar F-art.nu.

Waarom moet je op het VWO alleen maar theorie leren? Ook VWO leerlingen gaan aan van praktijkvakken en leren daarmee hun creativiteit te ontwikkelen. Sofie van de Waart is leerkracht basisschool (geweest), ze heeft een huiswerkinstituut, ze is onderwijsspecialist, ze heeft Explora, parttime HB onderwijs opgezet, en is nu bezig met een delta voorziening voor langdurig thuiszittende kinderen. Een onderwijskundige duizendpoot die goed gebruik weet te maken van haar kennis en van haar ADHD. Ze heeft inmiddels twee boeken op haar naam staan want in haar vrije tijd schrijft ze artikelen voor Trouw. Deze artikelen zijn gebundeld in haar boeken: ‘Basisschoolbundel’ en ‘De wereld van Sophie’. In december komt bij omroep max haar documentaire: ‘De utopie van Sophie’ uit over de kansenverschillen tussen kinderen in het onderwijs van Breda-Noord en Breda-Zuid. Haar ervaring met het vak leerkracht is, dat als je als leerkracht van de pabo komt, je eigenlijk nog niks weet. Niks wat je in de praktijk moet kunnen. En dan hebben we het nog niet eens over de basale vakkennis als taal en rekenen maar meer de praktische zaken als: hoe neem je toetsen af, hoe werkt een digibord en hoe werkt het parnassys systeem (daar wordt alles van leerlingen bijgehouden). Je hebt wat theoretische kennis die je pas achteraf, als je het vergeten bent omdat je het nergens aan kon verbinden, prima zou kunnen toepassen maar dan dus al vergeten bent. Als stagiair wordt je gewoon in het diepe gegooid terwijl je nog een heel leerproces, in de praktijk, te gaan hebt voordat je als leerkracht goed uit de verf kunt komen. En dan neemt het systeem het over. Het systeem zit zo in elkaar dat de lessen gewoon door kunnen gaan, ook als de leerkracht een les een keer niet heeft voorbereidt. Luister en huiver bij dit energieke, genuanceerde en opbeurende verhaal over hoe het onderwijs best passend kan zijn voor 100% van de kinderen. Als je maar durft.

In het bedrijfsleven is het van het grootste belang dat alle werknemers hun talenten kunnen gebruiken en een team elkaar aanvult. Mark schipper gebruikt daarvoor de VerticalQ techniek waarbij in kaart gebracht wordt welke talenten iemand van nature heeft. VerticalQ is een samengang van martial art technieken en eniagrammen waarbij karakterstructuren benoemd worden. Ook de houding van een lijf verteld welke talenten op dat moment aan het werk zijn. Door deze talenten te stimuleren en aan te zetten kun je het beste uit iemand, en uit een team halen. Daarnaast merkt Mark dat het onderwijs hierin ook een rol te spelen heeft omdat leerlingen die nu van school komen geen idee hebben waar hun talenten liggen. Hun hoofd is volgestopt met kennis maar ze hebben geen notie van hun hart en lijf en waar zij van aangaan, en welke taken hen geen energie kosten maar juist opleveren. Door de juiste poppetjes de juiste taken te laten uitvoeren gaat iedereen elkaar waarderen en werkt het systeem veel soepeler. Door elkaar te leren aan- en uitzetten hoef je niet eens zelf jezelf steeds in de gaten te houden maar wordt dat voor jou gedaan. Zo kun je ongemerkt op je talenten leren vertrouwen.

Hoe beweeg je van een knellend onderwijssysteem wat gericht is op 'het gemiddelde' naar boeiend onderwijs op maat voor iedereen? Het antwoord zit niet in de zoveelste verandering van buitenaf, maar roept om hervorming van binnenuit. Het onderwijssysteem past niet meer. Steeds meer kinderen vallen op en vallen uit. Professionals ervaren druk en stappen regelmatig al na enkele jaren weer uit het vak. Er verschijnen masterplannen en incidentele geldpotjes. Professionals, kinderen en ouders lopen tegen de grenzen van het systeem. Het systeem knelt en is duidelijk toe aan hervorming. Niet systeemgericht, maar mens- en wereldgericht. In dit inspirerende en praktische boek word je bij de hand genomen in deze transitie. Stap voor stap beweeg je over je eigen ontwikkelpad. De weg naar duurzame verandering is daarbij de weg naar binnen. Dat gegeven maakt de reis door dit boek extra boeiend. Een handboek vol inzichten en handreikingen waar je direct mee aan de slag kunt. Want als er íets is wat dit boek je leert is dat de mooiste dingen ontstaan van binnenuit. Nicole Hanegraaf is al haar hele leven actief in het onderwijs. Zij begon haar onderwijscarrière als leerkracht op een school voor ontwikkelingsgericht onderwijs (OGO). Later werd zij onder andere intern begeleider, directeur van een kindcentrum en van verschillende basisscholen, die onder haar leiding van binnenuit de beweging maakten van systeemgericht naar mens- en wereldgericht. In 2020 startte zij van-Binnenuit, een leefleerschool voor professionals om eigen meesterschap te ontwikkelen van binnenuit. Haar missie is dat ontwikkelen in onderwijs van binnenuit voor iedereen mogelijk wordt.

Jolanda Halsema komt uit het onderwijs en begeleidt kinderen in haar praktijk: van kans naar kracht. In haar klas begeleidde zij kinderen vanuit haar gevoel en sloot zij aan bij wat het kind nodig had. Dat deed en doet zij via bewegend leren, beweegspelletjes maar ook lichaamsspelletjes zoals de liggende acht en de kruisloop. Beelddenkers hebben er baat bij als lesstof eerst in de brede context gegeven wordt, liefst met visueel, concreet materiaal, zodat er vanuit begrip naar de eerste stappen toegewerkt wordt. Dat zorgt ervoor dat beelddenkers meer verwerkingstijd krijgen en het beeld in hun hoofd compleet kunnen maken voor zij daadwerkelijk met de oefeningen aan de gang gaan. Ook maakt zij veel gebruik van alfabetmatten, kleuren tijdens het begrijpend lezen en het honderdveld. Allemaal visueel materiaal dat begrip en houvast geeft aan beelddenkers en de taaldenkers die daar ook baat bij hebben. Niet vanuit een labeltje maar vanuit behoefte. In deze podcast krijg je als leerkracht een aantal tips van waarmee je al direct in jouw eigen klas aan de gang kunt. Durf jij het begin te zijn van een verandering? Vanuit de kennis dat elk kind kan leren, kijken naar wat een kind nodig heeft om te leren leren, dat is het ideaalbeeld dat zeker haalbaar is binnen de grenzen van het huidige systeem.