Nowa Europa Wschodnia

Peter Pellegrini zwyciężył w drugiej turze wyborów prezydenckich na Słowacji. Jednak prawdziwym zwycięzcą jest populistyczny premier Robert Fico. Dogodny dla Rosji, eurosceptyczny kierunek polityki uzyskał silną legitymację. Tomáš Strážay ze Słowackiego Stowarzyszenia Polityki Zagranicznej nie ukrywa obaw o przyszłość. Nikt za Słowaków nie uratuje ich demokracji, jednak partnerzy i sąsiedzi, w tym Polska, mają rolę do odegrania.

Brak, czy zła komunikacja strategiczna jest zjawiskiem groźnym. Ułatwia działanie krajom i organizacjom siejącym dezinformację. Polska i inne kraje naszego regionu posiadają odpowiednie kompetencje, ale nadal komunikacja strategiczna wielokrotnie pada ofiarą bieżącej polityki. Korzystają z tego Rosjanie, ale także rozmaici ekstremiści. O roli i wykorzystaniu komunikacji strategicznej mówią Adam Lelonek z International Republican Institute "The Beacon Project" i Maciej Makulski z New Eastern Europe.

Co spowodowało, że partia AKP prezydenta Erdogana przegrała wybory lokalne w Turcji? Zmiany pokoleniowe, kłopoty gospodarcze czy krótkowzroczność klakierów otaczających "Sułtana"? Zapewne wszystkiego po trochu. Na pytania Jarosława Kociszewskiego o zaskakujące wyniki wyborów w Turcji odpowiada Adam Balcer.

Co najmniej 115 osób zginęło w zamachu terrorystycznym na klub Crocus pod Moskwą. 140 zostało rannych. Kreml jak dotąd nie komentuje i nie wskazuje, kto dokonał zamachu. Przyznało się do niego Państwo Islamskie ISIS, ale władze coraz mocniej sugerują, że stały za nim służby Ukrainy. Kijów zaprzecza. Zamach i sposób jego przeprowadzenia budzi jednak wiele wątpliwości i pytań. Marek Meissner, analityk OSINT odpowiada na pytania Michała Żakowskiego.

Władymir Putin ponownie został wybrany na prezydenta Rosji. Głosowanie było mu potrzebne, żeby zademonstrować poparcie obywateli dla polityki ekspansji, oraz uzyskać legitymizację za granicą. Agnieszka Bryc z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu podkreśla, że Zachód powinien odważnie mówić o niedemokratycznym oraz niezgodnym z prawem i normami plebiscytu, bo trudno to nazwać wyborami. Z kolei przeciwnicy Putina w samo południe licznie stawili się przed ambasadami Rosji w Europie.

Prof. Apostolos N. Athanassakis, emerytowany profesor Uniwersytetu Santa Barbara w Kalifornii jest wybitnym badaczem antyku i tłumaczem hymnów homeryckich. W dziecińskie, podczas wojny domowej w Grecji w latach 40. ubiegłego wieku, doświadczył obecności świętej, która kojarzy mu się z obecnością bogini opisaną w Hymnie do Demeter. Prof. Krzysztof Bielawski z Instytutu Filologii Klasycznej UJ i dr Michał Bizoń z Zakładu Historii Filozofii UJ dyskutują na kanwie bardzo osobistego wykładu prof. Athanassakisa w Atenach. Rozmawiają o przeplataniu się antycznego i współczesnego spojrzenia na rzeczywistość. Postrzeganie i rola obecności boskiej wokół nas zaskakująco przypominać potrafi tę, którą opisał Homer.

Nie żyje Aleksiej Nawalny, czołowy rosyjski opozycjonista. Informacja o tym została przekazana przez Zarząd Departamentu Więziennictwa w Jamalsko - Nienieckim Okręgu Autonomicznym. Tam, prawie 2 tysiące kilometrów od Moskwy, znajduje się kolonia karna o zaostrzonym rygorze, w której przebywał Nawalny. Truty przez tajne służby Kremla, uratowany w Niemczech, wrócił do Rosji i został skazany za domniemane oszustwa finansowe i obrazę sądu. Z Marią Domańską, ekspertką z Ośrodka Studiów Wschodnich rozmawia Michał Żakowski

Paweł Reszka, doświadczony polski dziennikarz i wieloletni korespondent dziennika Rzeczpospolita w Moskwie komentuje wywiad Tuckera Carslona z prezydentem Władimirem Putinem. Jakie znaczenie mają historyczne przeinaczenia i kłamstwa prezydenta Rosji?

Wiktor Kotowski spędzał sporo czasu w dzieciństwie i młodości nad rzekami i na bagnach. Dziś jest badaczem mokradeł i ich adwokatem w debacie naukowej i dyskursie publicznym. Uważa, że z ponownego nawodnienia torfowisk i przekształcenia ich w bagna ludzkość może czerpać same korzyści. Gerald Jurasinki chciałby doczekać chwili, gdy torfowiska mokre będą większą wartością niż suche. Na razie mokre torfowisko oznacza z reguły utratę użytków zielonych, a więc i unijnych dopłat. Z jego pracy badawczej i naukowej wynika, że wynika, że użytki zielone, którym przywrócono wysoki poziom wody, już po kilku latach są znacznie bogatsze w minerały i bioróżnorodność niż przed nawodnieniem Tadeusz Daniłko mieszka i gospodaruje w Dolistowie Starym. Jest nie tylko rolnikiem. Od wielu lat oprowadza turystów po Biebrzańskim Parku Narodowym. Dolinę zna jak własny dom. Jako dziecko pomagał przy wydobyciu torfu. Od grabienia siana w wakacje na rękach robiły mu się pęcherze. Pamięta kąpiele w rześkiej latem Biebrzy, spławianie drewna rzeką i budowanie lodowych mostów, dzięki którym gospodarze z doliny mogli zwozić z łąk siano dla krów. Dziś mówi z przejęciem, że tamtej wsi już nie ma. Beata Mularska w dolinie Biebrzy prowadzi kameralny pensjonat. Jest również przewodniczką, fotografką i obserwatorką życia na bagnach. Nie wyobraża sobie dnia bez wyprawy do lasu, nad rzekę albo na bagna. Wsłuchuje się w klangor żurawi i porykiwania jeleni. Ten świat jest dla niej ciekawszy niż miejskie życie. Na terytorium Polski około 85 procent torfowisk zostało osuszonych. W Niemczech trwale pozbawionych wody jest prawie 98 procent. Ziemia ma pracować, rodzić, a nie leżeć odłogiem. Jaki sens ma odwracanie tego, co było i nadal jest uważane za bezsprzeczne osiągnięcie cywilizacyjne? Reportaż powstał dzięki stypendium Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej

Irańskie rakiety spadły w Pakistanie, Iraku i Syrii. Używają ich też Huti w Jemenie, Hezbollah w Libanie i Hamas w Strefie Gazy. Używają ich też Rosjanie w Ukrainie. Jak wielką potęgą rakietową jest Iran? Dlaczego Teheran chce pokazać teraz, że może zaatakować dowolny cel wokół siebie? Czy ma to związek z wojną Izraela z Hamasem w Strefie Gazy? Wreszcie, czy ta wymiana ognia z Islamabadem, krajem posiadającym broń atomową, jest początkiem kolejnego konfliktu w regionie? Na te pytania Michała Żakowskiego odpowiada Marcin Krzyżanowski, były polski dyplomata w Afganistanie, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Michał Potocki z Dziennika Gazety Prawnej opowiada o kulisach otrucia żony wywiadu wojskowego Ukrainy. Dlaczego usiłowano otruć bliską osobę Kyryła Budanowa i dlaczego jest tak ważny w polityce i wojnie toczonej przez Ukrainę?

- My możemy pójść całą rodziną w pole na święto Jurja, kiedy prosi się o urodzaj, może dołączą do nas przyjaciele. Kiedyś tak chodziliśmy z korowajem, ale to wciąż było święto rodzinne. I pomyślałem, że trzeba to pokazać ludziom. Może ktoś zechce wrócić do tradycji? Albo przynajmniej niech wie z autopsji, jak wyglądają nasze obrzędy, a nie tylko posiłkuje się wiedzą z książek na zasadzie „A, to tak kiedyś było”. Ja nie lubię mówić o tradycjach w czasie przeszłym. Ja mówię o nich w czasie teraźniejszym. Dla nas to jest życie. To słowa Dariusza Fionika, historyka, muzealnika i religioznawcy, założyciela Studia Folkloru Podlaskich Białorusinów Żemerwa i Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach. Reportaż Bartosza Panka nagrany latem 2023 roku w Studziowodach, Toporkach i Ciasnem.

Olga Safronova, poza kontraktem z białoruską kadra narodową, zostawiła w kraju kochającą i stajnię, którą prowadziła wspólnie z mężem. Nie jest jasne, dlaczego została odsunięta przez władze od startów w prestiżowych konkursach i możliwości rozwoju kariery jeździeckiej. Być może z powodu zdjęcia z biało-czerwono-białą flagą, które umieściła na swoim instagramowym profilu, a być może dlatego, że latem 2020 roku brała udział w protestach przeciwko fałszerstwom wyborczym totalitarnej władzy. Teraz mieszka w Polsce. Trenuje w jednej z podwarszawskich stajni. Przygotowuje się do zawodów w Paryżu w 2024 roku. Reportaż Bartosza Panka Projekt "Wspieramy Białoruskie Przebudzenie" został dofinansowany przez Fundację Solidarności Międzynarodowej w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP kwotą 142 000 zł. Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.

Szwecja i Finlandia są krajami o populacji wielokrotnie mniejszej od Rosji, niemniej ich wejście do NATO ma ogromne znacznie. Nie jest to wyłącznie kwestią granicy z Rosją czy uczynienia z Bałtyku "wewnętrznego jeziora NATO". Dr Wojciech Lider podkreśla, że kraje nordyckie dysponują potęgą gospodarczą i innowacyjnością, które wspierają ich siły zbrojne. Moskwa nie jest w stanie tego zrównoważyć. Podcast z cyklu "NATO Explained'23" został zrealizowany ze wsparciem Departamentu Dyplomacji Publicznej NATO.

To może być dopiero początek wojny – mówi Jerzy Haszczyński szef działu zagranicznego dziennika Rzeczpospolita, który wrócił niedawno z Izraela i Autonomii Palestyńskiej. Co mówi się o tej wojnie w Izraelu a co na Zachodnim Brzegu Jordanu? Jak ocenia negocjacje Izraela i Hamasu na temat warunków wymiany 50 uprowadzonych Izraelczyków. Mówi się także o zawieszeniu ognia na kilka dni. Z Jerzym Haszczyńskim rozmawia Michał Żakowski

Nasta Niakrasava w Polsce mieszka od 15 lat. W rozmowie z Bartoszem Pankiem opowiada o przywiezionych do Warszawy wyobrażeniach, snuje refleksje o doświadczeniu migrantki, analizuje tożsamościowy i społeczny charakter białoruskiego przebudzenia w 2020 roku jako jeden z punktów zwrotnych w najnowszej historii swojego kraju. Nasta Niakrasava wspiera walczących o wolność rodaków, śpiewając z towarzyszeniem Jacka Kleyffa „Mury” z białoruskim tekstem Andreja Chadanowicza. Projekt "Wspieramy Białoruskie Przebudzenie" został dofinansowany przez Fundację Solidarności Międzynarodowej w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP kwotą 142 000 zł. Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.

Tłumaczka literatury białoruskiej Joanna Bernatowicz wskazuje motyw więzienia jako trop silnie obecny w wielu tekstach poetyckich. W ten sposób wybrzmiewa tragedia Białorusinów i ich dążeń do demokratyzacji własnego państwa. Z drugiej strony pojawia się światło. Nadzieja, że wszystko będzie dobrze. O białoruskiej poezji po 2020 roku Joanna Bernatowicz opowiada w rozmowie z Bartoszem Pankiem. Projekt "Wspieramy Białoruskie Przebudzenie" został dofinansowany przez Fundację Solidarności Międzynarodowej w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP kwotą 142 000 zł. Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.

Dziś Radio Racja łączy białoruską mniejszość narodową w Polsce z obywatelami państwa białoruskiego. Łącząc ludzi, przeciwdziała skutkom wprowadzania ruskiego miru – przeciwstawia się atomizacji wspólnot, podziałowi społeczeństw, dezinformacji i propagandzie. W białostockiej siedzibie Radia Racja Bartosz Panek rozmawia z redaktorem naczelnym stacji Jerzym Leszczyńskim i jej prezesem Eugeniuszem Wappą. Projekt "Wspieramy Białoruskie Przebudzenie" został dofinansowany przez Fundację Solidarności Międzynarodowej w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP kwotą 142 000 zł. Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.

Czy szefowie Mossadu, CIA oraz premier Kataru wynegocjują zawieszenie broni? Gdy te rozmowy trwają w Dausze, wojsko Izraelski toczy ciężkie walki z Hamasem w Strefie Gazy. Zbliża się do szpitala Al Shifa, w którym najprawdopodobniej znajduje się dowództwo palestyńskiej organizacji. Bilans ofiar to ponad 10 tysięcy zabitych Palestyńczyków i 1400 Izraelczyków. Na czym polegają walki w mieście Gaza i dlaczego już trwają dyskusje, co dalej ze Strefą Gazy – na te pytania odpowiada Jarosław Kociszewski, szef portalu Nowa Europa Wschodnia, były korespondent polskich mediów w Izraelu.

Andrej Chadanowicz wyjechał, zanim władze zaczęły go poszukiwać i „zapraszać” na rozmowy do komitetu śledczego. W Polsce nie przestaje animować białoruskiej niezależnej kultury. Uważa, że w mrocznych czasach poezja ocala to, co najważniejsze i najpiękniejsze – miłość, przyjaźń, wolność. Na ten reportaż złożyły się nagrania z lipca i października 2023 roku, dokonane w Warszawie i Krakowie. Projekt "Wspieramy Białoruskie Przebudzenie" został dofinansowany przez Fundację Solidarności Międzynarodowej w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP kwotą 142 000 zł. Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.