Scheppingsdrift

Donderdag 23 mei maken we de laatste stop in onze museumtour. We zijn bij de tentoonstelling Schepping van de wetenschap in Museum Catharijneconvent in Utrecht. Te gast is cabaretier, liedschrijver én wiskunde Jan Beuving. Tussen religie en wetenschap heeft het altijd geknetterd. De twee hebben innig samengewerkt maar kunnen ook keihard botsen. En tot op de dag van vandaag hebben ze onverwacht veel met elkaar gemeen. We gaan het met Jan hebben over de tentoonstelling, kunstmatige intelligentie, en over de parallellen tussen wiskunde, kunst en geloof. Donderdag 23 mei om half 4 zitten in het auditorium van het Catharijneconvent. Wil je erbij zijn, dan kan dat. Meld je dan aan door een mailtje te sturen naar scheppingsdrift@eo.nl.

Als je de waarheid spreekt, ben je je leven niet altijd zeker. Dat geldt voor profeten en voor kunstenaars. Ze kunnen confronteren, provoceren, de status quo bevragen. En dat wordt ze lang niet altijd in dank afgenomen. Welke macht heeft kunst? Hoe schud je de gevestigde orde op? En hoe zorg je dat je koers houdt, als je enorme tegenstand op je weg vindt? In de tweede stop van de museumtour van Scheppingsdrift zijn we in Kunstmuseum Den Haag bij de tentoonstelling Universum: Max Beckmann. Drie personen staan centraal: Max Beckmann, kunstenaar TINKEBELL en profeet Elia. Beckmanns kunst was volgens de nazi's ontaard en dus moest hij zijn vaderland ontvluchten. Elia klaagde het verdorven regime van koning Achab aan en moest eveneens vluchten. TINKEBELL strijdt voor een betere wereld en gaat daarbij de provocatie niet uit de weg. Door de schok of de schuring kun je laten zien wat er mis is in de wereld. Maar dat levert haar een onophoudelijke stroom aan doodsbedreigingen op. Lieke neemt ons mee door het roerige leven van Beckmann. Ab heeft een componist mee die zich in een continue spagaat bevond tussen zijn eigen geweten en het regime dat zijn leven terroriseerde. Alain vertelt over de performance art van Elia. TINKEBELL vertelt dat er eigenlijk geen grenzen zijn aan de toewijding aan haar werk. En Allard probeert het allemaal in goede banen te leiden. In deze aflevering hoor je over: * My dearest cat Pinkeltje van TINKEBELL (2004) (https://catalogue.garagerotterdam.nl/media/cache/ff/27/ff2754c124228c3fa7bf39f73ed18bc8.jpg) * Carnaval van Max Beckmann (1920) (https://media.tate.org.uk/art/images/work/T/T03/T03294_10.jpg) * Eerste kant van het Isenheim-altaar van Matthias Grünewald (1512–1516) (https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Grunewald_Isenheim1.jpg/1920px-Grunewald_Isenheim1.jpg) * Tweede kant van het Isenheim-altaar (https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/81/Grunewald_Isenheim2.jpg) * III. Elijah: Fiero e impetuoso (ma sostenuto e ben marcato il ritmo) uit Violin Concerto No.2 van Mario Castelnuovo Tedesco (1931) (https://open.spotify.com/track/2XSV46jChaj21iweZeILSb?si=6bd62d2967c54966) * Declaration: The universal one. and The struggle for human values van TINKEBELL (2020) (https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=6qVZQ7i4pso) * Toneelspelers van Max Beckmann (1941-42) (https://image.trouw.nl/239979246/width/2480/max-beckmann-toneelspelers-1941-42-olieverf-op-doek) * The noise of time van Julian Barnes (2016) * Deel III uit Strijkkwartet 8 van Dmitri Sjostakovitsj (1960) (https://open.spotify.com/track/4FIz68EeLOWou5cHsZyfF9?si=9bd77892bdc345a5) * SAVE THE WORLD van TINKEBELL (2012) (https://www.tinkebell.com/news/projects/save-the-world-5585) * Portret van de familie Lütjens van Max Beckmann (1944) (%E2%80%8C%E2%80%8BAA7) * It is enough! O Lord now take away my life uit Elijah van Felix Mendelssohn (1846) (https://open.spotify.com/track/7rhWfuPlN11F648wz0PdhN?si=62fbe9dc36ad4c8b) * Collectief CATPC en Renzo Martens Nederlandse inzending Biënnale van Venetië 2024 (https://www.mondriaanfonds.nl/actueel/nieuws/collectief-catpc-en-renzo-martens-nederlandse-inzending-biennale-van-venetie-2024/) * SAVE OUR CHILDREN van TINKEBELL (2013) (https://www.youtube.com/watch?v=HUqiULmcxIo)

Woensdag 24 april gaan we verder met onze museumtour. We gaan langs bijzondere tentoonstellingen in het land en onze tweede stop maken we in Kunstmuseum Den Haag. Daar is nu de tentoonstelling Universum Max Beckmann te zien. Je kunt Beckmann o.a. kennen van onze aflevering over de verloren zoon. Hij verwerkte in zijn kunst mythologie, literatuur en veel religie. Zijn stijl, met scherpe hoeken en vervreemdende perspectieven, is heel herkenbaar. Maar bracht hem ook in diskrediet bij de nazi’s. In 1937 werd zijn werk getoond op de beruchte tentoonstelling van 'gedegenereerde kunst' (Entartete Kunst). Hij vluchtte naar Nederland en kwam uiteindelijk in de Verenigde Staten terecht. In deze aflevering volgen we het leven van Beckmann: hoe is het om in de verdrukking te komen om wat je doet of maakt? En wat betekent het om te moeten vluchten voor je leven? Te gast is kunstenares Tinkebell. Zij kan over deze twee thema’s meepraten: Haar combinatie van kunst en activisme heeft roept veel weerstand op. En ze krijgt ongelooflijk veel dreigmails – bij 200.000 is ze gestopt met tellen. Daarnaast spant ze zich al jarenlang in voor vluchtelingen. Woensdag 24 april om half 3 zitten in Kunstmuseum Den Haag. Wil je erbij zijn, dan kan dat. Meld je dan aan door een mailtje te sturen naar scheppingsdrift@eo.nl.

Visioenen – “het zien van personen, zaken etc. die op een natuurlijke manier niet te zien zijn”. Maar hoe spreek je over wat op een natuurlijke manier niet te zien is? Scheppingsdrift is bezig met een museumtour. Ab, Alain, Allard en Lieke doen drie bijzondere tentoonstellingen aan op het snijvlak van Bijbel en kunst. Deze keer zijn ze in Uden, in Museum Krona, bij de tentoonstelling Aan de rand van de Hemel. Visioenen. (https://www.museumkrona.nl/nl/nu-te-zien/tentoonstellingen/visioenen) Te gast is schrijfster Bregje Hofstede. Afgelopen oktober verscheen Oersoep, een boek dat je als lezer meevoert door een bevalling, rugby, seks, een drugstrip en mystiek. Ook Bregje worstelt met de vraag: hoe druk je uit wat eigenlijk onbeschrijfelijk is? Word je niet snel voor gek versleten als je over visioenen spreekt? En hoe werken ziel én lichaam ziel mee? Bregje heeft een Nobelprijswinnares mee die het individuele en het universele weet te verbinden. Ab heeft een werk bij zich over een vrouw die vanwege haar visioenen op de brandstapel eindigde. Lieke vertelt over een vrouw die na een visioen burgerrechtenactiviste werd. Alain pakt Ezechiël erbij, die een onsmakelijke maaltijd moet eten. In deze aflevering hoor je over: * Famke van Wijk, Two Sacrifices, 2021. (https://www.brabantcultureel.nl/wp/wp-content/uploads/2023/11/BC_AV_Krona_Two-Sacrifices.-Famke-van-Wijk-2021.-Collectie-kunstenaar.jpg) * Het Passieretabel uit Antwerpen, geïnspireerd op een visioen van Birgitta van Zweden (1520) (https://www.brabantcultureel.nl/wp/wp-content/uploads/2021/11/BC_AV_De-Paasretabel-uit-de-vaste-collectie.-Foto-Arnold-Verplancke.jpg) * Oersoep van Bregje Hofstede (2023) * Come un sogno uit Angel of Light van Einojuhani Rautavaara (1994) (https://open.spotify.com/track/4xbyeiFWo2mNfSy400ngp8?si=2d7d899bbd0f46a5) * Madge Gill (https://i0.wp.com/spitalfieldslife.com/wp-content/uploads/2018/12/mg4.png?w=1282&ssl=1) * Hilma af Klint (https://hilmaafklint.se/) * Sojourner Truth van Iris Kensmil (2018) (https://www.centraalmuseum.nl/nl/collectie/34988-sojourner-truth-iris-kensmil) * Faith, Hope and Carnage van Nick Cave en Sean O'Hagan (2022) * De Jaren van Annie Ernaux (2008) * Annutietur in universa terra van Birgitta van Zweden (https://open.spotify.com/track/251CjhfQHxzBVhI9X37R90?si=f80168338e204aeb) * Hör mal zu/auf van Stichting Volgspot (2023) (https://stichtingvolgspot.nl/audio/krona/WAV/Hor%20Mal%20Zu%20Auf.wav) * Hildegard von Bingen - zie de aflevering over Vrouwen in de Bijbel (https://www.nporadio4.nl/podcasts/scheppingsdrift/64513/11-vrouwen-in-de-bijbel-vanuit-rijksmuseum-twenthe-s02) * William Blake - zie de aflevering over de Schepping (https://www.nporadio4.nl/podcasts/scheppingsdrift/75536/4-schepping-s03) * L'Estasi di Santa Teresa van Gian Lorenzo Bernini (1647-1652) (https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Ecstasy_of_St._Teresa_HDR.jpg/800px-Ecstasy_of_St._Teresa_HDR.jpg) * Jeanne d'Arc en flammes uit au bûcher van Arthur Honegger (1935) (https://open.spotify.com/track/51y3XHcR55sjxd0kAmTukU?si=25e1b870f9bf405a) * The Varieties of Religious Experience: A Study in Human Nature van William James (1901-1902) * Fat to Ashes van Pauline Curnier Jardin (2019) (https://www.youtube.com/watch?v=nwlnUGzXuis)

In de komende maanden gaat Scheppingsdrift op Museumtour en jij kan daarbij zijn! Donderdag 14 maart om half 3 zitten wij tussen de kunstwerken in Museum Krona. We bezoeken in totaal drie musea, waar tentoonstellingen te zien zijn op het snijvlak van Bijbel en kunst. En steeds hebben we aan tafel een gast. Onze eerste stop maken we in Museum Krona in Uden. Daar is nu de tentoonstelling Aan de rand van de hemel: Visioenen te zien. Daarin komen middeleeuwse heiligen en hedendaagse kunst van vrouwelijke kunstenaars samen. Onze gast is schrijfster Bregje Hofstede. In haar meest recente roman Oersoep probeert zij in woorden te vatten wat eigenlijk onbeschrijfelijk is: drugstrips, seks, bevallen, mystiek. Maar hoe zeg je het onzegbare? Wil je erbij zijn, dan kan dat. Er is een beperkt aantal plekken beschikbaar. Meld je dan aan door een mailtje te sturen naar scheppingsdrift@eo.nl. NB: Neem je Museumkaart mee of koop een toegangskaartje voor de tentoonstelling via https://www.museumkrona.nl/

Wat is dat, de geest krijgen? De een ziet dat er een nieuwe wereld open daar; de ander zegt dat er te veel gedronken is. Eerst zit je angstig bij elkaar, je durft niet eens naar buiten, tot je opeens juist niet meer stil kan blijven zitten en je eruit móét. Pinksteren zet een schokgolf in gang, die tot de uithoeken van de wereld leidde en tot op de dag van vandaag doorgaat. Maar wat gebeurde daar nou op die eerste Pinksterdag? Ab heeft meer dan 1000 musici bij zich. Allard stuit juist op de grenzen van de taal. Lieke laat zien dat heel hecht teamgevoel ook uitsluitend kan werken. En Alain interpreteert de Geest heel tastbaar. Anne Broeksma sluit de aflevering in stijl af! Je hoort over: * Was saust so sanft und so gelinde! van Gottfried Heinrich Stölzel (1737) (https://open.spotify.com/track/6iLsaQUyDsIY0c3xNYaFcC?si=6cbe29e9f15c45ea) * Podcast Altijd weer die Bach (https://www.nporadio4.nl/podcasts/altijd-weer-die-bach) * Pentecost van El Greco (Domenikos Theotokopoulos) (ca. 1600) (https://www.museodelprado.es/en/the-collection/art-work/pentecost/f83b921d-2380-4dc9-8532-b3c597dab1e8) * Muziek voor Pinksterzondag van Mikalojus Konstantinas Čiurlionis (1908) (https://open.spotify.com/track/4YAocstvlyvfjTXZ7sJKVt?si=42ec2e031a594f10) * Angels (Paradise) van Mikalojus Konstantinas Čiurlionis (1909) (https://www.apollo-magazine.com/wp-content/uploads/2022/10/Angels-ParadiseLEAD.jpg?w=1000) * Chocolat van Lasse Hallström (2000) * Greek Lessons van Han Kang (2011) * Pinksteren van Emil Nolde (1909) (https://uploads4.wikiart.org/images/emil-nolde/pentecast-1909.jpg) * Reis van de voorganger van Per Olov Enquist (2003) * Veni, Creator Spiritus (gregoriaans) (https://open.spotify.com/track/5jUcFGxIFutwLm1PuPjAt6?si=7bea0d8a20d041df) * Veni, Creator Spiritus uit de 8ste Symfonie van Gustav Mahler (1906) (https://open.spotify.com/track/3YBMmzJl4Bo8pYHvkVr4he?si=5990662a72884e92) * The Field van Caren van Herwaarden (https://www.cvanherwaarden.nl/albums/15/caren_van_herwaarden_bewerktebruinetekthomascd2.jpg)(2007) (https://www.cvanherwaarden.nl/albums/15/caren_van_herwaarden_bewerktebruinetekthomascd2.jpg) Samenkomst het was tijdens een avond in die grote hal waar elke drie minuten een nieuwe dichter zich bewapende met woorden woorden die soms trillend als kolibries in een tas hadden gezeten met kloppende kelen en nu was het niet zeker of ze deze vlucht deze ruimte zouden overleven een avond die ik eigenlijk had overgeslagen niet werkelijk, maar mijn hart had ik thuisgelaten uit plichtsbesef was ik met mijn kolibries op komen draven en ik staarde naar al die mensen die iets van zichzelf op het podium gaven een man met een grimas als op een schilderij van Emil Nolde een vrouw die de woorden met haar schouders naar voren duwde en een jongen die op zoek naar houvast steeds meer klemtonen begon te leggen al die intenties, dromen, verhalen verpakt in lijven en klanken en het me begon te dagen: dat een spreker zoveel meer is dan zijn woorden de geschiedenissen die eronder zweven de fakkels die ze door proberen te geven en ik liet mijn cynisme varen wist weer dat het mooi was mens te zijn op een bloeiende aarde liep naar voren haalde diep adem Anne Broeksma

Hoe vier je afwezigheid? Hemelvaart prijkt daarom bij de meeste mensen niet bovenaan het lijstje van favoriete feestdagen. Jezus vertrekt van de aarde en de leerlingen blijven verweesd achter. Is dat iets om te vieren? Ze blijven turen naar een lege hemel, iets dat voor veel moderne mensen herkenbaar is. Hoe kunnen we Hemelvaart meer op waarde schatten? Niet door het te zien als een "los eindje" in het evangelie dat even moest worden afgehecht. Is het niet de ultieme bekroning op de wederopstanding? Lieke heeft letterlijke een lege hemel mee. Ab heeft muziek van een synestheet mee - iemand die kleuren en smaken ervaart bij muziek. Allard heeft twee daklozen mee die alleen maar wachten, maar waarop? Alain heeft voor de verandering een filmreeks mee. Anne Broeksma sluit uiteraard weer de aflevering af. In deze aflevering hoe je over: * Hymnus de ascensione Domini van Johan Wagenaar (1935) (https://open.spotify.com/track/7rlXym8JC0Lc0kAN7FQq56?si=2bfe415df85541ea) * Altaar van Vyšší Brod door Meister von Hohenfurth (ca 1350) (http://www.zeno.org/Kunstwerke.images/I/73y009a.jpg?w=500&h=552&vid=2040152313) * IV: Prière du Christ montant vers son Père uit L’Ascension, Quatre méditations symphoniques pour orgue van Olivier Messiaen (1934) (https://open.spotify.com/track/2QcpbnnDX8mm58F9vtLzH7?si=30f6dceac9364c96) * Skyspace van James Turrell (1994) (https://muhka-ensembles.imgix.net/assets/public/000/011/455/large/Turrel__0005_James__Skyspace__1996.jpg?w=1408&h=1408&dpr=2&ch=DPR&auto=format%2Ccompress) * Wachten op Godot van Samuel Beckett (1953) * The Ascension - ‘We Trusted that it had been Him’ uit The Apostles van Edward Elgar (1903) (https://open.spotify.com/track/6mPTIi8FLIbEvg9wPaVRRx?si=812cde5e95c74780) * Black Panther: Wakanda Forever van Ryan Coogler (2022) * East Window in St-Martin-in-the-Fields van Shirazeh Houshiary en Pip Horne (2007) (https://images.squarespace-cdn.com/content/v1/61c2e54dfb4d59618dfd9704/1662732224466-FZYBQPYPYXCIA8WISKND/_MG_5943+copy.jpg?format=750w) Wat staan jullie naar de hemel te kijken? met een vlakgom wiste ik mijn stappen knipte het elastiek door dat mij van bed naar bank liet schieten tot ik in het scherm verdween en zonder stof in mijn sandalen verder dwaalde en ik wiste de beelden die ik had gezien de pixels, het slakkenspoor door mijn hoofd getrokken door foto’s en teksten die het bestaan van een ander moesten bevestigen en ook de stukjes informatie die zonder tussenkomst van wezens met elkaar achter mijn rug zaten te praten koud had ik het, toen ik uit die virtuele grot kwam rollen en klikte ook het scherm uit liet het bureau waarop het stond mijn huis uit dragen stripte de muren belde de kringloop om mijn bed, mijn bank en al die kleinere objecten op te halen en in die ruimte ging ik zitten op de vloer en keek naar mijn handen telde de vingers niets was er nu, niets om mijn ogen in vast te haken behalve dat scherm omlijst met kozijnen waarachter pixels zandkorrels waren die groeiden tot een wereld waarin mijn handen thuis konden zijn omdat er niets kopieerwerk was zonder tussenkomst van adem en ik bleef achter in die lege kamer als sukkel bleef ik nog dagen naar dat licht dat trage wonder staren - Anne Broeksma

Het is een soort matroesjka. Zo'n houten pop, waar een kleiner houten poppetje in zit, waar weer een kleiner poppetje in zit... Wekelijks wordt wereldwijd door miljoenen christenen de eucharistie of avondmaal gevierd, dat een herbeleven is van het Laatste Avondmaal zoals Jezus dat vierde met zijn leerlingen. Dat op zijn beurt weer een herbeleven was van het Joodse Pesachfeest. En vervolgens is er eindeloos veel kunst gemaakt rondom het Laatste Avondmaal. Zoals het beroemde fresco met 13 mannen aan dezelfde kant van de tafel van Leonardo da Vinci. Dat vervolgens een geheel eigen receptiegeschiedenis krijgt, in feministische kringen. In deze aflevering van Scheppingsdrift hebben zowel Ab als Lieke werken mee die het Laatste Avondmaal in de hedendaagse, volkse context plaatsen. Alain en Allard hebben allebei een huiveringwekkende versie van het diner mee. Uiteraard sluit Anne Broeksma de aflevering weer af. * Ultima Cena van Plautila Nelli (ca. 1568) (https://img.atlasobscura.com/UQB7PecItpbb6W57sEX2hkTKjEYO5-YwVTEEcb0BNis/rt:fit/w:1280/q:81/sm:1/scp:1/ar:1/aHR0cHM6Ly9hdGxh/cy1kZXYuczMuYW1h/em9uYXdzLmNvbS91/cGxvYWRzL2Fzc2V0/cy8xYjNlMjQ5MmE4/YzhhMGU4N2JfUGxh/dXRpbGxhIE5lbGxp/IDA4LmpwZw.jpg) * Agnus Dei van Ariel Ramirez (1964) (https://open.spotify.com/track/17EebgsM9Y3aetarFTrQO7?si=c364ebe60e254ea0) * Some living American women artists van Mary Beth Edelson (1972) (https://www.ultimacena.afom.it/wp-content/uploads/Mary-Beth-Edelson-Some-Living-American-Women-Artistis.-1972.jpg) * The Dinner Party van Judy Chicago (1979-1985) (https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Judy_Chicago_The_Dinner_Party.jpg/532px-Judy_Chicago_The_Dinner_Party.jpg) * Guess Who's Coming to Dinner Too? van Patricia Kaersenhout (2017-21) (https://vereniging-rembrandt.ams3.cdn.digitaloceanspaces.com/production/art/_1200x799_crop_center-center_82_line/Kaersenhout_Guess-whos-coming-to-dinner-too_Frans-Hals-Museum.jpg) * Herr, bin ich's? uit Matthäus Passion van Johann Sebastian Bach (1727) (https://open.spotify.com/track/1mG3if2EItikgad11gafIe?si=b78954de48ec4020) * Een maaltijd in de winter van Hubert Mingarelli (2012) * Festen van Thomas Vinterberg (1998) * The Last Supper van David Lachapelle (2003) (https://static.wixstatic.com/media/3e273b_50c6c1c419614f599d44c5abb0061af7~mv2.jpg/v1/fill/w_800,h_593,al_c,q_85,enc_auto/3e273b_50c6c1c419614f599d44c5abb0061af7~mv2.jpg) * Wein und Brot des letzten Mahles uit Parsifal van Richard Wagner (1882) (https://open.spotify.com/track/7eAQBjF6zxhKtm6D996A78?si=e068ece6e3e44711) Het lichtste avondmaal maaltijden vliegen door de straten verpakt in dozen en folies diep in de donkerte van een tas flitsen ze achter ruggen door de winterstad zonder dat kou ze aan kan raken met mijn virtuele goud heb ik zo’n voertuig in beweging gebracht en wordt mijn huisnummer niet overgeslagen een verregende engel in een pak dat kraakt als hij beweegt verlost mij van de honger en hij spreekt: neem deze pizza die voor u gezonden wordt en ik zal krijgen slechts een splinter van uw goud want mijn baas is onzichtbaar en praat over flex en voorbehoud ik dacht aan de veertig stappen die mijn maaltijd had doorlopen van zaadje in de koude grond naar echte handen, dan wachten in kratten en via een hoop logistiek naar fabrieken, keukens, magazijnen briefjes, betonverdriet, wachten regen, marketinggeheimen en ik telde de stappen die ik zelf moest nemen van klikken met een muis tot opendoen op sloffen aantal calorieën verbrand: maximaal zeven ik vermenigvuldigde de veertig stappen van mijn maaltijd met die van de maaltijden van mijn vrienden die elk in hun eigen huis op knoppen hadden gedrukt omdat ze het verdienden keek nogmaals naar de man op mijn stoep die de last van een vierkante tas moedig van de grond optilde en naar zijn rug bewoog bijna alsof hij Atlas was dit is het dus: het brood dat we breken het bloed dat we drinken hij wenste me smakelijk eten Anne Broeksma

Profeten zijn serieuze mensen, maar Jona is een parodie op een profeet. Hij wil niet, is schijnheilig en wil niet de redding, maar de ondergang van zijn publiek. In deze aflevering van Scheppingsdrift geen heldenverhaal, maar een klucht. Over een mislukte held, die toch een mythische status krijgt, want uiteindelijk wordt Jona als een Christus avant la lettre beschouwd. Lieke heeft een werk mee dat, ondanks dat het 100 jaar oud is, nog steeds moet drogen. Ab had eens een keer opties te over en komt met een aangrijpende jammerklacht. Allard heeft zich door een klassieker heen geworsteld en wist ternauwernood boven te komen. Alain denkt dat de walvis zo walgde van de vrome praatjes van Jona dat hij hem heeft uitgekotst. Uiteraard sluit Anne Broeksma het geheel weer af. In deze aflevering hoor je over: * The Charge to Jonah uit Jonah and the Whale van Dominick Argento (1973) (https://open.spotify.com/track/7Cm66WgFIXot5Qvg542prU?si=0880bfa5805a4262) * Jonah at Sea van Albert Pinkham Ryder (1885 – 1895) (https://americanart.si.edu/artwork/jonah-21449) * Oratorium Jonah van Samuel Felsted (1775) (https://www.youtube.com/watch?v=s8TbEYNMBpc&t=618s) * Jona en de walvis van Pieter Lastman (1621) (https://rkd.nl/nl/explore/images/61336) * Moby Dick van Herman Melville (1851) * 4e eeuw vloermozaiek in Dom van Aquileia (https://nl.pinterest.com/offsite/?token=87-273&url=http%3A%2F%2Fupload.wikimedia.org%2Fwikipedia%2Fcommons%2F8%2F84%2FAquileia_-_Basilica_-_Riposo_Giona_e_scene_di_pesca_(esposizione_33).jpg&pin=515169644874201228&client_tracking_params=CwABAAAAEDEyMzc4OTE4NjUyOTQwNTkLAAcAAAAPdW5rbm93bi91bmtub3duAA~0) * Peccavimus uit Jonas van Giacomo Carissimi (ca.1648) (https://open.spotify.com/track/7mjgc9isOXNrJS2NMpewze?si=7963492c84fa4015) Want u wierp mij de diepte in dit gedicht duikt onder water zweeft tussen wat zich laat dragen als een witte walvis brekend naar een bodem waar woorden tussen de pijlinktvissen wonen zeewier is om mijn hoofd gebonden en ik droom van een strofe, een psalm iets wat mij van dit jagen bevrijdt ik weet dat er licht huist in die kop vloeibaar als verf die na een eeuw nog nat is van het maken een klein vlammetje in de schacht achter de bek, waarbij ik tussen grijze amber iets probeer te schrijven kriebel tegen het gehemelte voorzichtig een nies opwek Anne Broeksma

Het is een verhaal dat zelfs een kleuter gelijk snapt: je moet je naaste helpen, net als de Barmhartige Samaritaan. Maar er zit veel meer in deze parabel van Jezus dan je in eerste instantie denkt. Het gaat over het overbruggen van verschillen en ook over de vraag wie uiteindelijk nou wie helpt. Allard heeft een boek bij zich met maar liefst drie keer een Barmhartige Samaritaan bevat. Lieke gaat in op een van de zeven werken van barmhartigheid. Alain heeft het over de racistische component in het verhaal. En Ab benadrukt dat zorgen voor anderen lang niet altijd een pretje is. Uiteraard sluit Anne Broeksma de aflevering weer af. In deze aflevering hoor je over: * The Good Samaritan for wind quintet van Pehr Henrik Nordgren (2007) (https://open.spotify.com/track/5qNgqIi9DuZXC4HGuwZIBB?si=a120c6c0397f4f72) * De Barmhartige Samaritaan van Vincent van Gogh (1890) (https://collectionapi.metmuseum.org/api/collection/v1/iiif/436115/1456542/main-image) * Cantata Misericordium van Benjamin Britten (1963) (https://open.spotify.com/track/7buqZwZpW9bs1bJtmAcaTX?si=3912e9dc6e01408d) * The Good Samaritan van Jacapo Bassano (1562-1563) (https://www.nationalgallery.org.uk/paintings/jacopo-bassano-the-good-samaritan) * To Kill a Mockingbird van Harper Lee (1960) * Gran Torino van Clint Eastwoord (2008) * The Good Samaritan van Alexandre-Gabriel Decamps (1853) (https://collectionapi.metmuseum.org/api/collection/v1/iiif/436115/1456542/main-image) * De eenzame uitvaart (http://www.eenzameuitvaart.nl/) * The Wound Dresser van John Adams (1988-1989) (https://open.spotify.com/track/7Jnyj7weO4C6IEXZcrDb8c?si=4bbdaee020544a4f) naar het gedicht van Walt Whitman (1865) (https://www.poetryfoundation.org/poems/53027/the-wound-dresser) Wie is dan mijn naaste? het nieuwe jaar overstroomt mijn voeten in een straat die zich in water verslikt en achter gordijnen zit het vol met helden vechtend tegen een vijand van taal die zich opricht uit het blauwe licht ze vechten tegen wrede systemen die buiten beeld zijn opgetuigd hun vingers typen de wereld aan elkaar ze prikken door, wijzen aan, slepen voor en huilen commentaren naar de maan lopen rond, keuren af, zetten strepen duwen het stille werk van de aarde naar een marginaal bestaan kan iemand deze helden - voordat ze de mensheid naar het paradijs zullen leiden en voorgoed in zichzelf verdwijnen - even naar de buurvrouw laten kijken? Anne Broeksma

Een vrouw aan de rand van de samenleving, betrokken bij duistere zaakjes, die zich ontpopt tot stammoeder van Jezus. In deze aflevering van Scheppingsdrift staat Rachab centraal. Ze helpt twee spionnen ontsnappen uit haar woonplaats Jericho, door ze uit haar café annex bordeel te laten ontsnappen en in ruil daarvoor redt ze haar eigen leven en dat van haar familie. Een heldenverhaal of toch ook een verhaal om vraagtekens bij te zetten? Lieke Wijnia, Ab Nieuwdorp, Alain Verheij en Allard Amelink gaan in gesprek over deze krachtige vrouw, over de instortende muren van Jericho en over genocidale slachtpartijen. Lieke zoekt toevlucht tot haar een oude bekende; Ab heeft moeite om werken te vinden waarin Rachab echt aan het woord komt; Alain keek met kromme tenen een Disney-film en Allard vond een boek dat meer over stadsvernieling dan stadsvernieuwing ging. Uiteraard sluit Anne Broeksma de aflevering weer af. In deze aflevering hoor je over: * Rachab laat de spionnen door het raam ontsnappen, Harmen Jansz Muller, naar Gerard van Groeningen (1639 - 1674) (https://podcast.npo.nl/admin/feed/633/feeditem/100059/Rachab%20laat%20de%20spionnen%20door%20het%20raam%20ontsnappen,%20Harmen%20Jansz%20Muller,%20naar%20Gerard%20van%20Groeningen,%201639%20-%201674%20-%20Rijksmuseum) * The story of Rahab and the Spies uit Joshua van Franz Waxman (1959) (https://open.spotify.com/track/02aPU41nY6gvjVsO6iv0e6?si=3b2792ecbc434900) * The Harlot of Jericho and the Two Spies van James Tissot (1904) (https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/59/Tissot_The_Harlot_of_Jericho_and_the_Two_Spies.jpg) * Jerichó uit La Terre Promise van Jules Massenet (1897-1899) (https://www.youtube.com/watch?v=-jwFAjWlAHM) * Rachab en de afgezanten van Jozua, Italiaanse school (1650) (https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3c/Rahab_and_the_Emissaries_of_Joshua.jpg) * The walls are levell'd uit Joshua van Georg Friedrich Händel (1747) (https://open.spotify.com/track/02aPU41nY6gvjVsO6iv0e6?si=3b2792ecbc434900) * De Hagemeijertjes van Gerrit Krol (1990) * Pocahontas (1995) Het is een sterke stad (dat zie je zo) een stad is geen muur of een huis voor een volk, geen steen, geen man geen kruis, geen dolk een stad is geen plan geen staal of een ding maar een wezen zonder centrale een netwerk van talen gulle grond om in te zaaien herinnering op herinnering

We zien hem veel rondom de Kerst - naast het ezeltje, in de kerststal - maar we weten maar weinig van hem: Jozef, de man van Maria. Beschermheilige van het gezinsleven, maar een klassieke vader was hij niet. Hij was een bonusvader in een samengesteld gezin. En hij vertoont opvallende parallellen met zijn naamgenoot de oudtestamentische Jozef (je weet wel, die van de Technicolor Dreamcoat). In de eerste aflevering van het vierde seizoen van Scheppingsdrift gaan Lieke Wijnia van Museum Catharijneconvent, Ab Nieuwdorp van De Klassieken en schrijver en theoloog Alain Verheij, onder leiding van Allard Amelink, in gesprek over deze timmerman. Hij mag dan een man in de schaduw zijn, theologisch gezien vervult hij een cruciale rol. En zijn talent voor dromen stuurt hem meermaals de goede kant op. Ook dit seizoen sluit Anne Broeksma de afleveringen weer af met een gedicht! Ab heeft twee van Jozefs dromen bij zich in muziek. Lieke heeft haar favoriete werk mee, dat vooral de ambachtelijke kant van Jozef laat zien. Allard heeft een boek bij zich waar een lijdende Christus en een Jozef voorkomen, maar waar hij dubbele gevoelens over heeft. Alain komt met een film die eindelijk eens voldoet aan de Bechdel-test. In deze aflevering hoor je over: * Joseph est bien marié van Marc Antoine Charpentier (ca. 1694) (https://open.spotify.com/track/1qSPjKzB8Oa8N9X36kMy7m?si=26f75f2d619044bf) * Huwelijk van Jozef en Maria van Meester van Sint-Goedele (ca. 1485) (https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Maestro_di_santa_gudula%2C_sposalizio_della_vergine%2C_1485_ca._01.jpg/964px-Maestro_di_santa_gudula%2C_sposalizio_della_vergine%2C_1485_ca._01.jpg?20160705111549) * Il sogno di Giuseppe uit la Vita di Maria van Nino Rota (1968-1969) (https://open.spotify.com/track/6EfdcZfhiJrtqO0Dpm5UEx?si=944e76da2f7b4afb) * Christ in the House of his Parents van John Evertt Millais (1849-1850) (https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/John_Everett_Millais_-_Christ_in_the_House_of_His_Parents_%28%60The_Carpenter%27s_Shop%27%29_-_Google_Art_Project.jpg/1920px-John_Everett_Millais_-_Christ_in_the_House_of_His_Parents_%28%60The_Carpenter%27s_Shop%27%29_-_Google_Art_Project.jpg) * Joseph, lieber Joseph mein (https://open.spotify.com/track/64EEQmEzx5cBlr35IodoL0?si=082ee487b6f94644) * Een klein leven van Hanya Yanagihara (2015) * The Kids Are All Right van Lisa Cholodenko (2010) * Selbst Portrait mit Jan van Otto Dix (1930) (https://www.blindbild.com/stuttgart-kunstmuseum-stuttgart-september-2020/stuttgart-kunstmuseum-dix-bildnis-selbstportrait-mit-jan/) Ook verlossers hebben vaders nodig het zijn de mannen die een werkplaats van hun woning maken houtkrullen blijven kleven aan hun voeten tijdens het schuren, boren, zagen; de uren waarin ze zonder woorden grip ervaren ze trekken hele tafels uit het hout die de klop van het bos nog in zich dragen en kribbes, kelken, kruizen, kisten alle zaken die ons aan de aarde binden of ons er los van kunnen maken hun handen praten vooral met bomen maar zij zijn het, die een kind tot rust brengen als het geschrokken binnenrent om bloedende palmen te tonen - Anne Broeksma

De Bijbel is een verzameling boeken die over het algemeen geschreven is door mannen, voor mannen, over mannen. Op Moederdag kijken Ab, Alain, Allard en Lieke naar moeders en de Bijbel. Dan verwacht je misschien in eerste instantie dat het alleen over dienstbare, nederige vrouwen gaat, maar er zijn ook heel andere moeders te vinden. Strijdende moeders, opstandige moeders, vrouwen die moeder worden van een heel volk. En ook God zelf wordt als moeder beschreven. Deze aflevering van Scheppingsdrift werd opgenomen op het NPO Luister Podcast Event op 14 mei 2023. Je hoort o.a. over: * Stabat Mater van Julia Perry (1951) (https://youtu.be/lu5JijV5fv8) * Take Your Son, Sir! van Ford Madox Brown (1851–1856) (https://media.tate.org.uk/art/images/work/N/N04/N04429_10.jpg) * Finding Home #61: Beloved van Siona Benjamin (2004) (https://prtcls.com/wp-content/uploads/2017/10/Siona-Benjamin-SaraHagar-817x1024.jpg) * Scene 3: To them the two harlots uit Solomon van George Frideric Händel (1748) (https://www.youtube.com/watch?v=T1-tuhcX6Ek) * De moeder van Maxim Gorki (1906) * Onbekende kunstenaar, naar Sint. Hildegard. Miniatuur van de Synagoge, uit de Scivias Codes van St. Hildegard van Bingen, c. 1130, Naar het verloren gegane origineel, c. 1175 (https://thevcs.org/song-deborah/mother-israel?first=8021) * Ihr habt nun traurigkeit uit Ein Deutsches requiem van Johannes Brahms (1865-1868) (https://youtu.be/Hwm2PEL2bno?t=2575)

Zondag 14 mei vindt van 12:00 - 18:00 uur het NPO Luister Podcast Event plaats. Het is de derde editie van dit evenement, opnieuw in TivoliVredenburg in Utrecht. Voor slechts 12,50 euro ben je er de hele dag bij. Ook wij van Scheppingsdrift nemen een aflevering op, dus meld je vooral aan via https://podcastevent.npo.nl. (https://podcastevent.npo.nl.) Daarnaast kun je ook bijdragen aan onze aflevering. 14 mei is Moederdag en daarom gaan wij hebben het hebben over moeders in de Bijbel. Wat is...

Als er een onderwerp is, dat ons als Scheppingsdrift op het lijf geschreven staat, is het wel gospel. Bijbel en kunst raken elkaar. Rechtstreeks vanuit Museum Catharijneconvent hebben we het over prachtige muziek. Over hoe met de Bijbel in de hand onderdrukking, uitsluiting en uitbuiting plaatsvindt. Maar ook hoe kunst en de Bijbel juist bijdragen aan bevrijding, emancipatie en levensvreugde. Naast Lieke, Ab, Alain en Allard schuift Shirma Rouse aan, zangeres en co-curator van de tentoonstelling Gospel. Muzikale reis van kracht en hoop. In deze aflevering hoor je: * O happy day door Edwin Hawkins Singers (1967) (https://open.spotify.com/track/34yIb7hw5SuR80au1BHTtt?si=4abfe2e0d0c74500) * Swing Low, Sweet Chariot door Paul Robeson (1933) (https://open.spotify.com/track/3kpTKZNto27F9N19bca6aZ?si=15647f5186f14ec4) * Tweede deel uit Symfonie nr. 9 in e mineur "Z Nového světa” (Uit de nieuwe wereld) van Antonin Dvorák (1893) (https://open.spotify.com/track/1e6trFi8oxi8goRZpViKZr?si=39cd88539db14280) * Go Down, Moses door Mavis Staples (1996) (https://open.spotify.com/track/2S5O0hwIwFxpnIKC0Tm1xM?si=29fdfa56396844fe) * How I got over? door Mahalia Jackson bij the March on Washington (1963) (https://www.youtube.com/watch?v=TALcOreZi0A) * Sounds of Joy van Kingsley Ogwara (2021) (https://www.artsy.net/artwork/kingsley-ogwara-sounds-of-joy-i) * Eerste Symfonie van Florence Price (1932) (https://open.spotify.com/track/60kYKbHYI6KwiXu6TpYSW7?si=c9b1277a7d764dfe) * Their Eyes Were Watching God van Zora Neale Hurston (1937) * Oratorium: A Child of Our Time van Michael Tippett (1939) (https://open.spotify.com/track/4bXoArZXYzgGAwQvR1YX9E?si=3815b26857a74ab7) * Hallelujah van Emma Lesuis (2022) (https://www.catharijneconvent.nl/tentoonstellingen/gospel-muzikale-reis-van-kracht-en-hoop/)

Donderdagavond 19 januari nemen we een speciale aflevering van onze podcast op, vanuit Museum Catharijneconvent in Utrecht. Als speciale gast zit Shirma Rouse aan tafel, gospelzangeres en co-curator van de tentoonstelling Gospel. Muzikale reis van kracht en hoop. Meld je nu aan via scheppingsdrift@eo.nl. In het Catharijneconvent is momenteel een prachtige tentoonstelling over gospel te zien en die staat ons als Scheppingsdrift natuurlijk op het lijf geschreven. Met Lieke, Ab en Alain duiken...

Je moet het helaas even stellen zonder nieuwe afleveringen van Scheppingsdrift. Zoek je toch nieuwe inspiratie en verdieping rondom die eeuwenoude Bijbelse verhalen? Probeer dan ook eens de podcast Dit is de Bijbel, met David Boogerd. Je vindt de podcast onder andere hier (https://www.nporadio5.nl/podcasts/dit-is-de-bijbel) en natuurlijk in je favoriete podcastapp. Muziek in deze trailer: L’enfant prodigue van Claude Debussy (1884) uit de aflevering over de Verloren Zoon.

Vuur, engelen, trompetten, een draak, de ruiters van de Apocalyps, de hoer van Babylon en het hemelse Jeruzalem. En op de troon een geslacht lam. In deze laatste aflevering van het seizoen bespreken we het Bijbelboek dat leest als een bad trip: de Openbaring van Johannes, ook wel de Apocalyps. Veel mensen hebben in de loop van de eeuwen lopen speuren naar aanwijzingen wanneer dit alles gaat gebeuren. Maar moeten we het visioen van Johannes wel zo lezen? En is het niet allemaal wel erg grotesk? We gaan op zoek naar de menselijke maat te midden van al de hectiek. Lieke heeft een werk dat reflecteert op Maria die aan de hemel verschijnt en probeert om haar wat dichterbij te halen. Ab heeft een kwartet bij zich dat geschreven is in een apocalypische omgeving. Allard vertelt over de gevaren als je denkt dat je in de eindtijd leeft. En Alain zet bovenop alle beelden en symbolen die Johannes ons geeft, nog eens een hele berg beelden en symbolen. In deze aflevering hoor je over: * Das Buch mit sieben Siegeln van Franz Schmidt (1937) (https://open.spotify.com/track/0eVYZZA3h0WLQ9kYyO4ams?si=a6cc979799be4d47) * The Guadalupe Series van Yolanda Lopez (1978) (https://mihistoria.net/wp-content/uploads/2021/04/Yolandas-Triptych-1200px-flattened-v2.jpg) * Waanzee van Robert Haasnoot (1999) * Babylon, the Great, is Fallen van Robert Roberg (1992) (https://d3ec1vt3scx7rr.cloudfront.net/files/styles/x_large/s3/files/images/1997/SAAM-1997.124.28_2.jpg?itok=wCye4tNs) * Louange à l’Éternité de Jésus uit Quatuor pour la Fin du Temps van Olivier Messiaen (1941) (https://open.spotify.com/track/5UZPZncpN1909irGyeo6Kh?si=c0b25024d013468c) * The Chronicles of Narnia van C.S. Lewis (1950-1956) * “Sieh, einen neuen Himmel” uit ‘Die letzten Dinge’ van Louis Spohr (1825) (https://open.spotify.com/track/1bD8PcgxGb7N0FdgoOXBNO?si=9d92707ce4d942d1) * Threshold to the Kingdom van Mark Wallinger (2000) (https://player.vimeo.com/video/403313134)

Na Kain en Abel, opnieuw een broedertwist in de Bijbel. En deze begint zelfs al in de baarmoeder. Esau wordt als eerste geboren en maar zijn broertje Jakob geeft zich niet zo snel gewonnen. Bij de geboorte houdt hij zijn broers hiel al vast, later wordt hij een hielenlichter. In deze aflevering van Scheppingsdrift bedrog (waarbij misbruik gemaakt wordt van hongerklop en slechtziendheid), een visioen, worstelen met God, nog meer bedrog en uiteindelijk verzoening. We moeten het zeker niet alleen over Jakob hebben, maar ook over Esau. En ook over Rachel én over Lea. En over Bilha en Zilpa – wie zijn dat ook alweer? Allard heeft een boek mee dat het licht zet op deze laatste twee vrouwen. De vergeten, misbruikte dienstmaagden. Ab heeft vier Joodse componisten mee. Elk van die componisten probeert de door de antisemitisme en oorlog verwoeste Joodse wereld opnieuw tot leven te wekken. De worsteling met God en de Jakobsladder zijn natuurlijk prachtig uit te beelden; Lieke heeft twee indrukwekkende werken mee, waar meer op te zien is dan je in eerste instantie vermoedt. En Alain gaat wat dieper in op de trickster Jakob door een film over een nog grotere trickster mee te nemen. In deze aflevering hoor je over: * Isaak zegent Jakob van Govert Flinck (ca. 1635) (https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/80/Flinck%2C_Isaak_zegent_Jakob.jpg) * Isaac’s Blessing uit Biblical Songs van Mario Davidovsky (1990) (https://www.youtube.com/watch?v=LG1H7L02xq4) * Descent (Stairway From Heaven) van Anna Freeman Bentley (2011) (https://thevcs.org/x/jacobs-ladder/descent) * Jacob’s Dream uit ‘Jacob and Rachel’ van Eric Zeisl (1954) (https://open.spotify.com/track/59LN44vWAYrtpUdG8rB2TM?si=51f401da37b24444) * The Handmaid’s Tale van Margaret Atwood (1985) * La vision après le sermon van Paul Gauguin (1888) (https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Paul_Gauguin_137.jpg/1520px-Paul_Gauguin_137.jpg?20050519121901) * ‘Who, who are you stranger?’ uit The Wrestler van Samuel Adler (1972) (https://open.spotify.com/track/1j03izY79lGkW6u3RdvV8H?si=95f4cf59911740ba) * Catch me if you can van Steven Spielberg, naar het boek van Frank Abagnale * Jacob’s Death uit The Eternal Road van Kurt Weill (1937) (https://open.spotify.com/track/4FxSQ7EpwgWyLBvobI04S3?si=a9676f3e9edf48d8)

Ongelovige Thomas. Niemand in de Bijbel heeft zo onlosmakelijk een bijvoeglijk naamwoord aan zich verbonden. Maar is het wel terecht dat Thomas’ wens om na de opstanding de wonden van Christus te voelen als ongeloof wordt gezien? Laat Thomas niet juist zien dat een Jezus zonder wonden onecht en onnavolgbaar is? Kortom, is Thomas niet juist volhardende Thomas? Ab had een zware middag, want om de een of andere reden zijn er nauwelijks muziekstukken geschreven over Thomas. Gelukkig vond hij er nét genoeg, maar hij komt ook met een oproep. Lieke had dan juist weer keuze te over en komt onder meer met een bewegende installatie. Allard heeft een gedicht bij zich dat precies op de spanning tussen geloof en ongeloof zit. En Alain laat met de film die hij mee heeft zien hoe vernietigend twijfel kan zijn. En die twijfel blijft bestaan, ook als de film afgelopen is. In deze aflevering hoor je over: * Post dies octo van Francisco Guerrero (1597) (https://music.apple.com/nl/album/post-dies-octo/570540743?i=570540903) * O Mio Signore e Dio uit San Tomaso van Marco Marazzoli (1650) (https://www.youtube.com/watch?v=RC07uBs8k5o) * Christ Displaying His Wounds van Giovanni Antonio Galli “Lo Spadarno” (1625-35) (https://www.artsy.net/artwork/giovanni-antonio-galli-called-lo-spadarino-christ-displaying-his-wounds) * Raak de wonden aan van Tomas Halik (2018) * Dagsluiting van Gerard Reve (1965) (https://www.youtube.com/watch?v=xwHRBb6u-ZQ) * Doubting Thomas van Michael Landy (2013) (https://www.nationalgallery.org.uk/exhibitions/past/michael-landy-saints-alive%20%20/)en in video (https://www.youtube.com/watch?v=rCOeEQIqVJk) * Doubt van John Patrick Shanley (2008) * Assunzione della Vergine van Palma il Vecchio (1513) (https://www.gallerieaccademia.it/en/assumption-virgin) * Youth van Ron Mueck (2009-2010) (https://www.artsy.net/artwork/ron-mueck-youth) * St. Thomas Wake van John Bull (1612) (https://open.spotify.com/track/1MM9FtuaXYCY1awcjAwTtb?si=835e91ccfaf449e4)