Mroczne Wieki

Wesprzyj mnie na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki Potomni dostrzegali niewątpliwy tragizm nieszablonowej i nieprzeciętnej postaci jaką był Tyberiusz. Zarówno Tacyt, Swetoniusz jak Kasjusz Dion dostrzegali w nim z jednej strony postać nieprawdopodobnie uzdolnioną, człowieka wielu talentów. Z drugiej jednak z perspektywy lat widzieli jego liczne wady, które miały swój udział w problemach toczących ostatnie lata jego pryncypatu. Oczytany intelektualista zafascynowany filozofią stoicką, literaturą, prawem i historią. Doświadczony i ostrożny wódz. Surowy lecz zazwyczaj sprawiedliwy sędzia. Z drugiej jednak człowiek wycofany, podejrzliwy, trudny do odszyfrowania, zazwyczaj umiarkowany lecz ulegający namiętnościom. Jeden z najbardziej enigmatycznych i niejednoznacznych panów Rzymu. Źródła: Dion Kasjusz Kokcejanus, Roman History, Books 57 & 58, tłum. E. Cary, Loeb Classical Library Julian Flawiusz Klaudiusz, The Caesars, tłum. W. C. Wright 1913 Paterkulus Wellejusz, Historia rzymska, tłum. E. Zwolski, Ossolineum 2006 Swetoniusz Gajusz Trankwillus, Żywoty Cezarów, tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska, Ossolineum 1972 Tacyt, Roczniki, Księga Pierwsza, tłum. S. Hammer, Czytelnik 1957 Opracowania: Campbell V., Ancient Rome. Pocket Museum Thames & Hudson 2017 Cary M., Scullard H. H., Dzieje Rzymu. Tom II, PIW Warszawa 1992 Goldsworthy A., Augustus. From Revolutionary to Emperor, Weidenfeld & Nicolson, Londyn 2014 Krawczuk A., Poczet cesarzowych Rzymu, Iskry, Warszawa 2006 Krawczuk A., Poczet cesarzy rzymskich, Iskry, Warszawa 1986 Levick B., Tiberius. The Politician, Routledge, Londyn 1999 Luttwak E. N., The Grand Strategy of the Roman Empire, John Hopkins University Press, Baltimore 2016

Wesprzyj mnie na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki Wzgórze Palatynu spoglądające na rozciągające się u jego stóp pozostałości Forum Romanum jest morzem ruin. Zwiedzający te pola kamieni, kolumn i fundamentów musi dysponować bardzo żywą wyobraźnią aby odtworzyć obraz minionej świetności cesarskiego Rzymu. Na palatyńskim wzgórzu jest jednak jedno miejsce, które nie wymaga aż tak dalekiej gimnastyki wyobraźni. Wśród fundamentów świątyń i zachowały się pozostałości pewnej dość skromnej według standardów cesarskiego Rzymu rezydencji. Jest to Domus Augusti, znany jako Casa Augusta, Dom Augusta. Mroczne Wieki to podcast historyczny prowadzony przez Michała Kuźniara w całości oparty na publikacjach (naukowych i popularnonaukowych), tekstach źródłowych oraz własnych wnioskach. Okładka: fot. Gilmanshin, Shutterstock Patroni: Wojciech Kozicki, Tomasz Pawlica, Rafał Wojciechowski, Paweł Płatek, Oskar Miller, Maksymilian Majchrzak, Jarosław Zieliński, Wilhelm Ymirung, Cezary Martynowicz, Przemek Matulski, Klaudia Noworzyń, Sławomir Trąd, Mateusz Parol, Mateusz Brygman, Michal Panczak, Łukasz Waśniewski, Eryk Remiezowicz, Krzysztof Langer, Radosław Baran, Konrad lwi, Jakub Jędrzejak, Maksymilian Jaczyński, Mateusz Nowak, Adam Sadowski, Adam Śmigielski, Piotr Krasuski, Tomasz Komorniczak, Wojciech Biegalski, Marianna Miłkowska, Zuzanna Lubańska, Piotr Demuth, Jarosław Urbanik, Kamil Dylewski, Tomasz Kępiński, Jakub Mazur, Dominik Kołtunowicz, Mateusz Wit, Grzegorz Pedrycz, Mikołaj eM, Adrianna Szubielska-Malińska, Jakub Józefiak, Marcel Kapuściński, Jacek Urbańczyk, Jarek Rippel, Pawlo Kozlo, Dariusz Czajkowski, Maksymilian Kaszubowski, Hubert Kasprzyk, Kacper Kostrzewa, Michał Soin, Jakub Wacławik, Roland Hyżyk, Tomek Darda, Tomasz Rutkowski, Wojciech Sowa, Rafał Respondek, Grzegorz Gierlik, Stanisław Fortoński, Karol Białecki, Krzysztof Deptuła, Julia Dalecka, Radosław Szczygieł, Mila Metaliator, Waldemar Pawlaszek, Mateusz Posemkiewicz, Fa Ra, Artur Kozieł, Rafał Wachnik, Alicja Puchalska, Oskar Niebylski, Maja Szwedzińska, Sylwia Tomecka, Piotr Wiśniewski, Piotr Zawada, Piotr Stani, Paweł Etmański, Kuba Cski, Marcin Wyroch, Przemysław Michon, Rafał Mizerek, Edyta Romaniuk, Zenon Marczuk, Albert Choinka, Jakub Grymowicz, Kacper Witków, Patryk Suprun, Adrian Musiuk, Andrzej Zalewski, Łukasz Morawski, Przemek Goldon, Konrad Baś, Sylwester Nowicki, Michał Mosurek, Talking Pizza, Michał Redeł, Aleksandra Görlich, Tomasz Wacławik, Paweł Struski, Dominik Moroń, Bartosz Gościmski, Yo Adler, Piotr Zarzycki, Alex Boniecki, Szymon Mądraszewski, Monika Pycińska, Marcin Skiba, High Ground, Agnieszka Garlicka, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Wojciech Lemiesz, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała, Marek Skrzetuski, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski, Karolina Alaska, Adam Dobrowolski, Przemysław Kozioł (Gimli), Michał Borkowski, Agnieszka Militowska, Aleksandra Cieślicka, Eliza Barańska, Norbert Sutkowy, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło, Patryk Kaczanowicz i trzynastu patronów anonimowych. Źródła: Cezar August, Res Gestae Divi Augusti, tłum, S. Drej 2003, www.zrodla.historyczne.prv.pl Julian Flawiusz Klaudiusz, The Caesars, tłum. W.C.Wright 1913 Paterkulus Wellejusz, Historia rzymska, tłum. E. Zwolski, Ossolineum 2006 Swetoniusz Gajusz Trankwillus, Żywoty Cezarów, tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska, Ossolineum 1972 Tacyt, Roczniki, Księga Pierwsza, tłum. S. Hammer, Czytelnik 1957 Opracowania: Campbell V., Ancient Rome. Pocket Museum Thames & Hudson 2017 Cary M., Scullard H. H., Dzieje Rzymu. Tom II, PIW Warszawa 1992 Goldsworthy A., Augustus. From Revolutionary to Emperor, Weidenfeld & Nicolson, Londyn 2014 Krawczuk A., Cesarz August, Ossolineum 1978 Krawczuk A., Kronika starożytnego Rzymu, Iskry, Warszawa 1994 Krawczuk A., Poczet cesarzowych Rzymu, Iskry, Warszawa 2006 Krawczuk A., Poczet cesarzy rzymskich, Iskry, Warszawa 1986 Luttwak E. N., The Grand Strategy of the Roman...

Wesprzyj mnie na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki Stojąc nad zwłokami Macedończyka ciągle jeszcze młody Oktawian mógł zadawać samemu sobie pytania o swoją przyszłość. Mógł także zastanawiać się nad drogą jaką przebył w ciągu ostatnich jedenastu lat, od zamachu na Cezara aż do triumfu nad Nilem. Tylko on jeden znał odpowiedź na pytanie na które my sami nigdy znajdziemy pewnego rozwiązania. Czy jego poczynania na przestrzeni ostatnich lat motywowała szczera chęć pomszczenia zabitego Cezara czy też zwykła, niepohamowana ambicja? Gdy już opuszczał komnatę z sarkofagiem Aleksandra jacyś lokalni urzędnicy zapytali go czy pragnie także obejrzeć groby ptolemejskich królów. Oktawian odrzekł cierpko, że widział już króla a zwykłe trupy go nie interesują. Mroczne Wieki to podcast historyczny prowadzony przez Michała Kuźniara w całości oparty na publikacjach (naukowych i popularnonaukowych), tekstach źródłowych oraz własnych wnioskach. Okładka: Oktawian, J. Paul Getty Museum, Open Content Program Patroni: Wojciech Kozicki, Tomasz Pawlica, Rafał Wojciechowski, Paweł Płatek, Oskar Miller, Maksymilian Majchrzak, Jarosław Zieliński, Wilhelm Ymirung, Radek NaPrzykładKowalski, Konrad lwi, Jakub Jędrzejak, Maksymilian Jaczyński, Mateusz Nowak, Adam Sadowski, Adam Śmigielski, Piotr Krasuski, Tomasz Komorniczak, Wojciech Biegalski, Marianna Miłkowska, Zuzanna Lubańska, Piotr Demuth, Jarosław Urbanik, Kamil Dylewski, Tomasz Kępiński, Jakub Mazur, Dominik Kołtunowicz, Mateusz Wit, Grzegorz Pedrycz, Mikołaj eM, Adrianna Szubielska-Malińska, Jakub Józefiak, Marcel Kapuściński, Krzysztof Langer, Jacek Urbańczyk, Jarek Rippel, Pawlo Kozlo, Dariusz Czajkowski, Maksymilian Kaszubowski, Hubert Kasprzyk, Kacper Kostrzewa, Michał Soin, Jakub Wacławik, Roland Hyżyk, Tomek Darda, Tomasz Rutkowski, Wojciech Sowa, Rafał Respondek, Grzegorz Gierlik, Stanisław Fortoński, Karol Białecki, Krzysztof Deptuła, Julia Dalecka, Radosław Szczygieł, Mila Metaliator, Waldemar Pawlaszek, Mateusz Posemkiewicz, Fa Ra, Artur Kozieł, Rafał Wachnik, Alicja Puchalska, Oskar Niebylski, Maja Szwedzińska, Sylwia Tomecka, Piotr Wiśniewski, Piotr Zawada, Piotr Stani, Paweł Etmański, Marcin Wyroch, Przemysław Michon, Rafał Mizerek, Edyta Romaniuk, Zenon Marczuk, Albert Choinka, Jakub Grymowicz, Kacper Witków, Patryk Suprun, Adrian Musiuk, Andrzej Zalewski, Łukasz Morawski, Przemek Goldon, Konrad Baś, Sylwester Nowicki, Michał Mosurek, Talking Pizza, Michał Redeł, Aleksandra Görlich, Tomasz Wacławik, Paweł Struski, Dominik Moroń, Bartosz Gościmski, Yo Adler, Piotr Zarzycki, Alex Boniecki, Szymon Mądraszewski, Monika Pycińska, Marcin Skiba, High Ground, Agnieszka Garlicka, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Wojciech Lemiesz, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała, Marek Skrzetuski, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski, Karolina Alaska, Adam Dobrowolski, Przemysław Kozioł (Gimli), Michał Borkowski, Agnieszka Militowska, Aleksandra Cieślicka, Eliza Barańska, Norbert Sutkowy, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło, Patryk Kaczanowicz i jedenastu patronów anonimowych. Źródła: Swetoniusz Gajusz Trankwillus, Żywoty Cezarów, tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska, Ossolineum 1972 Opracowania: Cary M., Scullard H. H., Dzieje Rzymu. Tom I, PIW Warszawa 1992 Goldsworthy A., Augustus. From Revolutionary to Emperor, Weidenfeld & Nicolson, Londyn 2014 Goldsworthy A., Caesar. The Life of a Colossus, Phoenix, Londyn 2007 Krawczuk A., Cesarz August, Ossolineum 1978 Krawczuk A., Kronika starożytnego Rzymu, Iskry, Warszawa 1994 Krawczuk A., Poczet cesarzowych Rzymu, Iskry, Warszawa 2006 Krawczuk A., Poczet cesarzy rzymskich, Iskry, Warszawa 1986 Luttwak E. N., The Grand Strategy of the Roman Empire, John Hopkins University Press, Baltimore 2016 Syme R., The Roman Revolution, Oxford University Press, Nowy Jork 1989

Wesprzyj mnie na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki Już w 52 roku p.n.e. wszelkie znaki na niebie i ziemi zwiastowały nadejście jakiejś katastrofy. Kasjusz Dion notował, że ujrzano i schwytano w mieście puchacza, jakiś posąg pocił się przez trzy dni, znak na niebie w kształcie pochodni przemknął się z południa na wschód, że przez powietrze spadało wiele piorunów, wiele grud ziemi, kamieni, skorup i krew. Na koniec senat nakazał zburzyć prywatnie pobudowane świątynie Serapisa i Izydy, co poniewczasie również uznano za znak nieuchronnie nadciągających katastrof. Mroczne Wieki to podcast historyczny prowadzony przez Michała Kuźniara w całości oparty na publikacjach (naukowych i popularnonaukowych), tekstach źródłowych oraz własnych wnioskach. Okładka: "Morderstwo Cezara" Karl Theodor von Piloty Patroni: Wojciech Kozicki, Tomasz Pawlica, Rafał Wojciechowski, Paweł Płatek, Oskar Miller, Maksymilian Majchrzak, Jarosław Zieliński, Wilhelm Ymirung, Wojciech Biegalski, Marianna Miłkowska, Zuzanna Lubańska, Piotr Demuth, Jarosław Urbanik, Kamil Dylewski, Tomasz Kępiński, Jakub Mazur, Dominik Kołtunowicz, Mateusz Wit, Grzegorz Pedrycz, Mikołaj eM, Adrianna Szubielska-Malińska, Jakub Józefiak, Marcel Kapuściński, Krzysztof Langer, Jacek Urbańczyk, Jarek Rippel, Pawlo Kozlo, Dariusz Czajkowski, Maksymilian Kaszubowski, Hubert Kasprzyk, Kacper Kostrzewa, Michał Soin, Jakub Wacławik, Roland Hyżyk, Tomek Darda, Tomasz Rutkowski, Wojciech Sowa, Rafał Respondek, Grzegorz Gierlik, Stanisław Fortoński, Karol Białecki, Krzysztof Deptuła, Julia Dalecka, Radosław Szczygieł, Mila Metaliator, Waldemar Pawlaszek, Mateusz Posemkiewicz, Fa Ra, Artur Kozieł, Rafał Wachnik, Alicja Puchalska, Oskar Niebylski, Maja Szwedzińska, Sylwia Tomecka, Piotr Wiśniewski, Piotr Zawada, Piotr Stani, Paweł Etmański, Marcin Wyroch, Przemysław Michon, Rafał Mizerek, Edyta Romaniuk, Zenon Marczuk, Albert Choinka, Jakub Grymowicz, Kacper Witków, Patryk Suprun, Adrian Musiuk, Andrzej Zalewski, Łukasz Morawski, Przemek Goldon, Konrad Baś, Sylwester Nowicki, Michał Mosurek, Talking Pizza, Michał Redeł, Aleksandra Görlich, Tomasz Wacławik, Paweł Struski, Dominik Moroń, Bartosz Gościmski, Yo Adler, Piotr Zarzycki, Alex Boniecki, Szymon Mądraszewski, Monika Pycińska, Marcin Skiba, High Ground, Agnieszka Garlicka, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Wojciech Lemiesz, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała, Marek Skrzetuski, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski, Karolina Alaska, Adam Dobrowolski, Przemysław Kozioł (Gimli), Michał Borkowski, Agnieszka Militowska, Aleksandra Cieślicka, Eliza Barańska, Norbert Sutkowy, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło, Patryk Kaczanowicz i jedenastu patronów anonimowych. Źródła: Cezar Gajusz Juliusz, O wojnie domowej, tłum. J. Parandowski, Czytelnik, Warszawa 1990 Kasjusz Dion Kokcejanus, Historia rzymska. Księga czterdziesta, tłum. W. Madyda, Ossolineum, Wrocław 2005 Lukan Marek Anneusz, Wojna domowa, tłum. M. Brożek, Secesja, Kraków 1994 Swetoniusz Gajusz Trankwillus, Żywoty Cezarów, tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska, Ossolineum 1972 Opracowania: Goldsworthy A., Augustus. From Revolutionary to Emperor, Weidenfeld & Nicolson, Londyn 2014 Goldsworthy A., Caesar. The Life of a Colossus, Phoenix, Londyn 2007 Luttwak E. N., The Grand Strategy of the Roman Empire, John Hopkins University Press, Baltimore 2016 Syme R., The Roman Revolution, Oxford University Press, Nowy Jork 1989 Walter G., Cezar, PIW, Warszawa 1983 Artykuły: https://imperiumromanum.pl/ciekawostka/rzymska-dolabra/

Wesprzyj mnie na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki W roku świni, 1227, Pan Wielkiego Stepu, Czyngis-chan zgodnie ze słowami mongolskiej kroniki wstąpił do nieba. Żałość rodziny i poddanych z pewnością nie miała granic ale olbrzymie eurazjatyckie imperium, stworzone w trakcie poprzednich dwóch dekad wymagało nowego nadzorcy. W tym celu, w roku myszy, 1228, na stepie zebrał się uroczysty kurułtaj, pierwszy na którym zabrakło Czyngisa. Jego duch jednak z pewnością czuwał nad rodziną i podejmowanymi wówczas przez jej członków decyzjami. Do wyboru nowego władcy regencję sprawować miał najmłodszy z synów wodza Tołuj. Okładka wygenerowana w Midjourneyai.ai Patroni: Wojciech Kozicki, Tomasz Pawlica, Rafał Wojciechowski, Krzysztof Smuda, Paweł Płatek, Oskar Miller, Maksymilian Majchrzak, Jarosław Zieliński, Wilhelm Ymirung, Kamil Dylewski, Tomasz Kępiński, Jakub Mazur, Dominik Kołtunowicz, Mateusz Wit, Grzegorz Pedrycz, Mikołaj eM, Jakub Józefiak, Marcel Kapuściński, Krzysztof Langer, Jacek Urbańczyk, Jarek Rippel, Pawlo Kozlo, Dariusz Czajkowski, Maksymilian Kaszubowski, Hubert Kasprzyk, Kacper Kostrzewa, Michał Soin, Jakub Wacławik, Roland Hyżyk, Tomek Darda, Tomasz Rutkowski, Wojciech Sowa, Rafał respondek, Grzegorz Gierlik, Stanisław Fortoński, Karol Białecki, Krzysztof Deptuła, Radosław Szczygieł, Mila Metaliator, Waldemar Pawlaszek, Mateusz Posemkiewicz, Fa Ra, Artur Kozieł, Rafał Wachnik, Alicja Puchalska, Oskar Niebylski, Maja Szwedzińska, Sylwia Tomecka, Piotr Wiśniewski, Piotr Zawada, Piotr Stani, Paweł Etmański, Kuba Cski, Marcin Wyroch, Przemysław Michon, Rafał Mizerek, Edyta Romaniuk, Zenon Marczuk, Albert Choinka, Jakub Grymowicz, Kacper Witków, Patryk Suprun, Adrian Musiuk, Andrzej Zalewski, Łukasz Morawski, Przemek Goldon, Konrad Baś, Sylwester Nowicki, Michał Mosurek, Talking Pizza, Michał Redeł, Aleksandra Görlich, Piotr Zawada, Tomasz Wacławik, Paweł Struski, Dominik Moroń, Bartosz Gościmski, Yo Adler, Dawid Popczyk, Piotr Zarzycki, Alex Boniecki, Szymon Mądraszewski, Monika Pycińska, Marcin Skiba, High Ground, Agnieszka Garlicka, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Wojciech Sowa, Wojciech Lemiesz, Piotr Woldański, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski,Karolina Alaska, Adam Dobrowolski, Julia Dalecka, Przemysław Kozioł (Gimli), Michał Borkowski, Aleksandra Cieślicka, Grzegorz Olech, Eliza Barańska, Norbert Sutkowy, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło, Tomasz Wacławik i dziesięciu patronów anonimowych. Mroczne Wieki to podcast historyczny prowadzony przez Michała Kuźniara w całości oparty na publikacjach (naukowych i popularnonaukowych), tekstach źródłowych oraz własnych wnioskach. Źródła: Anonim, Latopis nowogrodzki pierwszy starszej redakcji, tłum. I. Petrov, Z. A. Brzozowska, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego 2019 Anonim, Tajna historia Mongołów. Anonimowa kronika mongolska z XIII wieku, tłum. S. Kałużyński, PIW 1970 Carpini Johannes del Plano, The Voyage of Johannes del Plano Carpini, tłum. R. Hakluyt Długosz J., Roczniki czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego księga 7 i 8, PWN 2009 Opracowania: Gabriel R. E., Subotai the Valiant. Genghis Khan’s Greatest General, University of Oklahoma Press, 2004 Saunders J. J., The History of the Mongol Conquests, University of Pennsylvania Press, 2001 Kałużyński S., Dawni Mongołowie, PIW, Warszawa 1983 Kałużyński S., Imperium mongolskie, Wiedza Powszechna, Warszawa 1970 Weatherford J., Czyngis Chan, Świat Książki, Warszawa 2006

Wesprzyj mnie na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki Mroczne Wieki to podcast historyczny prowadzony przez Michała Kuźniara w całości oparty na publikacjach (naukowych i popularnonaukowych), tekstach źródłowych oraz jego własnych wnioskach. Czy zastanawialiście się kiedyś jak wyglądałaby trylogia “Władca Pierścieni” gdyby napisał ją pan Mordoru Sauron? Albo co myślelibyśmy dzisiaj o kampanii wrześniowej gdyby II wojnę światową wygrała III Rzesza a najbardziej cenionym źródłem do poznania tej części historii były wspomnienia np. generała Heinza Guderiana? Dwa tysiące lat temu w Galii wybuchła długa, wyniszczająca wojna zakończona bezdyskusyjnym zwycięstwem jednej ze stron. Najeźdźców. Ich wódz zaś, starożytny Sauron/Guderian pozostawił dla nas relację z tego epickiego konfliktu. Relację która do dzisiaj jest dominująca gdyż przegrani nie zdołali stworzyć ani zachować dla potomnych swojej. Okładka: "Wercyngetoryks składa broń przed Cezarem" Lionel-Noel Royer Patroni: Wojciech Kozicki, Tomasz Pawlica, Rafał Wojciechowski, Krzysztof Smuda, Oskar Pawłowski, Oskar Miller, Maksymilian Majchrzak, Jarosław Zieliński, Wilhelm Ymirung, Jacek Urbańczyk, Jarek Rippel, Pawlo Kozlo, Dariusz Czajkowski, Maksymilian Kaszubowski, Hubert Kasprzyk, Kacper Kostrzewa, Michał Soin, Jakub Wacławik, Roland Hyżyk, Tomek Darda, Tomasz Rutkowski, Wojciech Sowa, Rafał respondek, Grzegorz Gierlik, Stanisław Fortoński, Karol Białecki, Krzysztof Deptuła, Radosław Szczygieł, Mila Metaliator, Waldemar Pawlaszek, Mateusz Posemkiewicz, Fa Ra, Artur Kozieł, Rafał Wachnik, Alicja Puchalska, Oskar Niebylski, Maja Szwedzińska, Sylwia Tomecka, Piotr Wiśniewski, Piotr Zawada, Piotr Stani, Paweł Etmański, Kuba Cski, Marcin Wyroch, Szymon Barabasz, Przemysław Michon, Rafał Mizerek, Edyta Romaniuk, Zenon Marczuk, Albert Choinka, Jakub Grymowicz, Kacper Witków, Patryk SuprunAdrian Musiuk, Andrzej Zalewski, Łukasz Morawski, Przemek Goldon, Konrad Baś, Sylwester Nowicki, Michał Mosurek, Talking Pizza, Michał Redeł, Tomasz Kownacki, Aleksandra Görlich, Piotr Zawada, Tomasz Wacławik, Paweł Struski, Dominik Moroń, Bartosz Gościmski, Yo Adler, Dawid Popczyk, Piotr Zarzycki, Alex Boniecki, Szymon Mądraszewski, Monika Pycińska, Marcin Skiba, High Ground, Agnieszka Garlicka, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Wojciech Sowa, Wojciech Lemiesz, Piotr Woldański, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski,Karolina Alaska, Adam Dobrowolski, Julia Dalecka, Przemysław Kozioł (Gimli), Michał Borkowski, Aleksandra Cieślicka, Grzegorz Olech, Eliza Barańska, Norbert Sutkowy, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło i dziesięciu patronów anonimowych. Źródła: Cezar Gajusz Juliusz, O wojnie galijskiej, tłum. T. Woźniak, Bellona, Warszawa 2023 Opracowania: Cunliffe B., The Ancient Celts. Second Edition, Oxford University Press 2018 Goldsworthy A., Caesar. The Life of a Colossus, Phoenix, Londyn 2007 Markale J., Wercyngetoryks, PIW, Warszawa 1988 Walter G., Cezar, PIW, Warszawa 1983 Artykuły: Maciałowicz A., Rudnicki M., Strobin A., With gold and sword. Contacts of Celts and early Germanics in central Europe. The historical background: 3rd-1st c. BC, w: The Past Societies 4. 500 BC - 500 AD, red. Rzeszotarska-Nowakiewicz A., Urbańczyk P., Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2016

Wesprzyj na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki I wiek p.n.e. w Europie stał się świadkiem stopniowego zaniku celtyckiej kultury lateńskiej, stopniowo naciskanej od południa przez Rzymian, od wschodu przez Daków a od północy przez Germanów. Celtów najczęściej kojarzy się z przeciwnikami cezariańskich legionistów podczas wojny galijskiej jednak Galia była jedynie jednym z zamieszkanych przez nich obszarów. Genezy zarówno kultury halsztackiej jak późniejszej lateńskiej miały miejsce w pasie ciągnącym się z grubsza od zachodniej Francji do dzisiejszych Czech. Założycielem kanału, twórcą podcastu i autorem większości odcinków jest Michał Kuźniar, członek grupy rekonstrukcji historycznej ZBiR z Rzeszowa. Cover: "Wercyngetoryks poddaje się Cezarowi", Henri Paul Motte Patroni: Tomasz Pawlica, Rafał Wojciechowski, Krzysztof Smuda, Oskar Pawłowski, Oskar Miller, Maksymilian Majchrzak, Jarosław Zieliński, Wilhelm Ymirung, Jakub Wacławik, Roland Hyżyk, Tomek Darda, Tomasz Rutkowski, Wojciech Sowa, Rafał respondek, Grzegorz Gierlik, Stanisław Fortoński, Karol Białecki, Krzysztof Deptuła, Radosław Szczygieł, Mila Metaliator, Waldemar Pawlaszek, Mateusz Posemkiewicz, Fa Ra, Artur Kozieł, Rafał Wachnik, Alicja Puchalska, Oskar Niebylski, Maja Szwedzińska, Sylwia Tomecka, Piotr Wiśniewski, Piotr Zawada, Piotr Stani, Paweł Etmański, Kuba Cski, Marcin Wyroch, Szymon Barabasz, Przemysław Michon, Rafał Mizerek, Edyta Romaniuk, Zenon Marczuk, Albert Choinka, Jakub Grymowicz, Kacper Witków, Patryk SuprunAdrian Musiuk, Andrzej Zalewski, Łukasz Morawski, Przemek Goldon, Konrad Baś, Sylwester Nowicki, Michał Mosurek, Talking Pizza, Michał Redeł, Tomasz Kownacki, Aleksandra Görlich, Piotr Zawada, Tomasz Wacławik, Paweł Struski, Dominik Moroń, Bartosz Gościmski, Yo Adler, Dawid Popczyk, Piotr Zarzycki, Alex Boniecki, Szymon Mądraszewski, Monika Pycińska, Marcin Skiba, High Ground, Agnieszka Garlicka, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Wojciech Sowa, Wojciech Lemiesz, Piotr Woldański, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski,Karolina Alaska, Adam Dobrowolski, Julia Dalecka, Przemysław Kozioł (Gimli), Michał Borkowski, Aleksandra Cieślicka, Grzegorz Olech, Eliza Barańska, Norbert Sutkowy, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło i dziesięciu patronów anonimowych. Źródła: Cezar Gajusz Juliusz, O wojnie galijskiej, tłum. T. Woźniak, Bellona, Warszawa 2023 Liwiusz Tytus, Dzieje Rzymu od założenia miasta. Księga VII, tłum. A. Kościółek, Ossolineum 1971 Opracowania: Cunliffe B., The Ancient Celts. Second Edition, Oxford University Press 2018 Górewicz I. D., Miecze Europy, Triglav - Bellona, Szczecin - Warszawa 2015 Markale J., Wercyngetoryks, PIW, Warszawa 1988 Artykuły: Maciałowicz A., Rudnicki M., Strobin A., With gold and sword. Contacts of Celts and early Germanics in central Europe. The historical background: 3rd-1st c. BC, w: The Past Societies 4. 500 BC - 500 AD, red. Rzeszotarska-Nowakiewicz A., Urbańczyk P., Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2016

Wesprzyj na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki “Obfity chaos”. Tak brytyjskich archeolog Barry Cunliffe podsumował zasób źródeł mówiących o wierzeniach starożytnych Celtów jakimi obecnie dysponujemy. Taki chaotyczny urodzaj nie jest z pewnością sytuacją wymarzoną ale i tak daje nam nieporównywalnie większe możliwości aniżeli na przykład w przypadku dawnych Słowian. Źródła archeologiczne są dość liczne ale jak to zawsze bywa z niemymi kamieniami czy wizerunkami fantastycznych istot wyrytych na kotłach i biżuterii mogą być interpretowane na wiele sposobów. Z kolei życie tekstom pisanym dali głównie sąsiedzi Celtów, Rzymianie, Grecy a później chrześcijańscy misjonarze i duchowni. Wielu z nich cechowało w najgorszym wypadku stronnicze czy wręcz negatywne nastawienie do przedmiotu badań a w najlepszym wypadku zwyczajna naiwność oraz ignorancja. Założycielem kanału, twórcą podcastu i autorem większości odcinków jest Michał Kuźniar, członek grupy rekonstrukcji historycznej ZBiR z Rzeszowa. Cover: Detal kotła z Gundestrup, fot. Marie-Lan Nguyen, CC0, Wikimedia Commons Patroni: Tomasz Pawlica, Rafał Wojciechowski, Krzysztof Smuda, Oskar Pawłowski, Oskar Miller, Maksymilian Majchrzak, Jarosław Zieliński, Wojciech Sowa, Rafał respondek, Grzegorz Gierlik, Stanisław Fortoński, Karol Białecki, Krzysztof Deptuła, Radosław Szczygieł, Mila Metaliator, Waldemar Pawlaszek, Mateusz Posemkiewicz, Fa Ra, Artur Kozieł, Rafał Wachnik, Alicja Puchalska, Oskar Niebylski, Maja Szwedzińska, Sylwia Tomecka, Piotr Wiśniewski, Piotr Zawada, Piotr Stani, Paweł Etmański, Kuba Cski, Marcin Wyroch, Szymon Barabasz, Przemysław Michon, Rafał Mizerek, Edyta Romaniuk, Zenon Marczuk, Albert Choinka, Jakub Grymowicz, Kacper Witków, Patryk SuprunAdrian Musiuk, Andrzej Zalewski, Łukasz Morawski, Przemek Goldon, Konrad Baś, Sylwester Nowicki, Michał Mosurek, Talking Pizza, Michał Redeł, Tomasz Kownacki, Aleksandra Görlich, Piotr Zawada, Tomasz Wacławik, Paweł Struski, Dominik Moroń, Bartosz Gościmski, Yo Adler, Dawid Popczyk, Piotr Zarzycki, Alex Boniecki, Szymon Mądraszewski, Monika Pycińska, Marcin Skiba, High Ground, Agnieszka Garlicka, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Wojciech Sowa, Wojciech Lemiesz, Piotr Woldański, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski,Karolina Alaska, Adam Dobrowolski, Julia Dalecka, Przemysław Kozioł (Gimli), Michał Borkowski, Aleksandra Cieślicka, Grzegorz Olech, Eliza Barańska, Norbert Sutkowy, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło i dziesięciu patronów anonimowych. Źródła: Cezar Gajusz Juliusz, O wojnie galijskiej, tłum. T. Woźniak, Bellona, Warszawa 2023 Lukan Marek Anneusz, Wojna domowa, tłum. M. Brożek, “Secesja”, Kraków 1991 Tacyt Publiusz Korneliusz, Roczniki. Księga XIV, tłum. S. Hammer, Czytelnik, Warszawa 1957 Opracowania: Cunliffe B., Druids. A very short introduction, Tantor 2021 (audiobook) Cunliffe B., The Ancient Celts. Second Edition, Oxford University Press 2018 Eliade M., Historia wierzeń i idei religijnych. Tom II, PAX, Warszawa 1994 Gąssowski J., Mitologia Celtów, Wyd. Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1978 Kempiński A. M., Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich, Iskry, Warszawa 2001 Markale J., Wercyngetoryks, PIW, Warszawa 1988 Rosen-Przeworska J., Religie Celtów, Książka i Wiedza 1971

Wesprzyj na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki W 1857 roku, przedłużająca się susza mocno obniżyła poziom wody w szwajcarskich jeziorach. Na północnych brzegach jednego z nich, Jeziora Neuchâtel, w małej miejscowości La Tene, opadające lustro wody odkryło pozostałości pradawnych, drewnianych konstrukcji. Prędko okazało się, że między drewnianymi palami tworzącymi coś na kształt pomostów znajdują się także cenniejsze skarby. W ciągu ostatnich stu pięćdziesięciu lat z głębin wydobyto ponad dwa i pół tysiąca przedmiotów, głównie z metalu. Wśród nich 166 mieczy, setki grotów do włóczni, umba tarcz, brosze, fibule, części rydwanów i narzędzia. Wiele z nich nie nosiło żadnych śladów zużycia. Z czasem uświadomiono sobie, że pozostałości drewnianych pomostów nie były jak pierwotnie przypuszczano molem ani punktem przeładunkowym w ruchliwym porcie. Było to miejsce gdzie dawni Celtowie komunikowali się ze swoimi bogami składając im w ofierze wota, szczególnie broń, narzędzia i biżuterię. Cover: "Brennus i jego łupy", Paul Joseph Jamin Patroni: Tomasz Pawlica, Rafał Wojciechowski, Krzysztof Smuda, Oskar Pawłowski, Oskar Miller, Maksymilian Majchrzak, Jarosław Zieliński, Stanisław Fortoński, Karol Białecki, Krzysztof Deptuła, Radosław Szczygieł, Mila Metaliator, Waldemar Pawlaszek, Mateusz Posemkiewicz, Fa Ra, Artur Kozieł, Rafał Wachnik, Alicja Puchalska, Oskar Niebylski, Maja Szwedzińska, Sylwia Tomecka, Piotr Wiśniewski, Piotr Zawada, Piotr Stani, Paweł Etmański, Kuba Cski, Marcin Wyroch, Szymon Barabasz, Przemysław Michon, Rafał Mizerek, Edyta Romaniuk, Zenon Marczuk, Albert Choinka, Jakub Grymowicz, Kacper Witków, Patryk SuprunAdrian Musiuk, Andrzej Zalewski, Łukasz Morawski, Przemek Goldon, Konrad Baś, Sylwester Nowicki, Michał Mosurek, Talking Pizza, Michał Redeł, Tomasz Kownacki, Aleksandra Görlich, Piotr Zawada, Tomasz Wacławik, Paweł Struski, Dominik Moroń, Bartosz Gościmski, Yo Adler, Dawid Popczyk, Piotr Zarzycki, Alex Boniecki, Szymon Mądraszewski, Monika Pycińska, Marcin Skiba, High Ground, Agnieszka Garlicka, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Wojciech Sowa, Wojciech Lemiesz, Piotr Woldański, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski,Karolina Alaska, Adam Dobrowolski, Julia Dalecka, Przemysław Kozioł (Gimli), Michał Borkowski, Aleksandra Cieślicka, Grzegorz Olech, Eliza Barańska, Norbert Sutkowy, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło i pięciu patronów anonimowych. Źródła: Juliusz Cezar, O wojnie galijskiej, tłum. T. Woźniak, Bellona, Warszawa 2023 Liwiusz Tytus, Dzieje Rzymu od założenia miasta. Księga V, tłum. A. Kościółek, Ossolineum 1968 Liwiusz Tytus, Dzieje Rzymu od założenia miasta. Księga VII, tłum. A. Kościółek, Ossolineum 1971 Pauzaniasz, Wędrówka po Helladzie. Księga X, tłum. H. Podbielski, Ossolineum 1989 Opracowania: Cunliffe B., Europe between the Oceans. 9000 BC-AD 1000, Yale University Press 2011 Cunliffe B., The Ancient Celts. Second Edition, Oxford University Press 2018 Gąssowski J., Mitologia Celtów, Wyd. Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1978 Górewicz I. D., Miecze Europy, Triglav - Bellona, Szczecin - Warszawa 2015 Markale J., Wercyngetoryks, PIW, Warszawa 1988

Wesprzyj nas na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki Skąd na naszym kontynencie wzięli się ci ludzie? Odpowiedź na to pytanie wbrew pozorom nie jest zbyt prosta. Sami zainteresowani, starożytni Celtowie nie pozostawili po sobie niemal żadnych źródeł pisanych, literatury czy epopei na miarę Iliady bądź Odysei. Większość tzw. literatury celtyckiej pochodzi dopiero ze średniowiecznych Wysp Brytyjskich, głównie z terenu Irlandii i Walii. Podobnie do Kartagińczyków, Spartan, Scytów czy Persów rodacy Wercyngetoryksa są kolejnymi z niemych ludów starożytności, ludów których historię poznajemy w dużej mierze dzięki ich sąsiadom, najczęściej Grekom i Rzymianom. Założycielem kanału, twórcą podcastu i autorem większości odcinków jest Michał Kuźniar, członek grupy rekonstrukcji historycznej ZBiR z Rzeszowa. Cover: "Druidzi ścinający jemiołę", Henri-Paul Motte Patroni: Tomasz Pawlica, Rafał Wojciechowski, Krzysztof Smuda, Oskar Pawłowski, Oskar Miller, Maksymilian Majchrzak, Jarosław Zieliński, Maksymilian Majchrzak, Jarosław Zieliński, Mila Metaliator, Waldemar Pawlaszek, Mateusz Posemkiewicz, Fa Ra, Artur Kozieł, Rafał Wachnik, Alicja Puchalska, Oskar Niebylski, Maja Szwedzińska, Sylwia Tomecka, Piotr Wiśniewski, Piotr Zawada, Piotr Stani, Paweł Etmański, Kuba Cski, Marcin Wyroch, Szymon Barabasz, Przemysław Michon, Rafał Mizerek, Edyta Romaniuk, Zenon Marczuk, Albert Choinka, Jakub Grymowicz, Kacper Witków, Patryk SuprunAdrian Musiuk, Andrzej Zalewski, Łukasz Morawski, Przemek Goldon, Konrad Baś, Sylwester Nowicki, Michał Mosurek, Talking Pizza, Michał Redeł, Tomasz Kownacki, Aleksandra Görlich, Piotr Zawada, Tomasz Wacławik, Paweł Struski, Dominik Moroń, Bartosz Gościmski, Yo Adler, Dawid Popczyk, Piotr Zarzycki, Alex Boniecki, Szymon Mądraszewski, Monika Pycińska, Marcin Skiba, High Ground, Agnieszka Garlicka, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Wojciech Sowa, Wojciech Lemiesz, Piotr Woldański, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski,Karolina Alaska, Adam Dobrowolski, Julia Dalecka, Przemysław Kozioł (Gimli), Michał Borkowski, Aleksandra Cieślicka, Grzegorz Olech, Eliza Barańska, Norbert Sutkowy, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło i pięciu patronów anonimowych. Źródła: Juliusz Cezar, O wojnie galijskiej, tłum. T. Woźniak, Bellona, Warszawa 2023 Marek Anneusz Lukan, Wojna domowa, tłum. M. Brożek, “Secesja”, Kraków 1991 Literatura: Cunliffe B., Druids. A very short introduction, Tantor 2021 (audiobook) Cunliffe B., The Ancient Celts. Second Edition, Oxford University Press 2018 Eliade M., Historia wierzeń i idei religijnych. Tom II, PAX, Warszawa 1994 Gąssowski J., Mitologia Celtów, Wyd. Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1978 Górewicz I. D., Miecze Europy, Triglav - Bellona, Szczecin - Warszawa 2015 Kempiński A. M., Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich, Iskry, Warszawa 2001 Mallory J.P., In Search of the indo-Europeans, Thames & Hudson 1999 Manco J., Ancestral Journeys, Thames & Hudson 2015 Markale J., Wercyngetoryks, PIW, Warszawa 1988 Reich D., Kim jesteśmy, skąd przyszliśmy, CIS, Stare Groszki 2019 Rosen-Przeworska J., Religie Celtów, Książka i Wiedza 1971 Artykuły: Large-scale migration into Britain during the Middle to Late Bronze Age https://www.nature.com/articles/s41586-021-04287-4

Wesprzyj na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki Latem 1220 roku trzy mongolskie tumeny, każdy liczący dziesięć tysięcy wojowników, ruszyły w pościg za szachem Chorezmu Mohammedem II, rozpaczliwie walczącym już nie o przetrwanie swojego imperium ale o zachowanie życia. Posiłki przybywające na pomoc władcy Chorezmu zostały zmiażdżone w zachodnim Iranie, on sam zaś opuszczony przez większość żołnierzy zbiegł na jedną z kaspijskich wysepek gdzie jeszcze tej zimy zmarł z powodu zapalenia opłucnej. Chorezm rozsypywał się pod kolejnymi uderzeniami mongolskiej machiny wojennej. Cover: Pavel Viktorovich Ryzhenko, "Kałka", Alamy.com Patroni: Tomasz Pawlica, Rafał Wojciechowski, Krzysztof Smuda, Oskar Pawłowski, Oskar Miller, Fa Ra, Artur Kozieł, Rafał Wachnik, Alicja Puchalska, Oskar Niebylski, Maja Szwedzińska, Sylwia Tomecka, Piotr Wiśniewski, Piotr Zawada, Piotr Stani, Paweł Etmański, Kuba Cski, Marcin Wyroch, Szymon Barabasz, Przemysław Michon, Rafał Mizerek, Edyta Romaniuk, Zenon Marczuk, Albert Choinka, Jakub Grymowicz, Kacper Witków, Patryk SuprunAdrian Musiuk, Andrzej Zalewski, Łukasz Morawski, Przemek Goldon, Konrad Baś, Sylwester Nowicki, Michał Mosurek, Talking Pizza, Michał Redeł, Tomasz Kownacki, Aleksandra Görlich, Piotr Zawada, Tomasz Wacławik, Paweł Struski, Dominik Moroń, Bartosz Gościmski, Yo Adler, Dawid Popczyk, Piotr Zarzycki, Alex Boniecki, Szymon Mądraszewski, Monika Pycińska, Marcin Skiba, High Ground, Agnieszka Garlicka, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Wojciech Sowa, Wojciech Lemiesz, Piotr Woldański, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski,Karolina Alaska, Adam Dobrowolski, Julia Dalecka, Przemysław Kozioł (Gimli), Michał Borkowski, Aleksandra Cieślicka, Grzegorz Olech, Eliza Barańska, Norbert Sutkowy, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło i pięciu patronów anonimowych. Źródła: Tajna historia Mongołów. Anonimowa kronika mongolska z XIII wieku, tłum. S. Kałużyński, PIW 1970 Literatura: Beckwith Ch., Imperia Jedwabnego Szlaku, PIW, Warszawa 2021 Brückner A., Słownik etymologiczny języka polskiego, Wiedza Powszechna, Warszawa 1970 Gabriel R. E., Subotai the Valiant. Genghis Khan’s Greatest General, University of Oklahoma Press, 2004 Kałużyński S., Dawni Mongołowie, PIW, Warszawa 1983 Kałużyński S., Imperium mongolskie, Wiedza Powszechna, Warszawa 1970 Nicolle D., Szpakowski W., Kałka 1223. Najazd Mongołów Czyngis-chana na Ruś, Egis, Kraków 2008 Saunders J. J., The History of the Mongol Conquests, University of Pennsylvania Press, 2001 Weatherford J., Czyngis Chan, Świat Książki, Warszawa 2006

Wesprzyj na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki Czterdziestoczteroletni Czyngis stał się wielkim chanem. Jego elekcja była wynikiem swego rodzaju umowy społecznej jaką nowy wódz zawierał ze stepową arystokracją, jego władza nie była absolutna. Nowy kagan doskonale pamiętał cierpienia jakich doznała jego rodzina po śmierci Jesugeja. Zdawał sobie sprawę z gehenny matki najpierw porwanej przez jego ojca a potem zmuszonej do samotnego wychowywania piątki dzieci. Proceder porywania kobiet dotknął zresztą także jego młodą małżonkę Borte, uprowadzoną przez Merkitów. Czyngis pod karą śmierci zabronił uprowadzania kobiet wśród wszystkich podległych sobie ludów żyjących od dzisiejszego Kazachstanu aż po Mandżurię. Założycielem kanału, twórcą podcastu i autorem większości odcinków jest Michał Kuźniar, członek grupy rekonstrukcji historycznej ZBiR z Rzeszowa. Patroni: Tomasz Pawlica, Rafał Wojciechowski, Krzysztof Smuda, Oskar Pawłowski, Oskar Miller, Oskar Niebylski, Maja Szwedzińska, Sylwia Tomecka, Piotr Wiśniewski, Piotr Zawada, Piotr Stani, Paweł Etmański, Kuba Cski, Marcin Wyroch, Szymon Barabasz, Przemysław Michon, Rafał Mizerek, Edyta Romaniuk, Zenon Marczuk, Albert Choinka, Jakub Grymowicz, Kacper Witków, Patryk SuprunAdrian Musiuk, Andrzej Zalewski, Łukasz Morawski, Przemek Goldon, Konrad Baś, Sylwester Nowicki, Michał Mosurek, Talking Pizza, Michał Redeł, Tomasz Kownacki, Aleksandra Görlich, Piotr Zawada, Tomasz Wacławik, Paweł Struski, Dominik Moroń, Bartosz Gościmski, Yo Adler, Dawid Popczyk, Piotr Zarzycki, Alex Boniecki, Szymon Mądraszewski, Monika Pycińska, Marcin Skiba, High Ground, Agnieszka Garlicka, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Wojciech Sowa, Wojciech Lemiesz, Piotr Woldański, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski, Łukasz Gut-Mostowy, Karolina Alaska, Adam Dobrowolski, Julia Dalecka, Przemysław Kozioł, Michał Borkowski, Aleksandra Cieślicka, Grzegorz Olech, Eliza Barańska, Norbert Sutkowy, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło, Patryk Kaczanowicz i pięciu patronów anonimowych. Cover: fot. Adwo, Shutterstock Źródła: Tajna historia Mongołów. Anonimowa kronika mongolska z XIII wieku, tłum. S. Kałużyński, PIW 1970 The Voyage of Johannes del Plano Carpini, Johannes del Plano Carpini, tłum. R. Hakluyt Literatura: Beckwith Ch., Imperia Jedwabnego Szlaku, PIW, Warszawa 2021 Gabriel R. E., Subotai the Valiant. Genghis Khan’s Greatest General, University of Oklahoma Press, 2004 Gumiłow L., Śladami cywilizacji wielkiego stepu, PIW, Warszawa 1973 Kałużyński S., Dawni Mongołowie, PIW, Warszawa 1983 Kałużyński S., Imperium mongolskie, Wiedza Powszechna, Warszawa 1970 Kałużyński S., Tradycje i legendy ludów Mongolii, Iskry, Warszawa 1978 Klebnikow P., Ojciec chrzestny Kremla, Wyd. Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2010 Weatherford J., Czyngis Chan, Świat Książki, Warszawa 2006 Wojna R., Wielki świat nomadów, Wiedza Powszechna, Warszawa 1983

Wesprzyj na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki W roku myszy, szesnastego dnia pierwszego miesiąca lata w dzień czerwonej pełni Temudżyn poświęcił swój wojenny buńczuk kropiąc go kobylim mlekiem. Według naszej rachuby było to lato 1204 roku. Pomimo że mongolskie konie ciągle nie były jeszcze wystarczająco silne i gotowe do dłuższej kampanii chan zdecydował się wyruszyć na zachód i najechać lud tureckich Najmanów. Jego szpiedzy donieśli mu, że Tajang-chan - ich wódz planuje zaatakować Mongołów późnym latem, Temudżyn zdecydował więc o wykonaniu najazdu prewencyjnego. Wiedział że Najmanowie są trudnym przeciwnikiem, tym bardziej że w ich szeregach ukrył się Dżamuka, dawny przyjaciel i brat krwi Temudżyna, teraz jego zagorzały przeciwnik gotowy służyć radą wrogom mongolskiego chana. Założycielem kanału, twórcą podcastu i autorem większości odcinków jest Michał Kuźniar, członek grupy rekonstrukcji historycznej ZBiR z Rzeszowa. Cover: Portret Czyngis-chana wygenerowany przez Shutterstock AI Patroni: Tomasz Pawlica, Rafał Wojciechowski, Krzysztof Smuda, Oskar Pawłowski, Oskar Miller, Paweł Etmański, Kuba Cski, Marcin Wyroch, Szymon Barabasz, Przemysław Michon, Rafał Mizerek, Edyta Romaniuk, Zenon Marczuk, Albert Choinka, Jakub Grymowicz, Kacper Witków, Patryk SuprunAdrian Musiuk, Andrzej Zalewski, Łukasz Morawski, Przemek Goldon, Konrad Baś, Sylwester Nowicki, Michał Mosurek, Talking Pizza, Michał Redeł, Tomasz Kownacki, Aleksandra Görlich, Piotr Zawada, Tomasz Wacławik, Paweł Struski, Dominik Moroń, Bartosz Gościmski, Yo Adler, Dawid Popczyk, Piotr Zarzycki, Alex Boniecki, Szymon Mądraszewski, Monika Pycińska, Marcin Skiba, High Ground, Agnieszka Garlicka, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Wojciech Sowa, Wojciech Lemiesz, Piotr Woldański, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski, Łukasz Gut-Mostowy, Karolina Alaska, Adam Dobrowolski, Julia Dalecka, Przemysław Kozioł, Michał Borkowski, Aleksandra Cieślicka, Grzegorz Olech, Eliza Barańska, Norbert Sutkowy, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło, Patryk Kaczanowicz i pięciu patronów anonimowych. Źródła: Tajna historia Mongołów. Anonimowa kronika mongolska z XIII wieku, tłum. S. Kałużyński, PIW 1970 The Voyage of Johannes del Plano Carpini, Johannes del Plano Carpini, tłum. R. Hakluyt Literatura: Beckwith Ch., Imperia Jedwabnego Szlaku, PIW, Warszawa 2021 Gumiłow L., Śladami cywilizacji wielkiego stepu, PIW, Warszawa 1973 Kałużyński S., Dawni Mongołowie, PIW, Warszawa 1983 Kałużyński S., Imperium mongolskie, Wiedza Powszechna, Warszawa 1970 Kałużyński S., Tradycje i legendy ludów Mongolii, Iskry, Warszawa 1978 Weatherford J., Czyngis Chan, Świat Książki, Warszawa 2006 Wojna R., Wielki świat nomadów, Wiedza Powszechna, Warszawa 1983 Artykuły: https://www.medievalists.net/2023/01/did-chinggis-khan-have-red-hair-and-green-eyes/

Wesprzyj na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki Klęska była kompletna. 18 czerwca 1815 roku ostatnie nadzieje Napoleona bezpowrotnie zdeptali razem: angielski książę Wellington i pruski feldmarszałek Blücher. Francuzi pomimo przewagi nie zdołali na czas zniszczyć armii tego pierwszego a gdy późnym popołudniem zaczęli wreszcie zdobywać przewagę na placu boju pojawili się Prusacy Blüchera. Wojska sprzymierzonych w zdecydowanej większości składały się z żołnierzy niemieckich i holenderskich ale dzięki jak zawsze sprawnej brytyjskiej propagandzie cały świat pamięta starcie pod Waterloo niemal wyłącznie jako sukces brytyjskiej sztuki wojennej. Założycielem kanału, twórcą podcastu i autorem większości odcinków jest Michał Kuźniar, członek grupy rekonstrukcji historycznej ZBiR z Rzeszowa. Cover: "Napoléon sur son lit de mort, 5 mai 1821" Horace Vernet Patroni: Tomasz Pawlica, Rafał Wojciechowski, Krzysztof Smuda, Oskar Pawłowski, Oskar Miller, Przemysław Michon, Rafał Mizerek, Edyta Romaniuk, Zenon Marczuk, Albert Choinka, Jakub Grymowicz, Kacper Witków, Patryk SuprunAdrian Musiuk, Andrzej Zalewski, Łukasz Morawski, Przemek Goldon, Konrad Baś, Sylwester Nowicki, Michał Mosurek, Talking Pizza, Michał Redeł, Tomasz Kownacki, Aleksandra Görlich, Piotr Zawada, Tomasz Wacławik, Paweł Struski, Dominik Moroń, Bartosz Gościmski, Yo Adler, Dawid Popczyk, Piotr Zarzycki, Alex Boniecki, Szymon Mądraszewski, Monika Pycińska, Marcin Skiba, High Ground, Agnieszka Garlicka, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Wojciech Sowa, Wojciech Lemiesz, Piotr Woldański, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski, Łukasz Gut-Mostowy, Karolina Alaska, Adam Dobrowolski, Julia Dalecka, Przemysław Kozioł, Michał Borkowski, Aleksandra Cieślicka, Grzegorz Olech, Eliza Barańska, Norbert Sutkowy, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło, Patryk Kaczanowicz i pięciu patronów anonimowych. Literatura: Łysiak W., Empirowy pasjans, Instytut Wydawniczy Pax 1977 Łysiak W., Talleyrand, Nobilis, Warszawa 2007 Masson F., Napoleon we własnym domu. Życie codzienne cesarza w pałacu Tuileries, Napoleon V, Oświęcim 2014 Roberts A., Napoleon Wielki, Magnum 2015 Zahorski A., Napoleon, PIW 1982

Wesprzyj na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki 13 października 54 roku był w Rzymie jak podają źródła wyjątkowo pochmurny i deszczowy. Opady ustały nieco po południu i właśnie wtedy, korzystając ze sprzyjającej aury drzwi pałacu na Palatynie rozstąpiły się wypuszczając na zewnątrz grupę kilku osób. Siedemnastoletni Neron wyszedł na spotkanie oczekujących go pretorianów w towarzystwie ich dowódcy, Afraniusza Burrusa. Zgromadzonym na placu żołnierzom ogłoszono smutną nowinę, poprzedniej nocy zmarł po trzynastu latach panowania zasłużony Klaudiusz, teraz zaś opuszczony tron obejmuje młodzieniec szykowany na tę okoliczność od kilku lat. Jak zawsze w takich sytuacjach wojsku obiecano dary pieniężne i darmowe przydziały zboża, pretorianie z werwą przywitali nowego władcę, który w otoczeniu najważniejszych dostojników udał się do kurii gdzie zbierali się poinformowani o nadzwyczajnych okolicznościach senatorzy. Założycielem kanału, twórcą podcastu i autorem większości odcinków jest Michał Kuźniar, członek grupy rekonstrukcji historycznej ZBiR z Rzeszowa. Cover: "Neron w Baje" Jan Styka Patroni: Tomasz Pawlica, Rafał Wojciechowski, Krzysztof Smuda, Oskar Pawłowski, Oskar Miller, Edyta Romaniuk, Zenon Marczuk, Albert Choinka, Jakub Grymowicz, Kacper Witków, Patryk SuprunAdrian Musiuk, Andrzej Zalewski, Łukasz Morawski, Przemek Goldon, Konrad Baś, Sylwester Nowicki, Michał Mosurek, Talking Pizza, Michał Redeł, Tomasz Kownacki, Aleksandra Görlich, Piotr Zawada, Tomasz Wacławik, Paweł Struski, Dominik Moroń, Bartosz Gościmski, Yo Adler, Dawid Popczyk, Piotr Zarzycki, Alex Boniecki, Szymon Mądraszewski, Monika Pycińska, Marcin Skiba, High Ground, Agnieszka Garlicka, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Wojciech Sowa, Wojciech Lemiesz, Piotr Woldański, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski, Łukasz Gut-Mostowy, Karolina Alaska, Adam Dobrowolski, Julia Dalecka, Przemysław Kozioł, Michał Borkowski, Aleksandra Cieślicka, Grzegorz Olech, Eliza Barańska, Norbert Sutkowy, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło, Patryk Kaczanowicz i pięciu patronów anonimowych. Źródła: Swetoniusz, Żywoty Cezarów, tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska, Zakład im. Ossolińskich 1972 Tacyt, Dzieła, Tom I, tłum. S. Hammer, Czytelnik 1957 Literatura: Cary M., Scullard H. H., Dzieje Rzymu. Tom II, PIW Warszawa 1992 Ciechanowicz J., Rzym, ludzie i budowle, PIW 1987 Drinkwater J., Nero: Emperor and Court, Cambridge University Press 2021 Grant M., Neron, PIW 1980 Krawczuk A., Kronika starożytnego Rzymu, Iskry, Warszawa 1994 Krawczuk A., Neron, Czytelnik, Warszawa 1988 Krawczuk A., Poczet cesarzowych Rzymu, Iskry, Warszawa 2006 Krawczuk A., Poczet cesarzy rzymskich, Iskry, Warszawa 1986

Wesprzyj na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki Awitus nie miał dobrej prasy. W pamięci historyków tak starożytnych jak tych nam współczesnych zapisał się jako ten cesarz, który najmniej chyba licował z powagą sprawowanego przezeń urzędu. Wyuzdane ekstrawagancje Gajusza, artystyczne fanaberie Nerona, małostkowość Domicjana miały być niczym wobec młodzieńca ze wschodu, którego krótkie, czteroletnie rządy zapisały się w kronikach jako okres dość spokojny, praktycznie pozbawiony wojen ale z drugiej strony, z perspektywy stolicy imperium jako krótki epizod pełen szaleństwa, rozwiązłości, okrucieństwa i orientalnego despotyzmu. Albo przynajmniej taką wersję historii przekazują nam nieliczne ale dość wiarygodne źródła. Założycielem kanału, twórcą podcastu i autorem większości odcinków jest Michał Kuźniar, członek grupy rekonstrukcji historycznej ZBiR z Rzeszowa. Cover: "Róże Heliogabala" Lawrence Alma-Tadema Patroni: Tomasz Pawlica, Rafał Wojciechowski, Krzysztof Smuda, Oskar Pawłowski, Oskar Miller, Adrian Musiuk, Andrzej Zalewski, Łukasz Morawski, Przemek Goldon, Konrad Baś, Sylwester Nowicki, Michał Mosurek, Talking Pizza, Michał Redeł, Tomasz Kownacki, Aleksandra Görlich, Piotr Zawada, Tomasz Wacławik, Paweł Struski, Dominik Moroń, Bartosz Gościmski, Yo Adler, Dawid Popczyk, Piotr Zarzycki, Alex Boniecki, Szymon Mądraszewski, Monika Pycińska, Marcin Skiba, High Ground, Agnieszka Garlicka, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Wojciech Sowa, Wojciech Lemiesz, Piotr Woldański, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski, Łukasz Gut-Mostowy, Karolina Alaska, Adam Dobrowolski, Julia Dalecka, Przemysław Kozioł, Michał Borkowski, Aleksandra Cieślicka, Grzegorz Olech, Eliza Barańska, Norbert Sutkowy, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło, Patryk Kaczanowicz i pięciu patronów anonimowych. Teksty źródłowe: Herodian, Historia Cesarstwa Rzymskiego, tłum. L. Piotrowicz, Ossolineum - DeAgostini 2004 Historycy Cesarstwa Rzymskiego, Żywoty cesarzy od Hadriana do Numeriana, tłum. H. Szelest, Czytelnik 1966 Kasjusz Dion, Historia Rzymska, Księgi 79 i 80, Loeb Classical Library edition, 1927 Literatura: Cary M., Scullard H. H., Dzieje Rzymu. Tom II, PIW Warszawa 1992 Krawczuk A., Kronika starożytnego Rzymu, Iskry, Warszawa 1994 Krawczuk A., Poczet cesarzowych Rzymu, Iskry, Warszawa 2006 Krawczuk A., Poczet cesarzy rzymskich, Iskry, Warszawa 1986 Prado L. de A., The Emperor Elagabalus. Fact or Fiction?, Cambridge University Press 2014 Sidebottom H., The Mad Emperor. Heliogabalus and the Decadence of Rome, Oneworld 2022

Wesprzyj na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki W przeciwieństwie do np. Hunów Chazarowie nie stworzyli czegoś, co niektórzy badacze nazywają “imperium cienia” - pasożytem żyjącym głównie z trybutów wyłudzanych na jakimś bogatym, osiadłym sąsiedzie. W ten sposób Hunowie żyli z Rzymian a Żoużanowie z Chińczyków. Chazarowie uniknęli także tzw. “pułapki ekspansji” w którą wpadały liczne szybko ekspandujące państwa nomadów. Ich władcy utrzymywali kontrolę nad zdobytymi ludami dzięki hojnie opłacanej armii którą ciągle należało rozpieszczać cennymi darami. W efekcie wraz z kolejnymi sukcesami i zwiększaniem zasięgu terytorialnego władcy tacy jak Attyla stawali przed coraz trudniejszym wyzwaniem wynagradzania coraz liczniejszych zastępów żyjących głównie z rabunku sąsiadów. Aby zaspokoić żądzę złota swoich armii musieli w pewnym momencie prowadzić permanentne wojny lub ciągle zwiększać trybuty nakładane na organizmy na których pasożytowali. W przypadku Chazarów dań zbierana z podległych ludów oczywiście zawsze występowała, ale z czasem to wpływy z handlu pozwoliły kaganom uniknąć znalezienia się w ślepym zaułku tak jak władcy Hunów lub Żoużanów. Cover: AI, Shutterstock Założycielem kanału, twórcą podcastu i autorem większości odcinków jest Michał Kuźniar, członek grupy rekonstrukcji historycznej ZBiR z Rzeszowa. Patroni: Paweł Struski, Dominik Moroń, Bartosz Gościmski, Yo Adler, Dawid Popczyk, Natalia Filar, Piotr Zarzycki, Rafał Wojciechowski, Alex Boniecki, Krzysztof Smuda, Szymon Mądraszewski, Marcin Skiba, High Ground, Agnieszka Garlicka, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Oskar Pawłowski, Oskar Miller, Wojciech Sowa, Wojciech Lemiesz, Piotr Woldański, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski, Wojciech Kapica, Łukasz Gut-Mostowy, Karolina Alaska, Adam Dobrowolski, Radosław Madej, Julia Dalecka, Przemysław Kozioł, Michał Borkowski, Aleksandra Cieślicka, Grzegorz Olech, Eliza Barańska, Norbert Sutkowy, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło, Patryk Kaczanowicz, Mateusz Parol i pięciu patronów anonimowych. Źródła: Konstantyn VII Porfirogeneta, De administrando imperio, tłum. R. J. H. Jenkins, Dumbarton Oaks 1967 Nestor, Powieść minionych lat, Armoryka, Sandomierz 2018 Teofilakt Simokatta, Historia powszechna, (tłum. A. Kotłowska, Ł. Różycki), Wyd. Naukowe UAM, Poznań 2022 Źródła arabskie do dziejów Słowiańszczyzny, (red. T. Lewicki), Ossolineum 1956 (Tom 1), 1977 (Tom 2, część 2), 1985 (Tom 3) Literatura: Adamczyk D., Srebro i władza. Trybuty i handel dalekosiężny a kształtowanie się państwa piastowskiego i państw sąsiednich w latach 800-1100, PWN 2018 Duczko W., Ruś wikingów, Trio 2006 Dudek J., Chazarowie. Polityka - kultura - religia. VII-XI wiek, PWN 2017 Gumilow L., Dzieje dawnych Turków, PIW Warszawa 1972 Nagrodzka-Majchrzyk T., Chazarowie, w: Hunowie Europejscy, Protobułgarzy, Chazarowie, Pieczyngowie, PAN 1975 Nazmi A., Commercial relations between Arabs and Slavs (9th-11th centuries), Dialog 1998 Strzelczyk J., Zapomniane narody Europy, Ossolineum 2006 Swoboda W., Chazarowie, w: Słownik starożytności słowiańskich, Ossolineum 1961 (Tom 1 A-E) Wojna R., Wielki świat nomadów. Między Chinami i Europą, Warszawa 1983 Żyrochow M., Chazarowie. Judeo-tureckie imperium stepowe (VII-XI wiek), Napoleon V 2018

Wesprzyj na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki Ajakidzi brali swój początek od Ajakosa, króla Myrmidonów którego synem był Peleus a wnukiem Achilles. Ród miał od dawien dawna rządzić Molossami jednym z ludów od wieków zamieszkujących w krainie zwanej przez Hellenów Epeiros (Apiros), czyli Epirze. Nazwa ta oznaczała po prostu stały ląd i prawdopodobnie miała na celu odróżnić teren określany tym mianem od pobliskich Wysp Jońskich. Górzysta, gęsto zalesiona i wyjątkowo dzika kraina egzystowała na peryferiach helleńskiego świata, wielu Greków stanowczo odmawiało przyznania Epirotom jakiegokolwiek stopnia pokrewieństwa z mieszkańcami Aten, Teb czy Sparty. Cover: AI, Shutterstock Założycielem kanału, twórcą podcastu i autorem większości odcinków jest Michał Kuźniar, członek grupy rekonstrukcji historycznej ZBiR z Rzeszowa. Patroni: Rafał Wojciechowski, Krzysztof Smuda, Oskar Pawłowski, Oskar Miller, Talking Pizza, Michał Redeł, Tomasz Kownacki, Aleksandra Görlich, Piotr Zawada, Tomasz Wacławik, Paweł Struski, Dominik Moroń, Bartosz Gościmski, Yo Adler, Dawid Popczyk, Natalia Filar, Piotr Zarzycki, Alex Boniecki, Szymon Mądraszewski, Monika Pycińska, Marcin Skiba, High Ground, Agnieszka Garlicka, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Wojciech Sowa, Wojciech Lemiesz, Piotr Woldański, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski, Łukasz Gut-Mostowy, Karolina Alaska, Adam Dobrowolski, Julia Dalecka, Przemysław Kozioł, Michał Borkowski, Aleksandra Cieślicka, Grzegorz Olech, Eliza Barańska, Norbert Sutkowy, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło, Patryk Kaczanowicz i pięciu patronów anonimowych. Źródła: Frontyn, Podstępy wojenne, tłum. B. Burliga, ISKŚiO UWr 2016 Plutarch, Life of Demetrius, Loeb Classical Library Vol. IX, 1920 Plutarch, Life of Pyrrhus, Loeb Classical Library Vol. IX, 1920 Poliajnos, Podstępy wojenne, tłum. M. Borowska, Prószyński i S-ka, Warszawa 2003 Literatura: Hammond N.G.L., Starożytna Macedonia. Początki, instytucje, dzieje, PIW, Warszawa 1999 Heckel W., Who’s Who in the Age of Alexander and his Successors: From Chaironeia to Ipsos (338–301 BC), Casemate 2021 Karunanithy D., Macedońska machina wojenna 359-281 p.n.e., Napoleon V, Oświęcim 2020 Kęciek K., Benewent 275 p.n.e., Bellona, Warszawa 2001 Lendon J. E., Soldiers and Ghosts. A History of battle in Classical Antiquity, Yale University 2005 Świderek A., Hellada Królów, PIW, Warszawa 1967

Wesprzyj na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki Flawiusz Arrian już na samym początku swojej Wyprawy Aleksandra, najpopularniejszego tekstu źródłowego do poznania dziejów azjatyckiej ekspedycji króla Macedończyków zaznacza, że opierał się głównie na pamiętnikach Ptolemeusza, króla Egiptu. Arrian zaglądał również do innych relacji, ale to Ptolemeusz, jako naoczny świadek omawianych wydarzeń był dla historyka tworzącego cztery stulecia później najwartościowszym źródłem. Wartość Ptolemeusza w oczach Arriana podnosił także fakt, że był on monarchą a królowi nie przystoi przecież kłamstwo. Wbrew przekonaniom greckiego dziejopisarza Ptolemeusz świadomie i z pełną premedytacją przeinaczał fakty, wyolbrzymiał swój wkład w powodzenie wyprawy pomijając jednocześnie udział osób, które z jakichś powodów nie mogły już zaprotestować bądź były w jakiś sposób nieprzychylne władcy Egiptu... Cover: AI, Shutterstock Założycielem kanału, twórcą podcastu i autorem większości odcinków jest Michał Kuźniar, członek grupy rekonstrukcji historycznej ZBiR z Rzeszowa. Patroni: Dawid Popczyk, Natalia Filar, Piotr Zarzycki, Rafał Wojciechowski, Alex Boniecki, Krzysztof Smuda, Szymon Mądraszewski, Joanna Sangin, Marcin Skiba, High Ground, Aleksandra Ronowska, Agnieszka Garlicka, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Oskar Pawłowski, Oskar Miller, Wojciech Sowa, Dyżurna Blondi, Wojciech Lemiesz, Piotr Woldański, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski, Wojciech Kapica, Łukasz Gut-Mostowy, Karolina Alaska, Maria Wróblewska, Adam Dobrowolski, Radosław Madej, Julia Dalecka, Tomasz Kownacki, Przemysław Kozioł, Michał Borkowski, Aleksandra Cieślicka, Grzegorz Olech, Eliza Barańska, Norbert Sutkowy, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło, Patryk Kaczanowicz, Mateusz Parol i pięciu patronów anonimowych. Źródła: Diodor Sycylijski, O Agatoklesie i Antygonie Jednookim, tłum. T. Polański, Wydawnictwo Naukowe UAM, 2021 Diodor Sycylijski, Rok Królów, tłum. T. Polański, Wydawnictwo Naukowe UAM, 2019 Plutarch, Life of Demetrius, Loeb Classical Library Vol. IX, 1920 Plutarch, Life of Pyrrhus, Loeb Classical Library Vol. IX, 1920 Poliajnos, Podstępy wojenne, tłum. M. Borowska, Prószyński i S-ka, Warszawa 2003 Literatura: Braudel F., Morze Śródziemne. Region i jego dzieje, Wyd. Morskie Gdańsk 1982 Connolly P., Greece and Rome at war, Greenhill Books, London 1998 Hammond N.G.L., Starożytna Macedonia, PIW Warszawa 1999 Heckel W., Who’s Who in the Age of Alexander and his Successors: From Chaironeia to Ipsos (338–301 BC), Casemate 2021 Lendon J. E., Soldiers and Ghosts. A History of battle in Classical Antiquity, Yale University 2005 Świderek A., Hellada Królów, PIW Warszawa 1967

Wesprzyj na: https://patronite.pl/mrocznewieki https://buycoffee.to/mrocznewieki W czerwcu 323 roku p.n.e. trzydziestodwuletni król Azji Aleksander wydawał ostatnie tchnienie w pałacu dawnych władców Babilonii. W chwili śmierci był najbogatszym i najpotężniejszym człowiekiem w tej części świata, a być może nawet na całej planecie. Tajemnicza choroba przecięła nić jego życia w najmniej spodziewanym momencie, parę dni przed planowaną wyprawą do Arabii. Świadkami zgonu byli jego generałowie, oficerowie, rodzina i prości żołnierze. Śmierć Aleksandra wepchnęła całą armię macedońską w stan otępienia, paraliżu. Ciało straciło głowę sterującą jego poczynaniami, nie padło jednak bez życia, nie dało za wygraną. Siłę drzemiącą w armiach Macedończyków i podbitych Azjatów prędko pochwycić mieli generałowie zmarłego, zwani diadochami - następcami. Cover: AI, Shutterstock Założycielem kanału, twórcą podcastu i autorem większości odcinków jest Michał Kuźniar, członek grupy rekonstrukcji historycznej ZBiR z Rzeszowa. Patroni: Natalia Filar, Piotr Zarzycki, Rafał Wojciechowski, Alex Boniecki, Krzysztof Smuda, Szymon Mądraszewski, Joanna Sangin, Marcin Skiba, High Ground, Aleksandra Ronowska, Agnieszka Garlicka, Artur Białosiewicz, Marcin Dylong, Oskar Pawłowski, Oskar Miller, Wojciech Sowa, Dyżurna Blondi, Wojciech Lemiesz, Piotr Woldański, Marcin Grocki, Bartłomiej Kląskała,Marek Skrzetuski, Andrzej Borowiak, Przemysław Siódemak, Łukasz Czajkowski, Tomasz Piotrowski, Wojciech Kapica, Łukasz Gut-Mostowy, Karolina Alaska, Maria Wróblewska, Adam Dobrowolski, Radosław Madej, Julia Dalecka, Tomasz Kownacki, Przemysław Kozioł, Michał Borkowski, Aleksandra Cieślicka, Grzegorz Olech, Norbert Sutkowy, Jakob Zimmermann, Rafał Piskadło, Patryk Kaczanowicz, Mateusz Parol i pięciu patronów anonimowych. Źródła: Diodor Sycylijski, Czas diadochów, A. Pawlaczyk, Wydawnictwo Naukowe UAM, 2020 Diodor Sycylijski, O Agatoklesie i Antygonie Jednookim, tłum. T. Polański, Wydawnictwo Naukowe UAM, 2021 Diodor Sycylijski, Rok Królów, tłum. T. Polański, Wydawnictwo Naukowe UAM, 2019 Kurcjusz Rufus, Historia Aleksandra Wielkiego, tłum. pod red. L. Winniczuk, PWN Warszawa 1976 Plutarch, Life of Demetrius, Loeb Classical Library Vol. IX, 1920 Plutarch, Life of Eumenes, Loeb Classical Library Vol. VIII, 1919 Plutarch, Moralia, tłum. Z. Abramowicz, DeAgostini - Altaya, Warszawa 2002 Poliajnos, Podstępy wojenne, tłum. M. Borowska, Prószyński i S-ka, Warszawa 2003 Literatura: Hammond N.G.L., Starożytna Macedonia, PIW Warszawa 1999 Heckel W., Who’s Who in the Age of Alexander and his Successors: From Chaironeia to Ipsos (338–301 BC), Casemate 2021 Lendon J. E., Soldiers and Ghosts. A History of battle in Classical Antiquity, Yale University 2005 Nawotka K., Aleksander Wielki, Wrocław: WUW 2007 Świderek A., Hellada Królów, PIW Warszawa 1967