Vroege Vogels en andere dieren

Het is 2023. Op het platteland is het nog steeds stil. Maar zoals de afgelopen honderdduizend jaar is gebleken, komen er altijd weer nieuwe natuurgeluiden bij, van dieren die ons land binnenwandelen, vliegen of kruipen, óf die een handje worden geholpen door de mens. En die zich goed weten te handhaven in een door mensen gedomineerd Nederland. In deze aflevering zijn te horen: zoöloog Atze van der Goot, boswachter Mirte Kruit, ecoloog Patrick Jansen, ecoloog Marit Hidding en Vroege Vogels-verslaggevers Gert Elbertsen, Pleun Aarts, Henny Radstaak en Merlijn Schneiders.

Rond het jaar 1600 neemt de mens het landschap over. Er is bijna geen land meer dat niet door de mens gebruikt wordt. Bevers en kroeskoppelikanen verdwijnen, maar andere dieren vinden een mooie leefomgeving. Totdat de veengebieden er aan moeten geloven en Nederland steeds drukker wordt. In deze aflevering zijn te horen: ornitholoog Ruud Foppen, ecoloog Linde Slikboer, molenaar Jippe Kreuning, ornitholoog Joost van Bruggen, historicus Dik van der Meulen en Vroege Vogels-verslaggevers Gert Elbertsen, Pleun Aarts, Henny Radstaak en Merlijn Schneiders.

De Romeinen worden door de Germanen teruggedrongen. De bevolking neemt af, gebieden worden verlaten en de natuur keert terug. Maar rond het jaar 1000 komen er weer mensen en worden er grote stukken bos gekapt. De mens drukt een steeds zwaardere stempel op het landschap. In deze aflevering zijn te horen: bioloog Bram Langeveld, paleo-ecoloog Marjolein Gouw-Bouman, zoogdierdeskundige Elze Polman, geoloog Wim Hoek, ornitholoog Roos Reinartz, ecoloog Pim Lemmers, ecoloog René Krekels, zoo-archeoloog Kinie Esser, historisch landschapsecoloog Harm Smeenge en Vroege Vogels-verslaggevers Gert Elbertsen, Pleun Aarts, Henny Radstaak en Merlijn Schneiders.

Het is 4.000 jaar geleden. In het westen wordt het steeds natter: door de stijgende zeespiegel ontstaan er uitgestrekte veengebieden. Duizenden jaren lang breidt het veen zich uit. En dan marcheren er zo’n 2000 jaar geleden goed getrainde beroepssoldaten het zuiden van ons land binnen. De Romeinen zorgen voor een flinke verandering van ons landschap. In deze aflevering zijn te horen: ornitholoog Joost van Bruggen, geoloog Wim Hoek, bioloog Bram Langeveld, paleo-ecoloog Marjolein Gouw-Bouman en zoö-archeoloog Nathalie Brusgaard en Vroege Vogels-verslaggevers Gert Elbertsen, Pleun Aarts, Henny Radstaak en Merlijn Schneiders.

Het is 12.500 jaar geleden. Voor even is het weer ongelooflijk koud in ons land. De naaldbossen verdwijnen, en voor zo’n duizend jaar is Nederland weer een open toendra. Daarna schiet de temperatuur omhoog. De temperatuur stijgt zo’n 4 graden in 50 jaar. De jagers-verzamelaars zien het gebied waarin ze wonen voor hun ogen veranderen. In rap tempo komt het naaldbos, ook wel boreaal bos genoemd, terug. Ook de eerste loofbomen komen op. In deze aflevering zijn te horen: geoloog Wim Hoek, historicus Dik van der Meulen, archeo-zoöloog Jørn Zeiler, archeoloog Nadine Lemmers en Vroege Vogels-verslaggevers Gert Elbertsen, Pleun Aarts, Henny Radstaak en Merlijn Schneiders.

Het is 15.000 jaar geleden. Het is al iets warmer, maar nog altijd koud. Vergeleken met enkele duizenden jaren terug is het vooral natter. De kale, desolate poolwoestijn is langzaam tot leven gekomen. Er zijn steeds meer planten en daardoor steeds meer dieren. Nederland is een toendra. In deze aflevering zijn te horen: geoloog Wim Hoek, poolbioloog Maarten Loonen, paleontoloog Dick Mol, archeo-zoöloog Jørn Zeiler, ornitholoog Jesse Zwart en Vroege Vogels-verslaggevers Gert Elbertsen, Pleun Aarts, Henny Radstaak en Merlijn Schneiders.

Het is 50.000 jaar geleden. Langzamerhand wordt het steeds kouder op de mammoetsteppe. De winters worden steeds ijziger. We zien wolharige mammoeten lopen, saiga-antilopes trekken kop aan staart voorbij en holenleeuwen liggen op de loer. En dat allemaal in gigantische hoeveelheden. Leven en dood liggen dicht bij elkaar. In deze aflevering zijn te horen: paleontoloog Dick Mol, archeoloog Linda Dielemans, zoöloog Atze van der Goot, archeoloog Diederik Pomstra, geoloog Wim Hoek, poolbioloog Maarten Loonen en Vroege Vogels-verslaggevers Gert Elbertsen, Pleun Aarts, Henny Radstaak en Merlijn Schneiders.

We beginnen onze tijdreis door de natuurhistorie van Nederland in de laatste ijstijd, zo’n 100.000 jaar geleden. Ons land ligt midden in de mammoetsteppe. Een onafzienbaar gebied dat zich uitstrekt van Ierland, via Azië tot aan Noord-Amerika. In dit unieke landschap leven heel bijzondere dieren, van klein tot megagroot. De mens speelt nauwelijks een rol. Het is een soort serengeti, maar dan gehuld in een dikke winterjas… In deze aflevering zijn te horen: mammoet-expert Dick Mol, ijstijdspecialist Bram Langeveld, wildlife-expert Femke Hilderink en Vroege Vogels-verslaggevers Gert Elbertsen, Henny Radstaak en Merlijn Schneiders.

Klimaat en landschap veranderen voortdurend, en dieren komen en gaan. Wat hoor je precies als je rondloopt in de ijstijd, als er mammoeten en leeuwen rondstruinen? Hoe klinkt een middeleeuws bos, waar de laatste elanden en beren hun best doen de opkomende mens te overleven? In deze Vroege Vogels-podcast maken we een tijdreis door de natuur: van steppe tot stad, van mammoet tot halsbandparkiet. Zo klonk Nederland.

Anno nu zou een natuurgebied als De Beer nooit meer zonder slag of stoot kunnen verdwijnen, wordt wel gezegd. Toch leveren inwoners van Rozenburg nog bijna dagelijks strijd voor behoud van de weinige natuur die er nog is op de Landtong Rozenburg.

Het unieke natuurgebied ‘De Beer’ moest ruim 60 jaar geleden wijken voor de uitbreiding van de Rotterdamse haven. In dit deel: wat is er nog voor natuur te vinden in de huidige Europoort?

Henny Radstaak gaat op zoek naar de verhalen over het verdwenen vogeleiland ‘De Beer’, dat ruim 60 jaar geleden moest wijken voor de uitbreiding van de Rotterdamse haven. Hoe kon zo'n uniek natuurgebied zonder slag of stoot van de kaart geveegd worden?

In coronatijd hebben we massaal de heilzame effecten van de natuur ontdekt. Da’s mooi voor ons, maar natuurgebieden worden overspoeld door bezoekers. Hoe beschermen we de natuur én blijven we ervan genieten?

Konikpaarden, galloways, waterbuffels en wisenten: er lopen nogal wat grote grazers rond in Nederland. Deze wilde dieren zijn de beheerders van onze natuurgebieden. Waarom zijn ze zo belangrijk?

Nederland is de slechtste van de klas op het gebied van waterkwaliteit in Europa. Hoe heeft dit zover kunnen komen? En wat kunnen we eraan doen?

Bijna iedereen heeft ze wel een keer in het wild gezien: konijnen. Maar die kans wordt steeds kleiner: het gaat erg slecht met het konijn. Hoe komt dat? En hoe helpen we ze een handje?

Kleurrijke verenkleden, virtuoze zang en uitgebreide dansrituelen: in het dierenrijk wordt groots uitgepakt om de beste partner aan de haak te slaan.

Hoe werd de Grensmaas van een stinkende rivier tot een uniek onderdeel van de bijzondere Limburgse natuur?

Iedereen kent de honingbij wel, maar wist je dat er in totaal 360 verschillende soorten wilde bijen zijn? Wat is precies het verschil tussen honing- en wilde bij? En waarom zijn dijken zo belangrijk voor insecten?

Klein, grasgroen, zuignapjes aan de tenen en ze hebben een grote mond waar veel kabaal uit kan komen: boomkikkers.