De theologie podcast

Marinka Verburg is bestuurskundige en religiewetenschapper en promoveerde op een etnografische studie naar de vorming van nieuwe geloofsgemeenschappen met nooit- en ooit-kerkelijken binnen de pioniersbeweging van de Protestantse Kerk in Nederland. Hoe ervaren deze nooit- en ooit-kerkelijken de vorming van nieuwe geloofsgemeenschappen? Wat is nodig om hen er thuis te laten voelen? Duidelijk is dat het ervaren van vertrouwdheid en openheid belangrijke voorwaarden zijn. Elsbeth gaat in deze aflevering in gesprek met Marinka over haar onderzoek en de uitkomsten ervan.

‘Andrew Root begrijpt als geen ander de noodzaak van rust en verwachting voor de kerk. Juist in deze tijden van crisis! Soms moeten je handen uit de mouwen, soms moet je juist je handen openvouwen.’ Een uitspraak van Alain Verheij over het boek Wachten op God van Andrew Root waarin hij duidelijk maakt dat het tijd is voor een andere blikrichting. We moeten wachten op wat God gaat doen! Of anders gezegd: we moeten vanuit geloof en geduld bouwen aan onze gemeente. In deze aflevering gaat Elsbeth in op de betekenis van Wachten op God voor de kerken in de Lage Landen.

Het kostte Jezus bijna duizend jaren voordat hij stierf. Afbeeldingen van zijn dode lichaam waren nergens in kerken te vinden tot de negende eeuw. De religieuze kunst levert daarvoor het bewijs. Waarom niet? En wat dan wel? Het maakte dr. Alfred Bronsdijk nieuwsgierig en was de aanzet tot een lange zoektocht door het landschap van de christelijke kunst en de theologie. Met een biografie van het kruis als resultaat. Tom en Tabitha gaan in deze aflevering in gesprek met Alfred Bronswijk over zijn ontdekkingen.

Predikant Sam Janse heeft het ‘groene geloof’ samengevat in een ‘catechismus’: de Groene catechismus. Hij spaart de niet-groene gelovigen niet. Tom en Tabitha gaan in deze aflevering in gesprek met hem. Hoe is de aandacht voor de duurzaamheidsproblematiek bij hem gegroeid? Hoe ziet het goede 'groene leven' eruit en hoe pak je dat aan als individu en als gemeenschap? En welk appèl gaat er van het evangelie uit om ons om het leven te aanvaarden als een groot geschenk en niet als een koek waarvan je zo snel mogelijk een zo groot deel moet opvreten? En mag je nog wel genieten van het leven?

God is een weg gegaan door de Rooms Katholieke kerk, de kerk die teruggaat tot de tijd van de apostelen. God is ook een weg gegaan door de kerken van de Reformatie. De breuk tussen Rome en Reformatie mag daarom na ruim 500 jaar niet als vanzelfsprekend beschouwd worden. Dat is de inzet van de betrokkenen bij het Platform Rome Reformatie. Arjan Plaisier en Marcel Sarot, beiden betrokken bij het opstellen van de Verklaring Rome Reformatie zijn vandaag te gast in De theologie podcast. Elsbeth gaat met hen in gesprek.

De toekomst is datgene wat met zestig minuten per uur op ons afkomt. Het is niet iets dat losstaat van het heden, iets dat ‘daar ergens’ is en dat zal dan wel. Het is naar ons onderweg en we gaan ermee te maken krijgen. De toekomst is voor veel generaties op nieuwe manieren onbestendig geworden. De toekomstige wereld waarin onze kinderen opgroeien, wordt onzekerder en onbekender. Hoe ben je als christen daarnaar op weg? Hoe blijf je onderweg? Hoe blijf je hoopvol? Elsbeth Gruteke gaat in deze aflevering in gesprek met Evert Leeflang, auteur van God verwachten. Een theologie van de toekomst.

Awraham Soetendorp is bij een groot publiek bekend geworden door zijn internationale politieke activisme. Als vertegenwoordiger van het liberaal-joodse gedachtegoed zette hij zich onophoudelijk en onvermoeibaar in voor verzoening en vrede, en ontving daarvoor vele prijzen. De naam ‘Rabbi Soetendorp’ is wereldwijd een begrip. Tom en Tabitha gaan met hem in gesprek naar aanleiding van zijn boek Levenslessen van een rabbijn dat werd verkozen tot hét Theologisch Boek van 2023.

Niet meer willen leven, je wanhopig voelen, het leven een te zware opgave vinden, denken dat anderen beter af zijn zonder jou: ervaringen van suïcidaliteit komen vaker voor dan je denkt. Tabitha en Tom gaan in deze aflevering in gesprek met prof. dr. Hanneke Schaap-Jonker, psycholoog en theoloog en bijzonder hoogleraar klinische godsdienstpsychologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Zij werkte mee aan het boek Suïcide. Met als doel het taboe en isolement rond dit beladen onderwerp te doorbreken. En om mensen die suïcidaal zijn, hun omgeving, pastores en andere betrokkenen (h)erkenning en handreikingen aan te bieden.

Emanuel Rutten is een Nederlandse filosoof aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Hij werd vooral bekend met zijn studie naar argumenten voor het bestaan van God, waarvoor hij ook een nieuw argument ontwikkelde, het zogeheten 'modaal-epistemische Godsargument'. In zijn nieuwe boek Datgene waarboven niets groters gedacht kan worden presenteert hij een aantal nieuwe argumenten voor het bestaan van God. Elsbeth Gruteke ging met hem in gesprek.

Terwijl de hel in de taal en beelden van de seculiere wereld volop aanwezig is, heerst onder christenen en theologen verlegenheid. Zij spreken liever niet over de hel. Uit onderzoek blijkt dat steeds minder christenen geloven dat de hel bestaat, steeds minder predikanten ernaar verwijzen in hun preken en steeds minder kerkgangers de hel als een belangrijk punt in hun geloof beschouwen. Arnold Huijgen en Rick Benjamins gaan onder leiding van Elsbeth Greven met elkaar in debat over de hel. Kunnen wij nog spreken over de hel en als we nog over de hel kunnen spreken, hoe dan en welke consequenties heeft dat dan voor ons spreken over God? Aanleiding is het boek Waarom de wereld een hel nodig heeft, geschreven door Arnold Huijgen.

Het kerkelijk, of liturgisch jaar is geënt op het leven van Jezus die zelf de spirituele weg van het christendom is. Tegelijk is de diepte van deze kerkelijke traditie veelal onbekend. Het is een jaarlijkse pelgrimage, toegankelijk voor iedereen. Tom en Tabitha gaan in gesprek met Marianne Vonkeman, theoloog en verbonden aan Herademing, tijdschrift voor spiritualiteit en mystiek, in gesprek over de mystiek van Kerst.

Ik hoop dat het plezier, de kracht en de relevantie van theologie te laten zien. Dat we ontdekken dat veel zaken waar wij in de kerk mee bezig zijn van grote waarde zijn. Dat je, bijvoorbeeld, in deze ontwrichte tijd bouwt aan een gemeenschap die wekelijks samenkomt, een lied zingt, voorbede doet voor de wereld. Of dat je opeens ziet hoe kostbaar het is om na een dag vol geweld stil te worden, om het geweld in gebed bij God te brengen. Misschien gaan we de kracht van dergelijke gewoontes weer opnieuw zien. Dan zullen we er ook in de kerk niet zo slordig mee omgaan. Kees van Ekris over zijn rol als Theoloog des Vaderlands. Tom en Tabitha gaan met hem in gesprek.

Jan Martijn Abrahamse en Sake Stoppel voeren in hun boek Zoeken naar de dingen die boven zijn een pleidooi voor het liefhebben van de wereld als landingsplaats voor het evangelie. Het is niet eenvoudig om het evangelie op een heldere en uitnodigende manier te vertolken binnen een seculiere maatschappij. Hoe doe je dat als kerk zonder dat de boodschap van heil zich meer en meer louter op het hier en nu gaat concentreren?

De kerk is een organisatie die al vele jaren krimpt, en het gaande houden van een organisatie die al jaren krimpt is een heidens karwei. Het vraagt om meer dan een gezonde dosis realisme, veerkracht en relativeringsvermogen. Toch is de kerk misschien wel de mooiste organisatie die er is, en is het de moeite waard om je er door dik en dun voor te blijven inzetten. Elsbeth ging in gesprek met Gerrit van Dijk en Martijn van Leerdam. Zij schreven het boek Krimp. Een bemoedigende reflectie op de kerk in tijden van leegloop en crisis.

In zijn nieuwe boek Vrede op aarde onderzoekt theoloog en hoogleraar Stefan Paas hoe de christelijke boodschap van heil en redding voor de samenleving van nu relevant is. Het christelijk geloof vertelt een verhaal over God die goede plannen heeft met ons en met de schepping. Het is een verhaal vol hoop, troost, vergeving en blijdschap. Hoe kan dit verhaal zo verteld worden in een postchristelijke samenleving dat het mensen raakt?

Margriet van der Kooi heeft een open blik voor de mooie dingen in de wereld om ons heen. Zij ontmoet in haar werk als hart- en zielzorger veel mensen en heeft de gave om het beste in mensen naar boven te halen. In haar boek Goedheid voor het oprapen helpt ze lezers om oog te blijven hebben voor het licht in de duisternis.

Jack Esselink zelfbenoemde titel van 'AI-Theoloog des Vaderlands' en publiceert frequent artikelen over dit thema. Daarnaast is hij regelmatig te gast in christelijke media binnen Nederland. Tom Mikkers gaat in gesprek met hem over AI theologie.

Tim Keller: wie is deze wereldwijd invloedrijke en succesvolle Amerikaanse kerkplanter, predikant en auteur van diverse bestsellers die dit jaar overleed? In oktober vindt een tweedaagse conferentie plaats naar aanleiding van de Nederlandse vertaling van de biografie van Tim Keller. Eén van de initiatiefnemers en sprekers tijdens deze conferentie is William den Boer We spreken met hem over de betekenis van Tim Keller.

Het Jaarthema van de Protestantse Kerk in Nederland is dit keer Ga mee! Samen getuigen van geloof, hoop en liefde. Het thema van deze aflevering is Verlangen naar een multiculturele kerk. Scriba René de Reuver: “De kerk van Christus is kleurrijker dan we denken. Die diversiteit maakt dat het evangelie in alle talen en alle culturen doorklinkt. Door elkaar als volgelingen van Jezus te zoeken en de hand te reiken, zijn we gezamenlijk krachtige getuigen van Gods goedheid in de wereld. Ik wil gemeenten daarom uitdagen om contact te leggen met andere christenen in de eigen omgeving en te verkennen hoe je samen Gods liefde kunt leven.” Elsbeth Gruteke gaat in deze aflevering in gesprek met Alexander Emoghene, hoofdpastor van Claypot Church International en met Patrick van der Plaat die werkzaam is voor ICP, een organisatie die zich inzet voor het kleurrijke Koninkrijk van God in multicultureel Nederland. Deze aflevering kwam tot stand in samenwerking met SKIN, een koepelorganisatie voor en door internationale en migrantenkerken in Nederland.

Lieke Weima (30) woont en werkt als predikant in Scharnegoutum, een klein dorp in Friesland. Daarnaast is ze actief bij Christian Climate Action en ING Fossielvrij. Zij schreef een artikel voor tijdschrift Herademing over moedige spiritualiteit in de christelijke klimaatbeweging, de aanleiding voor Elsbeth om met haar in gesprek te gaan in deze aflevering van De theologie podcast.