Bram de Podcast

Hoewel het er in de verkiezingscampagne van 2023 nauwelijks over ging, hebben we er allemaal een mening over: Europa. Brussel bemoeit zich te veel met ons, Europa kost ons alleen maar geld, we hebben veto’s nodig, Nexit, we kennen ze wel. Het zijn niet alleen meningen van partijen in de marge. Ook grote rechtse partijen lijken Europa liever kwijt dan rijk. Aan de andere kant is er soms een naïef vertrouwen in Europa, alsof is Europa de oplossing voor alles. Allard en André gaan over deze onderwerpen in gesprek met Esther de Lange, europarlementariër namens het CDA en vice-president van de Europese Volkspartij. Ze doen dat dit keer - op uitnodiging van het CDA Amersfoort - live in een Amersfoortse kroeg.

Stikstof houdt ons land in zijn greep. Onzekerheid voor boeren, bouwprojecten die stilliggen. Wat zijn perspectieven om uit de impasse te komen? Landbouw behoort tot het hart van de Nederlandse cultuur. Een al te instrumentele blik op productie en economisch gewin heeft natuur en landbouw echter van elkaar losgemaakt. Met alle gevolgen van dien. Kunstmatige mest en overproductie blijkt schadelijk voor landbouw en onszelf. De bodem is verslechtert, de waterkwaliteit daalt. Het stikstofprobleem gaat ons allemaal aan. In een nieuw boek voor De Correspondent bestudeert Thomas Oudman het probleem en biedt hij perspectieven. Allard en André gaan met hem in gesprek met als hoofdvraag de titel van zijn boek: Hoe komen we uit de shit?

Als we hét buzzword van 2023 moeten kiezen, staat AI hoog op de lijstjes. AI gaat volgens sommigen alle problemen van de wereld veroorzaken, terwijl anderen het einde van de mensheid voorspellen. En bij die laatste categorie horen ook gerenommeerde namen als Elon Musk en Apple-oprichter Steve Wozniak. Waar staan we met AI en vooral: welke kansen en bedreigingen zijn er? En hoe moeten we aankijken tegen de regelgeving die wordt opgetuigd? Laura Lamers, verbonden aan de Universiteit Twente, legt de nadruk op de interactie tussen AI en ons als gebruikers. Want stiekem veroorzaakt een technologie vaak geen nieuwe problemen, maar legt het meer bloot wat allang gaande is.

We horen vaak dat landen jaloers zijn op het Nederlandse zorgstelsel. Dat mag zo zijn, toch loopt de zorg hier vast. Er wordt zelfs gesproken van een zorginfarct. Het is een urgent probleem, want niemand kan zonder zorg. De mens is een zorgbehoeftig, maar - thank God - ook een zorgzaam wezen. Dat is het vertrekpunt van Lynn Berger die voor De Correspondent een boek heeft geschreven over zorg waarin ze een betere kijk op de mens verkent. Allard en André spreken haar in deze aflevering om de crisis in de zorg te bestuderen en uiteindelijk perspectieven te verkennen die een weg uit het zorginfarct kunnen zijn. Zodat jij en wij straks ook nog verzekerd zijn van zorg.

Donald Trump ontketende een ‘war on woke’, Joost Eerdmans van JA21 noemt woke een ‘veelkoppig, radicaal monster’ dat onze vrijheid bedreigt. Thierry Baudet wil het gehele onderwijs opnieuw opbouwen om het te zuiveren van woke-opvattingen. En minister van Justitie en Veiligheid Yeşilgöz noemde 'wokisme' een van bedreigingen van onze rechtstaat. Maar wat is woke eigenlijk? Wie daarnaar vraagt krijgt vaak fluïde definities. Het heeft iets van doen met politieke correctheid, met cancel culture, met genderneutraliteit, maar ook je inspannen voor klimaat en vluchtelingen en tegen stikstof wordt woke genoemd. Hoe onduidelijke de vijand is, er zijn dus veel politici die woke als een van de grootste problemen zien. Hoe zit dat? André en Allard gaan op bezoek bij Casper Thomas van de Groene Amsterdammer en vragen hem naar woke en anti-woke, wat we kunnen leren van beide kampen en of dit nu een relevante discussie is. Uiteraard sluit prof. dr. George Harinck weer af met een prikkelende column.

De meent. Een woord dat in onbruik geraakt is, maar de sleutel tot een andere wereld is, volgens Thijs Lijster. We kennen de meent enkel nog een beetje via het woord gemeente - het Engelse commons is ietsje bekender. Ooit waren meenten alom vertegenwoordigd. Natuurlijke bronnen, vooral stukken land, die voor algemeen gebruik waren. In de loop van de eeuwen heeft zich echter een enclosing van de commons voltrokken. Meenten werden van gezamenlijk bezit tot privébezit, vaak letterlijk in de vorm van een enclosing - een hek eromheen. Vandaag de dag is al het land van iets of iemand, maar daarmee is de enclosing niet voorbij. Van internet tot gentrificatie - steeds is er de beweging dat iets gemeenschappelijks overgenomen wordt en tot privébezit wordt gemaakt. Er worden producten van gemaakt - commodificatie. Waarom is erg? Wat verliezen we met de commodificatie? En waarom is het gedachtegoed van de meent de weg voorwaarts? Het blijkt alles te maken te hebben met ons economische bestel, maar ook met gemeenschapszin. Thijs Lijster is universitair docent kunst- en cultuurfilosofie in Groningen. Hij schreef Wat we gemeen hebben dat verscheen bij De Bezige Bij. Uiteraard sluit prof. dr. George Harinck de podcast weer af. Hij gaat in op inclusie en dat dat uiteindelijk ook een vorm van enclosing behelst.

In de troonrede van 1950 onder premier Wim Drees zei koningin Juliana dat Nederland vol was. In 1979, onder premier Dries van Agt, herhaalde ze dat nog eens. Inmiddels zijn we een hoop inwoners, woningen, auto’s en wegen verder. Hoe vol is Nederland nu? En wat betekent dat voor de inrichting van ons land? Hoe gaan we om met ruimte? Waar gaan we woningen bouwen? Kortom, grote problemen die om weidse perspectieven vragen. Allard en André bespreken de uitdagingen en de richtingen met minister Hugo de Jonge van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.

We meten ons suf, het lijkt wel dwangmatig: het aantal stappen dat we zetten, de fietstochtjes die we maken, het aantal boeken dat we lezen, de hoeveelheid stroom die we verbruiken, hoeveel clicks onze posts krijgen, hoe onze bitcoins in waarden dalen of stijgen, hoeveel tijd we op onze mobiel zitten. En dat is nog alleen maar individueel, als maatschappij meten we nog meer, van SMART-doelstellingen op de werkvloer en minutenregistratie in de verpleging tot de CITO-scores in het klaslokaal. Meten is weten, maar wát weten we eigenlijk als we meten? Waarom meten we zo graag en wat levert het ons op? En is meten wel zo onschuldig als het lijkt? Want meten doet ook iets met hetgeen of degene die je meet - denk maar aan targets, KPI's, testresultaten. Hoe voorkomen we dat we in de valkuil trappen van het indicatorisme - dat het beïnvloeden van de meetresultaten een doel in zichzelf wordt? André en Allard gaan hierover in gesprek met Berend van der Kolk, universitair hoofddocent aan de VU in Amsterdam. Hij schreef De Meetmaatschappij over dit onderwerp. Uiteraard sluit prof. dr. George Harinck de podcast weer af. Hij zit in Canada voor een conferentie, maar wilde wel via z'n telefoon laten weten hoe hij tegen meten aankijkt.

Drie nederlagen op rij: landelijk, lokaal en provinciaal. Dramatische peilingen en sombere analyses. Het CDA lijkt het voortdurend af te leggen tegen BBB met Caroline van de Plas en eenpitter Pieter Omtzigt. Heeft het CDA nog iets te zoeken in het moderne politieke landschap? Zijn er christendemocratische alternatieven? Allard en André gaan er over in gesprek met Pieter Jan Dijkman, directeur van het Wetenschappelijk Instituut voor het CDA.

Een half jaar geleden zaten Allard en André nog achter een bord spaghetti. Nu achter een kop koffie. Het derde seizoen stond in het teken van de crises van dit moment en hoe alles samenhangt en samenklontert. Wat hebben ze geleerd van de verschillende afleveringen? En wat gaat seizoen vier brengen? Dat hoor je in deze speciale aflevering als inleiding op seizoen vier.

De politieke werkelijkheid in Den Haag is vaak die van een snelkookpan. De waan van de dag lijkt te heersen, de korte termijn is leidend. Vaak wordt dan als eerste naar politici zelf gekeken als verantwoordelijk voor de Haagse ratrace. Maar, is dat wel zo? Of zijn er naast hen ook andere factoren? In deze aflevering kijken we naar de rol van de parlementaire pers en media in de Haagse werkelijkheid. En breder: de rol van de media in de samenleving. We vragen ons af welke rol de media innemen, op welke manier de media onder druk staan en hoe ze misschien bijdragen aan de focus op de waan van de dag. Allard en André bespreken het met WNL- verslaggever en presentator en oud-parlementair verslaggever van de Telegraaf Elif Isitman.

Een recordaantal partijen in de Tweede Kamer, een kleurloos midden en flanken die inmiddels overbevolkt zijn. Politieke versplintering is onmiskenbaar. Maar, hoe nieuw is dit fenomeen eigenlijk? En is de versplintering een probleem? Hoe extreem zijn de flanken inmiddels? En over flanken gesproken: wat is nu precies die beruchte ‘Donner-doctrine’? Allard en André gaan over deze vragen in gesprek met PG Kroeger, historicus en bekend van de politieke podcast Betrouwbare Bronnen. Kunnen we nog iets maken van een versnipperd politiek landschap?

Zijn we als samenleving nog in staat om de grote crises te bespreken met elkaar? En hoe doen we dat? En wie zijn de deelnemers aan dit gesprek? Kortom: wat is het maatschappelijk debat en waar vindt het plaats? In deze aflevering gaan Allard en André in gesprek met de Denker des Vaderlands: filosoof Paul van Tongeren. Met hem bespreken ze het fenomeen van het maatschappelijk debat. Maar, is dat nog wel een concept van deze tijd? Hoe ziet onze samenleving eruit en hoe kunnen we in een moderne samenleving nog tot gesprek en debat komen? Van Tongeren biedt in deze afleveringen interessante perspectieven op deze vragen.

De Britse Maagdeneilanden, de Kaaimaneilanden, de Bermuda. Beruchte belastingparadijzen. In deze aflevering gaan Allard en André in gesprek met Paul Bakker over de vraag: hoort Nederland nou ook in dit rijtje? Hoewel begrippen als handelsverdragen, internationaal economisch recht, investeringsrecht en noem maar op, niet bepaald sexy klinken, gaat er een bizarre wereld achter schuil. Deze podcast laat zich dan ook beluisteren als een ware whodunnit. Spoileralert: Nederland heeft vieze handen. Of, om met George Harinck te spreken, Nederland is het nieuwe Wilde Westen!

Altijd als je denkt dat het niet gekker kan, blijkt het in de VS te kunnen: Amerikaanse toestanden. De afgelopen jaren heel nadrukkelijk: Donald Trump werd president, de verkiezingsuitslag van 2020 werd betwist en dat leidde zelfs tot rellen bij en bezetting van het Capitool. Het politieke hart van de Amerikaanse democratie. Hoe zit dat eigenlijk in Amerika? Hoe werkt de politiek daar? Hoe zijn de zogenaamde ‘Midterms’ verlopen? En wat kunnen we verwachten van de toekomstige verkiezingen? En ook: zitten er in Nederland Amerikaanse toestanden aan te komen? Allard en André bespreken het met Mirjam Sterk. Voormalig lid van de Tweede Kamer, die de afgelopen jaren in Washington woonde en bij de ‘6 januari-rellen’ was. Inmiddels is ze terug in Nederland en werkt ze als gedeputeerde voor de provincie Utrecht.

Over asiel wordt vaak gesproken in termen van crisis. De zogenaamde onderbuik is nooit ver weg: stromen vluchtelingen die ons overspoelen en die banen en huizen wegpakken voor onze neuzen. Aan de andere kant klinkt een bijna technocratisch ‘Wir schaffen das’. Of is dat juist bij uitstek een idealistische uitspraak? Samen met Tamar de Waal, gespecialiseerd in inburgeringsvraagstukken, proberen we in deze aflevering zicht te krijgen op het debat. Wat is het verschil tussen een vluchteling, statushouder en migrant? Hoe kunnen we de opvang goed regelen? En wat kunnen we leren van onze houding ten opzichte van Oekrainse vluchtelingen? Prof. dr. George Harinck waarschuwt in zijn column dat we te midden van al het juridische niet de barmhartigheid uit het oog moeten verliezen.

Wat hebben D66 en de American Riffle Association met elkaar te maken? Niets zou je zeggen, maar dat zou zomaar eens anders kunnen zijn. Deze aflevering spreken we Cees Zweistra, bekend van het boek ‘Waarheidszoekers’ over het moderne complotdenken. We denken met hem na over technologie. Over de invloed die technologie op ons als mensen heeft, op ons samenleven. En we bespreken wat onze houding zou kunnen zijn. Wat kunnen we bijvoorbeeld leren van de Amish? Kortom, is technologie de oplossing voor onze problemen, of vormt ze het probleem zelf?

Maatschappelijke onvrede, het kwaad van social media, het verlies van zicht op het algemeen belang, maar boven alles een gebrek aan leiderschap. Onze tijd in een notendop, zo lijkt het. Wat is er nodig om deze crises het hoofd te bieden? Welk leiderschap hebben we nodig en wie moeten dat gaan doen? Wat is de rol van social media en de waan van de dag in deze crises? Allard en André gaan hierover in gesprek met Sander Schimmelpenninck met als hoofdvraag: is het gebrek aan leiderschap de echte crisis van deze tijd?

Het politieke aanrecht staat vol vuile vaat: crisis stapelt zich op crisis. De vraag is, heeft dit te maken met bestuurlijk of uitvoerend onvermogen? Maken politici verkeerde keuzes? Of zijn er in het verleden in ideologisch opzicht verkeerde afslagen genomen? En hoe komen we hieruit? Pieter Heerma deed een aanzet tot het denken over met een longread deze zomer getiteld 'Democratie, empathie & wederkerigheid. We spreken hem over de politieke crises van dit moment, de keuzes uit het verleden en perspectieven voor de toekomst.

Politiek geklungel, boze boeren en natuur in gevaar. De problemen in en rond de agrarische sector zijn immens. Welke richtingen bieden perspectief? Allard en André spreken boer, hoogleraar en oud-minister van Landbouw Cees Veerman op zijn boerderij over de toekomst van de landbouw in Nederland.