Archigłosy

Mówi o sobie, że wobec klientów musi być czasem jak Magda Gessler, by wnętrze faktycznie odpowiadało ich oczekiwaniom. We własnym otoczeniu lubi vintage, ale marzy się jej też styl zgoła odmienny. O różnicy między architektką a projektantką wnętrz, tyranii trendów z Instagrama, które często nijak mają się do rzeczywistości, a także o tym, jak spotkanie przy kotlecie może odmienić zawodowe życie – rozmawiam z Aleksandrą Hyz, twórczynią i właścicielką studia Hyz Projektuje.

Wawel, Sukiennice, Rynek oraz inne perełki architektury renesansu i baroku to pierwsze skojarzenia z Krakowem. Tymczasem większość mieszkanek i mieszkańców tego najchętniej odwiedzanego przez turystów miasta w Polsce obcuje na co dzień ze zgoła innymi stylami architektonicznymi. Poza utartym szlakiem króluje modernizm, socrealizm i postmodernizm. Michał Wiśniewski z Fundacji Instytut Architektury i współtwórca Krakowskiego Szlaku Architektury, mój gość tego odcinka „Archigłosów”, zabiera nas w podróż architektoniczną po Krakowie, jakiego nie znacie. A przy okazji wyjaśnia, dlaczego to właśnie krakowscy architekci wytyczali nowe tendencje w powojennej urbanistyce i zdradza, skąd w Czyżynach wziął się zamek.

Od pierwszego projektu, którym była witryna sklepu w rodzinnym Ružonberoku, lubi eksperymenty i wyzwania, nie lubi szufladek. Boris Kudlička - gość tego odcinka „Archigłosów”, tworzył scenografie do teatrów, oper i filmu, ale zawsze pociągała go również architektura, której teraz poświęca najwięcej uwagi. Opowiada, jak doświadczenie z innymi dziedzinami sztuki przekłada się na jego pracę przy projektowaniu budynków i wnętrz zarówno dla instytucji publicznych, jak i klientów komercyjnych. A także - skąd zwrot w kierunku architektonicznym, czym jest dla niego architektura i jak powstają współtworzone przezeń realizacje.

Architektura miast wpływa na nasz dobrostan. Neurolodzy coraz częściej rekomendują spacerowanie po dobrze zaprojektowanym mieście wszystkim, którzy chcieliby być zdrowsi i szczęśliwsi. Razem z moim gościem, Arturem Celińskim z Magazynu Miasta, sprawdzamy, na czym polega idea miastopoczucia i w jaki sposób dobra urbanistyka może nas uchronić przed depresją.

Jej wystawa „Kryjówki. Architektura przetrwania” zdobyła właśnie Nagrodę Architektoniczną Prezydenta Warszawy za 2022 rok. Praktyk architektury - tak często bywa określana Natalia Romik, gościni czwartego odcinka „Archigłosów”. Opowiada w nim, w jaki sposób łączy kompetencje architektki, politolożki i kuratorki wystaw, a także artystki i badaczki żydowskiego dziedzictwa. Jej projekty, związane z zagadnieniami pamięci, idą w poprzek utartym koncepcjom znaków i symboli w przestrzeni publicznej. Dzięki nim jej użytkownicy zaczynają odbierać nawet dobrze znane otoczenie z innej perspektywy.

To jest rozmowa z architektami, ale bynajmniej nie o budowaniu, planowaniu i komercyjnych projektach. Zamiast tego - o architekturze planetarnej, cieniu Ziemi, roślinach ruderalnych i domu na cztery pory roku. Moimi gośćmi w trzecim odcinku „Archigłosów” są Małgorzata Kuciewicz i Simone de Iacobis z grupy Centrala - architekci, którzy od dwóch dekad zmieniają nasz sposób myślenia o architekturze. Ich najnowsza wystawa plenerowa dla Żydowskiego Instytutu Historycznego „Korzenie powstania” (we współpracy z Natalią Budnik) w formie roślinnego kobierca właśnie rośnie - zobaczymy ją w lipcu na Muranowie.

Ostatnio odkrywamy na nowo polskie uzdrowiska. Nie tylko ze względów sentymentalnych. Zdjęcia architektury kurortów budzą zaskoczenie - wielu z nas, choć odwiedzało te miejsca w dzieciństwie, zupełnie ich nie znało. O tym, jak powstawały miejscowości uzdrowiskowe, skąd wzięły się wzorce będące inspiracją przy ich planowaniu i gdzie szukać pereł uzdrowiskowej architektury, opowiada Błażej Ciarkowski - doktor inżynier architekt, ale również znawca Łodzi i autor wielu książek o architekturze, który szykuje niebawem nową publikację - właśnie o uzdrowiskach.

Nie zdążyliśmy jej poznać i docenić w pełni, zanim wybuchła wojna. Modernistyczna architektura na Kresach kryje jeszcze sporo niespodzianek przed badaczami i pasjonatami tematu. Jednym z jej znawców jest gość pierwszego odcinka trzeciego sezonu Archigłosów, Michał Pszczółkowski. Krytyk architektury, profesor ASP w Gdańsku i Uniwersytetu Zielonogórskiego opowiada o swoich odkryciach podczas wędrówek po Ukrainie i Białorusi, o stosunku mieszkańców do architektury powstałej w okresie II Rzeczpospolitej, a także o tym, czy jest szansa na ocalenie i sensowne wykorzystanie tych obiektów.

O blokach wie niemal wszystko. Zwłaszcza tych z wielkiej płyty. Doktorat na wydziale historii Uniwersytetu Viadrina we Frankfurcie nad Odrą poświęciła badaniu tropów potencjalnej współpracy polskich i niemieckich architektów przy budowie wielkopłytowych osiedli. Nieprzypadkowo więc internetowy przydomek dr Magdaleny Kamińskiej w mediach społecznościowych to "Dr Platte". Moja berlińska gościni tego odcinka "Archigłosów" dzieli się wiedzą na temat podobieństw i różnic między polskim a niemieckim budownictwem mieszkaniowym z czasów żelaznej kurtyny. Bloki w jej ujęciu okazują się niemal tak fascynującym materiałem do badań jak organizmy żywe. Wykład obowiązkowy dla wszystkich fanów blokowych osiedli, a także mieszkańców, którzy chcieliby poznać je bliżej, bo wbrew pozorom blok blokowi nierówny.

Jak żyliśmy, jak żyjemy i do czego doprowadziliśmy nasze mieszkania”, brzmiał tytuł jednego ze skeczy Piwnicy Pod Baranami. Z Małgorzatą Czyńską, pisarką, krytyczką designu i historyczką sztuki, również krakowianką, rozmawiamy o tym, jak wygląda i jak zmieniał się dom polski na przestrzeni dziejów. Czemu przedmioty z epoki święcą dziś triumfy we wnętrzach młodych Polaków? Skąd wynikało niegdysiejsze zamiłowanie ich rodziców do okładania ścian blokowych mieszkań boazerią? Czego oczekujemy od domowej przestrzeni?

11 lat na Instagramie, ponad 8 tys. zdjęć, prawie 27 tys. obserwujących. Mariusz Majewski aka funkyspion, jeden z najbardziej znanych polskich instagramerów fotografujących architekturę, debiutuje przed mikrofonem w szóstym odcinku „Archigłosów”. Zdradza, skąd wziął się jego pseudonim, jakie metody stosuje, żeby znaleźć ciekawe ujęcia fotografowanych budynków, jaki ma pomysł na zdjęcia bloków i skąd czerpie wiedzę na temat obiektów pokazywanych na zdjęciach.

W kolejnym odcinku "Archigłosów" goszczę Dariusza Śmiechowskiego, teoretyka i praktyka zrównoważonej architektury. Jest architektem, wykładowcą na Wydziale Architektury Wnętrz warszawskiej ASP, gdzie uczy studentów m.in. projektowania partycypacyjnego. Współtworzył projekt Otwartego Jazdowa. I właśnie to zachowane osiedle drewnianych domków fińskich w samym centrum Warszawy - unikat w skali europejskiej - jest punktem wyjścia do naszej rozmowy o tym, czym jest architektura zrównoważona, tak niezbędna w czasach kryzysu klimatycznego - gdzie możemy jej jeszcze szukać w Polsce i jak ją tworzyć.

Mit Gdyni – miasta idealnej architektury, wzniesionego od zera nad brzegiem Bałtyku – oddziałuje na kolejne pokolenia. Dopiero gdy zajrzy się do archiwów, porozmawia z mieszkańcami, a także, może przede wszystkim, zamieszka w Gdyni na dłużej, okazuje się, że modernizm i nowoczesność to niejedyne jej oblicze. O gdyńskich stereotypach, pomijanym dziedzictwie i współczesnej jakości tamtejszej urbanistyki w czwartym odcinku „Archigłosów” opowiadają osoby piszące o Gdyni: Grzegorz Piątek, autor właśnie wydanej „Gdyni obiecanej”, i Aleksandra Boćkowska, która pracuje nad książką o Gdyni powojennej. Oboje warszawiacy, którzy na pewien czas wybrali Gdynię na swoje mieszkanie. Choć miał być to dwugłos, zdecydowanie często mówią jednym głosem.

Ciekawska i dociekliwa. Jeździ po Polsce, nie omijając najmniejszych miejscowości, eksploruje i fotografuje bloki, urzędy, domy wczasowe, a nawet architekturę sakralną. A potem o tym pisze. Poznajcie - jeśli jeszcze nie znacie - gościnię trzeciego odcinka tej serii podcastu "Archigłosy", Annę Cymer, historyczkę i popularyzatorkę architektury. Jej peregrynacje zaowocowały już olbrzymią monografią polskiej architektury z okresu PRL-u, a teraz szykuje nową publikację, dotyczącą lat 90. ubiegłego wieku. Opowiada m.in. o zaletach i wadach tego, co zbudowano w Polsce od końca wojny do 1989 roku, o polskich specjalnościach z tamtego okresu i swoich architektonicznych fascynacjach. Zaliczają się do nich PRL-owskie kościoły, które nie wszystkie wyglądają jak kury.

W drugim odcinku Archigłosów" wspólnie z moim gościem, Michałem Piernikowskim, dyrektorem Łódź Design Festival, wybiegamy w przyszłość, prognozując, jakie trendy będą dominować w polskim i światowym designie w kolejnych latach. Rozmawiamy też o tym, czy Łódź Design Festival ma wpływ na to, co znajduje się w naszych domach i przestrzeniach publicznych, oraz jak może wyglądać idealne mieszkanie na nowe czasy.

W pierwszym po wakacyjnej przerwie odcinku podcastu „Archigłosy” goszczę architektkę Martę Sękulską-Wrońską, partnerkę w pracowni WXCA i prezeskę Stowarzyszenia Architektów Polskich. Kontrowersje wokół projektu rewitalizacji placu Pięciu Rogów w Warszawie stały się punktem wyjścia do rozmowy o pożądanej urbanistyce stolicy, o wyzwaniach związanych z kształtowaniem dobrej przestrzeni miejskiej w kontekście innych polskich miast oraz niuansach współpracy z samorządami przy przedsięwzięciach architektonicznych.

Maja Ganszyniec - projektantka, prowadząca Ganszyniec Studio i moja gościni w ósmym odcinku podcastu "Archigłosy", jedna z najbardziej znanych i wielokrotnie nagradzanych polskich designerek, opowiada o estetyce, która mogła mieć wpływ na jej twórcze działania, a także o tym, jakie cechy wyróżniają polski design. Rozmawiamy także o tym, w jaki sposób kształtowała się w minionych dekadach nasza wrażliwość na otoczenie i co zmieniło się w tej materii dziś.

Przychodzi klient do architektki.... Jak wygląda projektowanie domów, wnętrz, wystaw od A do Z? Jakie dodatkowe umiejętności przydają się w tym zawodzie? Czym warto kierować się przy przyjmowaniu zleceń? Jak kształtuje się estetyka danej pracowni? O niuansach codziennej pracy studia projektowego w siódmym odcinku podcastu „Archigłosy” opowiadają Justyna Szadkowska i Anna Pydo współprowadzące pracownię Tatemono.

W szóstym odcinku "Archigłosów" moją gościnią jest Joanną Erbel, socjolożką, ekspertką do spraw mieszkaniowych, a obecnie również liderka klubu samorządowego CoopTechHub i autorka dwóch książek. Na kanwie drugiej z nich, "Wychylone w przyszłość", rozmawiamy o tym, jaką rolę w tworzeniu miast przyszłości odgrywa architektura, ale również jak istotna dla ich rozwoju jest zieleń, spółdzielczość czy neuroróżnorodność. Przyglądamy się idei miasta 15-minutowego, a Joanna przekonuje nas, że przyszłość należy obecnie do miast mniejszych, zaś przy projektowaniu wciąż sprawdza się platońska idea dobra, piękna i prawdy.

Zajmuje się architekturą praktycznie i teoretycznie. Agata Twardoch, architektka i urbanistka, profesorka Politechniki Śląskiej, propaguje idee dobrego mieszkania i miasta przyjaznego różnym grupom użytkowników. O zaletach kobiecego projektowania, które jeszcze w ubiegłym wieku deprecjonowano jako "wątłe" i zbyt wyczulone na głos klientów, rozmawiamy w najnowszym odcinku "Archigłosów". A wszystko w kontekście najnowszej książki Agaty, "Architektki" - zbiorze wywiadów z kobietami wykonującymi ten zawód, która właśnie trafia do księgarń.