Odgłosy sztuki

O historii budowania kolekcji, przyjaźniach z artystami i profesorami historii sztuki oraz kupowaniu wyłącznie dzieł, które się podobają. O tym, jak wygląda u niego relacja między kolekcjonowaniem a sprzedażą dzieł sztuki, i o tym, jakich dzieł nigdy nie sprzeda. Rozmowa z Andrzejem Starmachem (ur. 1953) – historykiem sztuki, kolekcjonerem, właścicielem (wspólnie z żoną Teresą) Galerii Starmach, jednej z największych prywatnych galerii sztuki w Polsce. Działa ona od 1989 roku w Krakowie, od 1997 – w dawnym domu modlitwy przy ulicy Węgierskiej. Fot. Galerii Starmach: Krzysztof Marchlak

About the exhibition pavilion “Gerhard Richter Birkenau” on the grounds of the International Youth Meeting Center in Oswiecim, which was inaugurated on 9.2.2024. What does it consist of? What was the process of its creation, which originated from four historical photos taken in the vicinity of the Birkenau crematorium in 1944 by members of the Sonderkommando? A conversation with Sabine Moritz-Richter (b. 1969) - German painter, printmaker, wife of Gerhard Richter, who lives and works in Cologne. For almost 30 years, in addition to conducting her own artistic activity, she has accompanied her husband, watching his creative process. Complementing the conversation is an interview with Gerhard Richter, which appeared in 2016 in the 𝘍𝘳𝘢𝘯𝘬𝘧𝘶𝘳𝘵𝘦𝘳 𝘈𝘭𝘭𝘨𝘦𝘮𝘦𝘪𝘯𝘦 𝘡𝘦𝘪𝘵𝘶𝘯𝘨. It is read by: Lech Chodacki and Małgorzata Gwóźdź. Finally, an excerpt from a speech by Marian Turski from the pavilion's inauguration.

O pawilonie wystawienniczym „Gerhard Richter Birkenau” na terenie Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu, którego działalność zainaugurowano 9.2.2024 roku. Z czego się składa? Jak wyglądał proces jego powstawania, dla którego punkt wyjścia stanowiły cztery historyczne zdjęcia z okolic krematorium w Birkenau wykonane w 1944 roku przez członków Sonderkommando? Rozmowa z Sabine Moritz-Richter (ur. 1969) – niemiecką malarką, graficzką, żoną Gerharda Richtera, która mieszka i pracuje w Kolonii. Od niemal 30 lat poza uprawianiem własnej działalności artystycznej towarzyszy mężowi, przyglądając się jego procesowi twórczemu. Uzupełnieniem rozmowy jest wywiad z Gerhardem Richterem, który ukazał się w 2016 roku we „Frankfurter Allgemeine Zeitung”. Czytają go: Lech Chodacki oraz Małgorzata Gwóźdź. Na koniec fragment wystąpienia Mariana Turskiego z inauguracji działalności pawilonu.

Über den Ausstellungspavillon „Gerhard Richter Birkenau“ auf dem Gelände der Internationalen Jugendbegegnungsstätte in Oświęcim, eingeweiht am 9.2.2024. Woraus besteht er? Wie ist er entstanden, ausgehend von den vier historischen Fotografien aus der Umgebung des Krematoriums Birkenau, die 1944 von Angehörigen des Sonderkommandos aufgenommen wurden? Ein Gespräch mit Sabine Moritz-Richter (geb. 1969), einer deutschen Malerin, Grafikerin und Ehefrau von Gerhard Richter, die in Köln lebt und arbeitet. Seit fast 30 Jahren begleitet sie neben ihrer eigenen künstlerischen Tätigkeit ihren Mann und beobachtet seinen Schaffensprozess. Ergänzt wird das Gespräch durch ein Interview mit Gerhard Richter, das 2016 in der Frankfurter Allgemeinen Zeitung erschienen ist. Es wird gelesen von: Lech Chodacki und Małgorzata Gwóźdź. Zum Schluss noch ein Auszug aus der Rede von Marian Turski von der Eröffnung des Pavillons.

Jak sztuka współczesna opowiada o doświadczeniu Zagłady? Po jakie środki sięga, na czym się skupia, co ją wyróżnia? O sztuce z Zagłady (tworzonej przez świadków i ofiary) oraz sztuce po Zagładzie (w tym sztuce krytycznej). Rozmowa z Romą Sendyką (ur. 1973), która pracuje w Katedrze Antropologii Literatury i Badań Kulturowych Wydziału Polonistyki UJ. Prowadzi tam Ośrodek Badań nad Kulturami Pamięci. Jest autorką książek: Nowoczesny esej, Od kultury ja do kultury siebie oraz Poza obozem. Nie-miejsca pamięci – próba rozpoznania. Była współkuratorką wystawy Widok zza bliska. Inne obrazy Zagłady (2018–2019). Obecnie pracuje nad teorią miejsc po przemocy i wizualnymi badaniami w kontekście ludobójstwa.

Czym jest artywizm w wykonaniu Cecylii Malik? Na czym polegają jej akcje w przestrzeni publicznej? Z kim je tworzy i jaki jest ich cel? Czemu przyroda odgrywa tak ważną rolę w jej życiu i twórczości? Rozmowa z Cecylią Malik (ur. 1975) – absolwentką malarstwa na krakowskiej ASP oraz podyplomowych studiów kuratorskich na UJ. Cecylia jest założycielką i liderką kolektywu Siostry Rzeki oraz autorką i współautorką wielu akcji artystycznych, m.in. Modraszek Kolektyw, Chciwość Miasta, Matki Polki na wyrębie czy cyklicznej imprezy Wodna Masa Krytyczna. Kreuje protesty jako dzieła sztuki w przestrzeni publicznej. Jest także współzałożycielką stowarzyszenia CSW Wiewiórka. W 2019 roku otrzymała Nagrodę im. Katarzyny Kobro.

O fenomenie muzeum jako instytucji i dostosowywaniu go do potrzeb publiczności. Czym jest dzisiaj? Jaki kształt może przybrać w przyszłości? Jakie wyzwania i zagrożenia stoją przed muzeami? Rozmowa z Krzysztofem Pomianem – filozofem, historykiem, eseistą. Od 1973 r. mieszka we Francji. Wykładał w Centre national de la recherche scientifique w Paryżu i na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 2022 r. został laureatem prestiżowej francuskiej nagrody literackiej Prix Femina za całokształt twórczości, ze szczególnym uwzględnieniem dzieła „Muzeum – historia światowa”.

O tym, jak przeplatają się w jej twórczości przedstawieniowość z abstrakcją, o inspiracjach wynikających z licznych podróży oraz o fascynacji sztuką afrykańską. Rozmowa z Kingą Nowak – malarką, rzeźbiarką, autorką obiektów przestrzennych. Kinga to absolwentka Wydziału Malarstwa ASP w Krakowie związana z krakowską Akademią, gdzie od października tego roku poprowadzi pracownię malarską. Jej prace znajdują się w kolekcjach Muzeum Narodowego w Krakowie i w Gdańsku, Muzeum Fotografii w Krakowie, kolekcji Zamku Królewskiego na Wawelu oraz w wielu kolekcjach prywatnych.

O fotografii jako o medium, które zapewnia widoczność, projektach, które powstają w reakcji na sytuację społeczną, i ogromnym walorze pracy z osobami twórczymi. Rozmowa z Krzysztofem Marchlakiem – fotografem, malarzem, twórcą obiektów i instalacji artystycznych. Na co dzień pracuje na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Czym się zajmuje kurator(-rka) wystaw? Jak wygląda współpraca kuratora(-rki) z artystą? Jakie umiejętności powinien posiadać kurator(-rka)? Rozmowa z Kamilem Kuitkowskim - kuratorem i koordynatorem wystaw, absolwentem malarstwa na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Obecnie w Cricotece pełni funkcję kuratora i koordynatora oraz jest autorem m.in. programu wystaw „Cloakroom”. Regularnie współpracuje z prywatnymi i niezależnymi galeriami.

Czym jest wystawa końcoworoczna na akademii sztuk pięknych? Dlaczego opłaca się na nią wybrać? Jakie są cechy charakterystyczne sztuki tworzonej obecnie przez studentów? Dlaczego warto ją wspierać i w nią inwestować? Rozmowa z prof. Andrzejem Bednarczykiem, który od 2020 roku jest Rektorem Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie. Od początku kariery związany z macierzystą uczelnią. W 1986 roku ukończył Wydział Malarstwa. Uprawia sztukę transmedialną. Miał ponad 50 wystaw indywidualnych, uczestniczył w ponad 200 wystawach zbiorowych w 29 krajach. Jest autorem tekstów poetyckich i esejów o sztuce.

Na czym polega konserwacja sztuki współczesnej? Co ją różni od konserwacji sztuki dawnej? Czym w swojej pracy zajmuje się konserwator/-ka? Z jakich narzędzi korzysta najczęściej? Z jakimi wyzwaniami mierzy się na co dzień? Rozmowa z Zofią Kerneder - konserwatorką sztuki współczesnej.

Rozmowa z Jakubem Julianem Ziółkowskim o jego pracowni, muzyce, twórczości, domu rodzinnym, wystawach. Jakub Julian Ziółkowski (ur. 1980) jest jednym z najważniejszych współczesnych polskich artystów wizualnych. Tworzy obrazy, rysunki, grafiki, rzeźby, ceramiki, obiekty i instalacje. Jego obszerna monograficzna wystawa „Jesteście moi”, kuratorowana przez Delfinę Jałowik, prezentowana jest w MOCAK-u w dniach 30.3–24.9.2023.

Co oznacza kategoria „sztuka kobiet”? Czy to sztuka tworzona przez kobiety? Czy może szerzej – sztuka o tematyce feministycznej tworzona przez kobiety? Dlaczego taka kategoria jest istotna i potrzebna? Czym jest femmenizm? Rozmowa z Iwoną Demko - artystką wizualną, profesorą ASP, kuratorką wystaw feministycznych, badaczką historii pierwszych studentek krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych.

Istnieją różne typy instytucji publicznych prezentujących sztukę współczesną – muzea, galerie i biura wystaw artystycznych, domy i centra kultury. Czym się od siebie różnią? Jaką mają misję i funkcję? Na czym polega idea muzeum partycypacyjnego? Rozmowa z Katarzyną Jagodzińską - muzeolożką, menedżerką kultury, kuratorką i dziennikarką kulturalną.

Od czego zacząć swoją przygodę ze sztuką współczesną: gdzie szukać informacji, co czytać, gdzie się udać? Jaką rolę odgrywają kuratorzy i instytucje? Muzeum jako tzw. „trzecie miejsce”. Instagramowy projekt „Muzeum z wózkiem”, który dotyczy opiekunek i opiekunów dzieci do lat 3. Rozmowa z Heleną Postawką-Lech - historyczką sztuki, edukatorką, badaczką architektury.

„Brzydka”, „niezrozumiała”, „hermetyczna”, „skandaliczna”, „mógłby ją stworzyć każdy, nawet dziecko” – z takimi i wieloma innymi stereotypami sztuka współczesna mierzy się na co dzień. Jakie są tego przyczyny? Jak z tymi stereotypami walczyć? Dlaczego warto oglądać sztukę współczesną? Rozmowa z Magdaleną Ujmą, prezeską Sekcji Polskiej Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyki Artystycznej AICA.

Podcast o sztuce współczesnej i związanych z nią kontekstach: teorii i praktyce, artystkach i artystach, dziełach sztuki, instytucjach, odbiorcach i kolekcjonerach. Oprawa muzyczna: Michał Jałowik Fot. Krzysztof Marchlak