Dawno Temu Dzisiaj

Christopher Lee: arystokrata, pilot, oficer wywiadu, piosenkarz i wreszcie to, z czego znamy go dziś najbardziej: aktor 🎭, Saruman 🧙‍♂️, Hrabia Dooku ⚔️. Inspiracja postaci Jamesa Bonda i jeden z jego największych przeciwników 🕶️. 93-letni życiorys tej legendy brzmi jak owoc wybujałej wyobraźni pisarza 📚. Startujemy na początku XX wieku i odwiedzimy Wezuwiusza 🌋, Afrykę 🌍, Transylwanię 🦇, Śródziemie 🏞️, odległą galaktykę 🌌, a nawet uciekniemy spod gilotyny... 🫣 To będzie prawdziwy roller coaster 🎢.

Amelia Earhart była prawdziwą ikoną lotnictwa. 💫 Jej tajemnicze zaginięcie przypieczętowało jej legendę, ale już za życia była prawdziwą sensacją. Jako pierwsza kobieta-pasażer, która przeleciała nad Atlantykiem, wzbudziła ogromne emocje. Jednak Amelia nie chciała być tylko pasażerem. 💺🙅 Od tamtej pory ustanawiała kolejne rekordy i przekraczała granice, które wcześniej wydawały się nieosiągalne. Dziś obchodzimy rocznicę startu jej słynnego samotnego lotu nad oceanem, ale powiemy o całym jej życiu, łącznie z zaginięciem, którego tajemnica wkrótce może zostać rozwikłana…🕵🏻‍♀️

Witold Pilecki narodził się w 1901 roku, w ciemnościach zaborów, a jego życie było nieodłącznie splecione z koszmarem historii. Po piekle Pierwszej Wojny Światowej przetoczył się przez morze krwi podczas Bitwy Warszawskiej, by pogrążyć się w mrokach Drugiej Wojny Światowej. 🫣Śmiercionośne bramy Auschwitz go pochłonęły, ale nie na zawsze. Zdołał się z nich wyswobodzić, po czym walczył podczas Powstania Warszawskiego i w podziemiu, już „po wojnie”.🪖 Jego życie było niczym okrutna poezja. Ale co powiecie na to, że dobrowolnie trafił do Auschwitz – miejsca, z którego praktycznie nikt nie wracał? 🤯 Że pierwszy powiedział światu o Holocauście? I że doświadczenia z obozu koncentracyjnego nazwał igraszką w porównaniu z tym, co go spotkało po wojnie. Zapraszamy Was na odcinek o osobie, której postawa potrafi zadziwiać i inspirować do samego końca. 🥺

Nieczęsto jedno wydarzenie samodzielnie rozpoczyna lub kończy epokę, ale właśnie tak było z katastrofą Hindenburga. 🤯 Do tego dnia sterowce zdawały się mieć świetlaną przyszłość, która jednak spłonęła w niecałą minutę. ⏳🔥 Jak do tego doszło? Czemu wcześniejsze, bardziej tragiczne wypadki sterowców nie były tak brzemienne w skutkach? Czy podczepianie kabiny z ludźmi pod milionami litrów łatwopalnego gazu było aż tak głupim pomysłem? 🤔 Wyruszcie z nami w cichą, ekologiczną i malowniczą podróż, podczas której dowiemy się czy sterowce dostaną kolejną szansę – kolejny raz przyziemny temat połączymy z księżycem i lotami w kosmos. 🌙👩🏻‍🚀 Zakaz palenia i używania otwartego ognia obowiązuje przez cały lot. 🚭

Dokładnie 100 lat temu pojawiła się złotówka, która pomimo licznych perypetii dotrwała do naszych czasów. Hiperinflacje, druga wojna światowa, denominacja – nic nie zdołało jej pokonać. 💸💪 Tę ostatnią historię wyciągniemy z własnych mglistych wspomnień. Dowiemy się jakim procederem parali się skrawkarze monet 🪙🫣, czym są waluty fiat i kiedy się pojawiły. Odpowiemy też na pytanie: czy państwo może sciągnąć podatek z Waszych ciężko zarobionych zaskórniaków, nawet jeśli nigdy się o nich nie dowie? 🤔 Dlaczego wysłanie za granicę tajniaków z walizkami pełnych pieniędzy było tylko na papierze dobrym pomysłem i co, według Kamili, byłoby mocniejszą polską walutą/ towarem eksportowym… 🤣

Był ojciec dynamitu, teraz pora na ojca bomby atomowej. 💣😱 Julius Robert Oppenheimer w 1945 roku wprowadził ludzkość w erę atomową – i niestety chyba nie jesteśmy w stanie się stąd wyprowadzić. Jakie odkrycia naukowe pozwoliły na marzenia o ujarzmieniu atomu?🔬 Ile osób pracowało przy projekcie Manhattan? Jak działają różne rodzaje broni atomowej? I wreszcie: dlaczego Amerykanie zrzucili ją na japońskie miasta?😓 Temat ciężki, ale postaramy się go rozjaśnić rozmawiając o zeszłorocznym filmie Nolana, udziale Alberta Einsteina oraz ciekawej dygresji na temat pewnego obiektu, który mógł przypadkiem wyprzedzić Sputnika w kosmicznym wyścigu… 🏁🚀

Człowiek, mit, legenda – Leonardo da Vinci. 💫 Synonim geniuszu, kreatywności i wcielenie renesansu, który narodził się dokładnie 572 lata temu 🎨📚🎖️🚁 Na omówienie wszystkich jego wynalazków (albo luźnych pomysłów) życia by nam nie starczyło, więc porozmawiajmy o samym człowieku. Jak Leonardo nazwał samego siebie? Co sprawiło, że niczym Jean Grey czy Magneto, wskoczył na poziom Omega?🤣 I czy każdy z nas mógłby stać się jak Leonardo, gdyby tylko ciężko pracował i zachwycał się światem jak on? Tu Kamila i Mateo mają nieco odmienne zdanie! 🔍 Rozważmy czy uzasadnione są porównania Leonardo do Elona Muska i czy dałoby się sklonować naszego dzisiejszego bohatera, by rozkodować tajniki jego geniuszu. 🧬 Wrócimy też do tematu nieszczęsnego florenckiego niewypału z rzeźbą konia, która pojawiła się już w jednym z pierwszych odcinków, przy okazji Michała Anioła… 🐴🤭 Z całego serca polecamy biografię Leonardo autorstwa Waltera Isaacsona. 📖💪 I oczywiście do komentowania co Wy sądzicie o słynnym Mistrzu oraz sekrecie jego geniuszu.🤔

Wiele wynalazków i odkryć jest dziełem przypadku. 🤷🏻‍♀️ Ale niektóre są rezultatem celowej, metodycznej i żmudnej pracy. 🎯🥵 O takim odkryciu będzie dzisiaj, ale bez obaw: rezultaty przeszły wszelkie oczekiwania! 💥 Nadprzewodnictwo - bo o nim mowa - nie śniło się najtęższym umysłom żyjącym na początku XX wieku. Jak działa i dlaczego robi takie WOW? 👀 Co to jest para Coopera (nie, nie Sheldona Coopera 😋)? I jak wytłumaczyć zjawiska kwantowe za pomocą wątpliwych analogii z życia codziennego? 💃🏼🕺🪩🍸🍅 Załóżcie kombinezon Ant Mana i zimową kurtkę, bo ruszamy to mikroświata w temperaturach bliskich zera absolutnego. 🥶 Po drodze porozmawiamy o lodówkach, pociągach i akceleratorach cząsteczek. Nie zabraknie też dramy ze świata nauki. 🔬 A skończymy jak zwykle na popkulturze. 🎬📚🐜

Dzisiaj zapraszamy Was w kolejną podróż kosmiczną, w czasie gdy Wielka Kometa roku 1997 osiągnęła peryhelium. 🤔 Co to w ogóle znaczy? I dlaczego doniesienia o jej odkryciu nadeszły za pomocą... TELEGRAMU?👴🏻 Razem zgłębimy, dlaczego ta konkretna kometa zyskała miano najbardziej obserwowanej w historii ludzkości. Pobujamy też w obłoku, z którego pochodzą odwiedzające nasz komety oraz sprawdzimy dlaczego wolą one omijać Jowisza szerokim łukiem…🏹 Komety i asteroidy są wyjątkowo wdzięcznym narzędziem zagłady ludzkości w książkach i filmach, więc i dziś nie zabraknie nawiązań do popkultury. 🍿 Dowiecie się też jaki wyjątkowy gość kryje się za nazwą Omuamua. 🤷🏻‍♀️ Ponownie nawiążemy też do trylogii Problemu Trzech Ciał, która wreszcie złapała Kamilę w swoje szpony ku uciesze Mateo. 🤓

Po przygodach w północnej Wenecji (czyli Amsterdamie), dzisiaj skupiamy się na oryginalnej Wenecji. 🤌 Czy wiedzieliście, że to niezwykłe miasto istnieje już od szesnastu wieków?! 🏛️ Dołączcie do nas, aby poznać historię tego miejsca, które słynie z romantycznych gondoli, dowiedzieć się, dlaczego założyciele uznali, że kamienne fundamenty i drogi są przereklamowane, kiedy można budować na drewnie i pływać kanałami oraz zrozumieć, jaką cenę płacą dzisiejsi Wenecjaniei… 🌳🌊🛶 Wenecja ma burzliwą historię – jej wzloty i upadki zostały ukształtowane przez działania wielkich władców i odkrywców. Dzisiaj nie odgrywa już takiej roli na arenie światowego handlu, ale zyskała status turystycznej mekki oraz jednego z ulubionych miejsc do kręcenia niezapomnianych scen filmowych. Tak, dziś wspomnimy niektóre z nich. 😉🎬 A teraz najważniejsze pytanie: co mają wspólnego Aperol Spritz i kawa americano? 🍹☕ Posłuchajcie sami! 😋

Dokładnie 710 lat temu, wśród dymu i przekleństw skierowanych wobec swoich oprawców, odszedł ostatni Wielki Mistrz legendarnej Zakonu Templariuszy. 😳 Ich spektakularny koniec jedynie pogłębił tajemnicę otaczającą tę niegdyś potężną i szanowaną organizację. 💰🔍 Kim byli Templariusze?⚔️ Jaki był ich początek i skąd taki płomienny koniec? 🤔 Dlaczego to właśnie oni często stają się bohaterami popkultury, otaczając się skarbami, zagadkami historycznymi i intrygami? Przyłączcie się do naszej podróży śladami Templariuszy - od krętych uliczek Jerozolimy po zaułki Paryża. Razem odkryjemy tajemnicze krypteksy, odkopiemy starożytne artefakty i przekonamy się o prawdziwości słów: „Dobry zwyczaj, nie pożyczaj”.🤭

Losowanie astronomicznych nagród pieniężnych na żywo to coś, co rozpala emocje i wyobraźnie milionów. 😳 Polacy dołączyli do tego trendu w 1973 roku, kiedy pierwszy raz transmitowano na żywo losowanie „totka”. 🇵🇱💵 Wiecie, że nie od początku losowane były kule z liczbami? Albo że każda kula z liczbą ma przypisane swoje znaczenie? 🎱 Jakie są szanse na wygraną? Jakie najwyższe kwoty zgarnięto w historii loterii? 💰 Powiemy dlaczego kupowanie losów to wątpliwa inwestycja finansowa, chociaż jest forma takiej loterii, która jest obowiązkowa dla rozsądnych ludzi. Co to może być? 🤔 Ale sami porzucimy na chwilę rozsądek i puścimy wodzę wyobraźni wyliczając na co wydalibyśmy taką fortunę. 🌍✈️🏰

🎬🕊️ Dokładnie 30 lat temu w Polsce odbyła się premiera „Listy Schindlera" Stevena Spielberga - dzieła, które otworzyło oczy ludzkości na holocaust, niewyobrażalną tragedię i jedną z najmroczniejszych kart w historii ludzkości. W naszym wyjątkowym odcinku porozmawiamy o fascynujących faktach dotyczących tego filmu i motywacji reżysera, ale przede wszystkim skupimy się na postaci Oskara Schindlera i niezatartym wrażeniu, jakie film wywarł na nas. 🎥❤️ Przedstawimy dwie perspektywy: jedno z nas po latach wróciło do tego filmu, a drugie zobaczyło go po raz pierwszy kilka dni temu. 🕯️Być może nigdy nie odważymy się omówić holocaustu bardziej, niż dziś, rozmawiając o „Liście Schindlera”. Dołączcie do nas podczas tej emocjonalnej podróży w czasie.

Dokładnie ćwierć wieku temu postawiono ostatni podpis pod aktem wejścia Polski do NATO. 📝 Z tej okazji powspominamy jaka była historia Sojuszu Północnoatlantyckiego oraz droga do członkostwa Polski. Wymienimy wiele oficjalnych spotkań i decyzji, ale to największe show skradnie tajna, wysokoprocentowa biesiada, na której padły ważkie deklaracje, jakich nikt by nie złożył na trzeźwo… 🍻🍸🥃🍷🍾 A o co chodzi z tym artykułem piątym? I co z dwoma procentami PKB? 🧐 Posłuchajcie sami! Poruszymy tematy mocno na czasie, ale jednocześnie sięgniemy w odmęty początków NATO i Układu Warszawskiego wraz z naszym powracającym gościem - dziadkiem Andrzejem, który pamięta powstanie obu tych organizacji! 👴🏻 PS. Czy Wy też czujecie, że dziadek Andrzej przeżyje nas wszystkich? 🤭😝

Mikołaj Kopernik był człowiekiem renesansu przez duże “CZ”. Ale czy w obliczu niemieckich roszczeń na pewno wydało go “polskie plemię”? 🧐🇵🇱 Skąd pochodził? Co oznacza jego nazwisko?🕵🏻‍♀️ W jaki wielu dziedzinach zasłynął, poza wydaniem swojego przełomowego dzieła “O obrotach sfer niebieskich” i dlaczego jego drukarz pozwolił sobie na samowolkę redakcyjną? 🖨️👨🏻‍⚕️🪙 Sama teoria heliocentryczna nie była jego wymysłem, ale wymysł był ten tak radykalny, że musiał poczekać wiele wieków, aż na arenie dziejów pojawił się nasz GENIUSZ. 🧠 Przekonajmy się jak do tego doszło i co nasz bohater ma wspólnego z powracająca trylogią XXI wieku, czyli „Problemem Trzech Ciał”… 📖☀️

Dziś przenosimy się 66 lat wstecz, kiedy to komitet centralny komunistycznych Chin wpadł na „genialny” pomysł całkowitego wytępienia oczywistych i śmiercionośnych szkodników jakimi są… wróble. 🤦🏻‍♀️ Pomysł wybijał się nawet na tle całego szeregu niedorzecznych inicjatyw składających się na Wielki Skok Naprzód, który miał dramatycznie przyspieszyć rozwój przemysłu w Państwie Środka, a który doprowadził do jego głębokiej zapaści i kulturalnej wyrwy. Temat byłby zabawny, wręcz kuriozalny, gdyby nie jego tragiczny koniec, bo za przerośnięte ambicje i ego swoich władców najwyższą cenę zawsze płacą maluczcy - a w Chinach mówimy o dziesiątkach milionów ofiar… 😔 Dziś porozmawiamy o wróblach, komunizmie i kapitalizmie oraz o tym jak „dobre chęci” uczyniły z jednego człowieka największego zbrodniarza w historii ludzkości. 😱 Przy okazji wspaniałych pomysłów zahaczymy też o Hawaje, na dobre tracąc wiarę w ludzką zdolność myślenia i rozumienia skomplikowanych mechanizmów rządzących przyrodą. 🥵 Nie zabraknie też nawiązań do Liu Cixin - Autora „Problemu Trzech Ciał”, którego trylogia doczekała się serialowej adaptacji (premiera na Netflix już w marcu 🔥) oraz tetrafobii – lęku abstrakcyjnego, ale mającego realny wpływ na zdrowie Azjatów… Dołączcie do nas i razem przenieśmy się do mrocznego okresu, gdy Chinami rządził Mao Zedong. 🫣

Druga połowa pierwszego wieku n.e. to nie była złota era Pompejów. 🏛️🥺 Wszyscy wiedzą o Wezuwiuszu, ale czy wiecie, że zaledwie kilkanaście lat wcześniej trzęsienie ziemi zniszczyło większość tego najbardziej pechowego miasta? 😵‍💫😬 Dziś porozmawiamy o obu tych kataklizmach i poznamy pewną wyjątkową postać, która pojawiła się na pompejskiej arenie pomiędzy tymi wydarzeniami - Julię Feliks. 💪 Kobietę, która łamała stereotypy, przecierała szlaki i najwyraźniej żyła słowami: „Nie pozwól dobrej katastrofie się zmarnować”. 🍋➡️🍹 Dowiemy się też, jak to wyjątkowe miasto zostało odkryte na nowo i jak wpływa do dziś na popkulturę – z lepszym lub gorszym rezultatem… 📺🍿🎶

To może Was zaskoczyć, ale największym imperium w historii ludzkości było imperium… MONGOLSKIE! 🇲🇳 29 stycznia 1258 Mogołowie rozpoczęli oblężenie Bagdadu, ścierając się z inną wielką cywilizacją tamtych czasów i wysyłając jej „złoty wiek” na karty historii. 😳🖖 Co pozwoliło Mongołom osiągnąć taką potęgę i miażdżyć wszelki opór Chińczyków, Arabów i Europejczyków? 😵 W najnowszym odcinku podcastu rozmawiamy z naszym bratem Kubą, zapalonym fanem mongolskiego imperium, o ich kulturze, dyscyplinie, logistyce oraz wyposażeniu, które pozwalało walczyć 10 000 wojowników, jakby w oczach wrogów byli setkami tysięcy. 🧮☠️ Zapraszamy Was na wyjątkowy odcinek, podczas którego przeniesiecie się w brutalne realia XIII wieku. Wskakujcie w siodło i nie zapomnijcie o pełnym kołczanie strzał, zapasowej cięciwie oraz bukłaku mleka na drogę. 🐴🏹🥛

123 lata temu odejście Królowej Wiktorii zaznaczyło koniec epoki wiktoriańskiej, która przyniosła najbardziej dynamiczny postęp cywilizacyjny w historii! W najnowszym odcinku rozmawiamy o wynalazkach tamtego okresu, które odmieniły oblicze świata, takich jak 💡☎️📸🔊🕐 oraz o ewolucji środków transportu, które kształtowały życie ludzi w XIX wieku: 🐴➡️🚲➡️🚊➡️🚘. Naszą główną bohaterką jest Aleksandryna Wiktoria Hanowerska 👸🏻🌟 Jej narodziny i sukcesja były wynikiem przypadku i desperacji. Mimo swojej nieśmiałości i prześladowań ze strony najbliższych, udało jej się ujść cało z wielu intryg, które mogły przedwcześnie zakończyć jej panowanie… 🫣 Posłuchajcie, jakie trudności musiała przezwyciężyć na drodze do tronu, dlaczego zasługuje na miano trendsetterki, oraz jak jej rządy wpłynęły na Wielką Brytanię. 🇬🇧 Pojawią się też polecajki podcastowo-filmowe dla tych z Was, którzy chcieliby zgłębić tajemnice ery wiktoriańskiej. A do tematu Wiktorii i jej męża, Alberta, na pewno jeszcze wrócimy, bo temat został jeno liźnięty. 😋

15 stycznia 2001 roku, a więc zaledwie 23 😉 lata temu, narodziła się Wikipedia, wolna encyklopedia internetowa, którą (teoretycznie) każdy może edytować. 🌐📚 Jest to jedna z tych rzeczy, które traktujemy jako oczywiste, a które mogły nigdy nie powstać. 😳 Nawet dla twórcy, Jimmiego Walesa, obecny format wolnej encyklopedii nie był tak oczywisty, mimo inspiracji z otwartego oprogramowania. 👨🏻‍💻 Poznajcie imponujące liczby o Wikipedii, przekonajcie się dlaczego jest jednocześnie darmowa i zupełnie bez reklam oraz jakie zagrożenia wiążą się z tą ideą. Zobaczymy czym jest „Królicza Nora Wikipedii” 🐇 no i skąd się wzięła ta „Wiki” w nazwie? 🧐 Powiemy też o małej lecz absurdalnej dramie z polskiej Wikipedii, którą zbadaliśmy u samego źródła.🕵🏻🕵🏻‍♀️ A osobista anegdota ostrzeże Was przed umieszczaniem Wikipedii jak źródła w Waszych dziełach… 🤭 Z okazji tego odcinka chcieliśmy dodać do Wikipedii mini artykuł o naszym podcaście, ale mimo najszczerszych chęci od razu trafił w odmęty wikipedycznego brudnopisu. 🌪️ Postaramy się go stamtąd wyciągnąć. 💪