Stuurloos

In deze slotaflevering van Stuurloos praat Kustaw Bessems met Corien Prins, voorzitter van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid over toekomstscenario’s. Lukt het ons om ver genoeg vooruit te kijken? En kunnen we ons ook wel de gebeurtenissen voorstellen die nu misschien niet waarschijnlijk lijken, maar die wel grote gevolgen voor ons kunnen hebben? Ze bespreken waarom de vergrijzing in China grote gevolgen voor ons gaat hebben en dat digitale ontwrichting iets is om al elk moment rekening mee te houden. En of het bestuurders lukt om ons op zulke ontwikkelingen voor te bereiden. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Sjoerd Warmerdam houdt zich, als D66-Kamerlid én als ambtenaar, aan het motto: niets over ons, zonder ons. Mensen over wie beleid gaat, moeten meebeslissen. Zoals Mariia Zhernovnikova, een Oekraïense vluchteling die hij aanstelde als beleidsadviseur toen hij Oekraïners aan werk moest helpen en die inbelt in deze aflevering. Warmerdam stelt de hoog-opgeleidenziekte aan de kaak om steeds maar weer te vragen ‘hebben we hier wel aan gedacht?’, en schetst zijn ideale liberale samenleving: ‘Het is een bende, maar het werkt.’ Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Anne-Mathije Bogerd wilde beter begrijpen wat mensen in de schulden meemaken en met hen samen beter beleid bedenken. Ze leefde een maand op bijstandsniveau en maakte gebruik van de voedselbank. Daarna ging ze in de voedselbank werken. Zo leerde ze al snel ervaringsdeskundigen kennen die haar ook gingen vertrouwen en konden meedenken over een aanpak waarin mensen niet nodeloos van het kastje naar de muur worden gestuurd. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Susan Top streed jarenlang voor de gedupeerden van de gaswinning in Groningen. Nadat ze dacht dat ze niet meer verder kwam en het bijltje erbij neergooide, behaalde BBB die enorme overwinning bij de provinciale statenverkiezingen en vroeg BBB haar om - partijloos – gedeputeerde te worden in de provincie Groningen. De bureaucratie heeft meer leed aangericht dan de aardbevingen, gelooft ze. En het gevecht om dat te veranderen blijft taai. Kan ze in haar nieuwe positie het verschil wél maken? Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dit is een aflevering van Met Groenteman in de kast waarin Kustaw Bessems geïnterviewd wordt door Gijs Groenteman. Wil je meer afleveringen van deze podcast luisteren? Luister dan via Spotify of Apple podcasts. Gijs Groenteman spreekt met Kustaw Bessems. Als journalist onderzoekt hij hoe Nederland beter bestuurd zou kunnen worden. Al jaren doet hij dat in zijn succesvolle podcast Stuurloos, en nu is er een gelijknamig boek. Bessems vertelt hoe hij door zijn oma getest werd in het scherpen van zijn mening en waarom hij het belangrijk vindt om maatschappelijk betrokken te zijn. Samen nemen ze afscheid van de archiefkast, waar geheel symbolisch halverwege het gesprek het licht uitvalt. Bestel het nieuwe boek van Kustaw Bessems hier. Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie Presentatie: Gijs Groenteman Montage: Julia van Alem Redactie: Tamar Bot, Fanny van der Reijt, Corinne van Duin, Julia van Alem Eindredactie: Corinne van Duin, Nathalie Denie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Geert Schmitz merkte dat de overheid door geld uit te delen gemeenschappen stuk maakt. In zijn gemeente, het Limburgse Peel en Maas, vragen ze elf kerkdorpen om zichzelf zo veel mogelijk te besturen. Schmitz was lang strateeg van de gemeente en is een van de geestelijk vaders van deze ‘zelfsturing’. De rest van Nederland kan hiervan leren, meent hij. Bijvoorbeeld dat de overheid dingen mis moet durven laten gaan. Niet te snel ingrijpen, kijk eerst maar of de gemeenschap in actie komt en spring alleen bij waar nodig. ‘Iedereen heeft recht op zijn eigen verdriet.’ Kom 1 juni naar de Balie in Amsterdam voor een live ontmoeting met Stuurloos-gasten Albert Jan Kruiter, Willeke Slingerland en Ewoud Kieft. En met host Kustaw Bessems die die avond ook zijn boek Stuurloos presenteert, waarin richtingwijzers staan voor een beter bestuur. Reserveer je plaatsen hier. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Pim Huberts en Corinne van Duin Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Floor Ziegler en Teun Gautier weten dat Nederland gelukkiger zou zijn en beter zou functioneren wanneer gemeenschappen de kans krijgen om nog veel meer zelf te doen. Nu al helpen gewone mensen in dorpen en steden huizen van het gas af, organiseren zij zorg, leggen ze parken aan en wat al niet. Wat zou het schelen als de overheid dat altijd makkelijk maakte en ondersteunde, in plaats van de boel over te nemen of te frustreren met regeltjes. Ziegler en Gautier, die in het hele land zulke initiatieven ondersteunen, vertellen aan Kustaw Bessems over hun ervaringen. Boek: Teun Gautier en Floor Ziegler, Een wereld van Gemeenschappen Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Geart van der Pol en Corinne van Duin Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Historicus en schrijver Ewoud Kieft bespreekt aan de hand van de PVV-verkiezingswinst en de Rutte-jaren hoe de democratie is uitgehold en wat er nu dreigt, maar ook: waar zijn laatste hoop zit. Kieft, die zich onder meer specialiseerde in het oorlogsenthousiasme van begin twintigste eeuw en in Hitlers Mein Kampf, vindt dat je moet oppassen met makkelijke historische vergelijkingen en dat je inhoudelijk de confrontatie moet aangaan met die mensen waar je het verst vanaf staat. Wie dat niet meer doet, geeft in feite de democratie op. 📖 Alle lessen uit deze podcast verschijnen ook in boekvorm. Vooruitbestellen van het boek Stuurloos kan via www.dasmag.nl/stuurloos Het nummer Yesterday's Dish komt van de plaat De Tiengemeten Sessies van Goesting, met Ewoud Kieft op zang en gitaar en verder: Paul Crucq, viool en achtergrondzang, Arno Hooijboer, contrabas, Thomas Geijtenbeek, elektrische gitaar en Jan Pieter Staal, drums. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Geart van der Pol en Corinne van Duin Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Arre Zuurmond snapt wel dat de overheid mensen tot razernij kan drijven. Dat begreep hij al toen hij eerder acht jaar ombudsman was van de stad Amsterdam en nog steeds na twee jaar als regeringscommissaris met als opdracht de informatiehuishouding van alle publieke diensten op orde te brengen. Of het gaat om uitkeringen, medische gegevens of politiedossiers: die is een zooitje, zegt hij en dat heeft pijnlijke gevolgen voor mensen. Hij wil een wet en een minister van digitalisering met doorzettingsmacht die professionals en burgers moet bevrijden van bureaucratie. Oh ja, en hij vindt dat mail moet worden afgeschaft. 📖 Alle lessen uit deze podcast verschijnen ook in boekvorm. Vooruitbestellen van het boek Stuurloos kan via www.dasmag.nl/stuurloos Het hoopgevende filmpje over project Burger AED dat Arre Zuurmond noemt is hier te vinden. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Geart van der Pol en Corinne van Duin Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe kan het dat we steeds maar weer hetzelfde proberen, ook al levert het niet het gewenste resultaat op? Dat vroeg Sharon Stellaard zich af die twintig jaar in de jeugdzorg werkte, van crisisopvang tot beleid. Ze besloot erop te promoveren en kwam tot een ontluisterende conclusie, vertelt ze aan Kustaw Bessems. Haar ontdekkingen zijn belangrijk voor elk denkbaar terrein. Het interview dat Stellaard in maart dit jaar aan de Volkskrant gaf. De klassieker van bestuurskundige Aaron Wildavsky waar Sharon Stellaard zo van geniet heet Implementation, geschreven met Jeffrey L Pressman en voor het eerst uitgebracht in 1973. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Geart van der Pol, Corinne van Duin en Julia van Alem Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Maken journalisten hun rol wel waar als waakhond van de democratie? Politiek filosoof en hoofdredacteur van onderzoeksplatform Investico Thomas Muntz wil meer ‘verantwoordingsjournalistiek’ zien en minder ‘toegangsjournalistiek, vertelt hij aan Kustaw Bessems’. Hij is zich ervan bewust dat media het wantrouwen jegens het openbaar bestuur kunnen voeden, maar zegt ook: een deel van het publiek is nu eenmaal niet van goede wil, zal dat wantrouwen sowieso wel koesteren en dat deel mag je best negeren. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Geart van der Pol, Corinne van Duin en Julia van Alem Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Paul ‘t Hart, die al 40 jaar het openbaar bestuur onderzoekt en ambtenaren adviseert, vindt dat dit ook wel eens gezegd mag worden: in Nederland gaat het overgrote deel van wat het openbaar bestuur moet doen ‘redelijk tot zeer goed’. Dat wil niet zeggen dat deze hoogleraar niks te wensen over heeft. Hij richt zijn pijlen op politici, die zich uitsloven voor de camera ten koste van goed beleid. Houdt een pleidooi voor praktijkkennis, hèt recept voor goede maatregelen. En legt uit dat Den Haag niet alles kan bepalen, terwijl ze het zware werk aan gemeenten uitbesteden. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Geart van der Pol, Corinne van Duin en Julia van Alem Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het kabinet mag dan gevallen zijn, minister Hanke Bruins Slot wil verder met haar plannen om het bestuur te versterken. De CDA’er gaat over veel thema’s die in Stuurloos aan de orde komen en laat zich onder meer inspireren door haar periode als pelotonscommandant in het leger. Daar is duidelijk dat je moet vertrouwen op de mensen in het veld. Het leger heeft haar ook geleerd hoe belangrijk het is om de democratische rechtsstaat te verdedigen tegen krachten die haar kapot willen maken,desnoods met een partijverbod. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Julia van Alem Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze speciale zomeraflevering vertelt Kustaw Bessems wat voorlopig de belangrijkste antwoorden zijn op de vraag: hoe krijgen wij als Nederlanders een beter bestuur? Dat doet hij aan de hand van de interviews tot nu toe. Na de zomer is Stuurloos weer terug met een nieuwe gast vol nieuwe ideeën. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Julia van Alem Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Overheden hebben zich overgeleverd aan de miljardenindustrie van consultants. Daardoor is essentiële kennis en ervaring weggelekt en zijn we niet goed opgewassen tegen de grote opgaven van onze tijd. Intussen is vaak onduidelijk wat die consultants voor al dat geld nu eigenlijk doen of is hun rol zelfs ronduit schadelijk. Rosie Collington schreef samen met Mariana Mazzucato het boek The Big Con, dat net in het Nederlands uit is als De Consultancy Industrie. Met Kustaw Bessems bespreekt Collington hoe het zo ver heeft kunnen komen en hoe overheden zich aan de greep van de consultancy kunnen ontworstelen. Deze podcast is in het Engels, op 10 juni zal er een geschreven Nederlandstalig interview online komen, dat zullen we melden in deze shownotes. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Eva van Leeuwen Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze aflevering een hoopgevend verhaal van een niet-alledaagse dominee. Jan Veldhuizen had door dat in de gemeente Enschede mensen die thuis zorg nodig hebben en mensen in de bijstand niet kregen waar ze recht op hadden. Samen met andere vrijwilligers bracht de voormalige manager bij een multinational daar verandering in. Dat is tot op de dag van vandaag een enorme strijd, vertelt hij aan Kustaw Bessems, maar het kán dus wel: het systeem verbeteren. Ze bespreken welke lessen zijn te trekken uit deze ervaring. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Eva van Leeuwen Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe kunnen computersystemen zo verouderd raken dat zoiets basaals als belasting innen op losse schroeven staat? En waarom gaat er überhaupt zoveel mis met IT-projecten bij de overheid? Cokky Hilhorst zette het onafhankelijk bureau op dat plannen toetst om zulke drama’s te helpen voorkomen. Dat deed ze uitmuntend, stond in haar evaluatie. Maar juist die evaluatie leidde uiteindelijk tot haar onaangename vertrek. Ze voelde zich 'uitgezweet' door een bestuurscultuur die moeite heeft met tegenspraak. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Eva van Leeuwen Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Sandra Palmen was de hoogste juridisch adviseur bij de afdeling toeslagen van de belastingdienst, de afdeling die duizenden gezinnen in de ellende stortte. Zij sloeg al in 2017 alarm, maar er werd niet naar haar geluisterd. Ze werd op een zijspoor gezet en haar advies bleef jaren verborgen voor de buitenwereld. Aan Kustaw Bessems vertelt ze hoe het was om te zien dat gedupeerde gezinnen daardoor jaren onnodig leden en welke lessen zijn te leren. Zelf past ze die tegenwoordig toe door andere rijksambtenaren een groter rechtsstatelijk bewustzijn bij te brengen. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Eva van Leeuwen Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Aan Kustaw Bessems vertelt dichter Lieke Marsman dat ze de onbegrijpelijke taal van politiek en bestuur ziet als teken van onmacht en ze analyseert hoe het kabinet de bevolking onnodig van zich heeft vervreemd. Marsman betoogt - mede op grond van haar eigen ervaring - dat het zorgstelsel is afgedreven van de kern, legt uit wat ze heeft tegen een term als waardig sterven en vertelt waarom zij zelf hecht aan zo lang mogelijk leven. Gedichten van Lieke Marsman Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Sofia Robben Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Door problemen van mensen op te lossen leert ‘actieonderzoeker’ Albert Jan Kruiter veel meer dan wetenschappers die afstand houden, vertelt hij aan Kustaw Bessems. Zoals mensen die zorg nodig hebben of in de schulden zitten, die geen huis hebben of verslaafd zijn. Ze hebben te maken met een kluwen van instanties. Wat blijkt: vaak wordt beweerd dat regeltjes een oplossing in de weg zitten, terwijl dat helemaal niet waar is. Kruiter en zijn collega's trekken lessen uit de praktijk waarmee het hele systeem kan worden verbeterd. En hun ideeën kosten vaak maar veel minder geld én minder werk. Gedichten van Lieke Marsman Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Sofia Robben Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.