Stuurloos

Floor Ziegler en Teun Gautier weten dat Nederland gelukkiger zou zijn en beter zou functioneren wanneer gemeenschappen de kans krijgen om nog veel meer zelf te doen. Nu al helpen gewone mensen in dorpen en steden huizen van het gas af, organiseren zij zorg, leggen ze parken aan en wat al niet. Wat zou het schelen als de overheid dat altijd makkelijk maakte en ondersteunde, in plaats van de boel over te nemen of te frustreren met regeltjes. Ziegler en Gautier, die in het hele land zulke initiatieven ondersteunen, vertellen aan Kustaw Bessems over hun ervaringen. Boek: Teun Gautier en Floor Ziegler, Een wereld van Gemeenschappen Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Geart van der Pol en Corinne van Duin Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Historicus en schrijver Ewoud Kieft bespreekt aan de hand van de PVV-verkiezingswinst en de Rutte-jaren hoe de democratie is uitgehold en wat er nu dreigt, maar ook: waar zijn laatste hoop zit. Kieft, die zich onder meer specialiseerde in het oorlogsenthousiasme van begin twintigste eeuw en in Hitlers Mein Kampf, vindt dat je moet oppassen met makkelijke historische vergelijkingen en dat je inhoudelijk de confrontatie moet aangaan met die mensen waar je het verst vanaf staat. Wie dat niet meer doet, geeft in feite de democratie op. 📖 Alle lessen uit deze podcast verschijnen ook in boekvorm. Vooruitbestellen van het boek Stuurloos kan via www.dasmag.nl/stuurloos Het nummer Yesterday's Dish komt van de plaat De Tiengemeten Sessies van Goesting, met Ewoud Kieft op zang en gitaar en verder: Paul Crucq, viool en achtergrondzang, Arno Hooijboer, contrabas, Thomas Geijtenbeek, elektrische gitaar en Jan Pieter Staal, drums. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Geart van der Pol en Corinne van Duin Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Arre Zuurmond snapt wel dat de overheid mensen tot razernij kan drijven. Dat begreep hij al toen hij eerder acht jaar ombudsman was van de stad Amsterdam en nog steeds na twee jaar als regeringscommissaris met als opdracht de informatiehuishouding van alle publieke diensten op orde te brengen. Of het gaat om uitkeringen, medische gegevens of politiedossiers: die is een zooitje, zegt hij en dat heeft pijnlijke gevolgen voor mensen. Hij wil een wet en een minister van digitalisering met doorzettingsmacht die professionals en burgers moet bevrijden van bureaucratie. Oh ja, en hij vindt dat mail moet worden afgeschaft. 📖 Alle lessen uit deze podcast verschijnen ook in boekvorm. Vooruitbestellen van het boek Stuurloos kan via www.dasmag.nl/stuurloos Het hoopgevende filmpje over project Burger AED dat Arre Zuurmond noemt is hier te vinden. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Geart van der Pol en Corinne van Duin Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe kan het dat we steeds maar weer hetzelfde proberen, ook al levert het niet het gewenste resultaat op? Dat vroeg Sharon Stellaard zich af die twintig jaar in de jeugdzorg werkte, van crisisopvang tot beleid. Ze besloot erop te promoveren en kwam tot een ontluisterende conclusie, vertelt ze aan Kustaw Bessems. Haar ontdekkingen zijn belangrijk voor elk denkbaar terrein. Het interview dat Stellaard in maart dit jaar aan de Volkskrant gaf. De klassieker van bestuurskundige Aaron Wildavsky waar Sharon Stellaard zo van geniet heet Implementation, geschreven met Jeffrey L Pressman en voor het eerst uitgebracht in 1973. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Geart van der Pol, Corinne van Duin en Julia van Alem Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Maken journalisten hun rol wel waar als waakhond van de democratie? Politiek filosoof en hoofdredacteur van onderzoeksplatform Investico Thomas Muntz wil meer ‘verantwoordingsjournalistiek’ zien en minder ‘toegangsjournalistiek, vertelt hij aan Kustaw Bessems’. Hij is zich ervan bewust dat media het wantrouwen jegens het openbaar bestuur kunnen voeden, maar zegt ook: een deel van het publiek is nu eenmaal niet van goede wil, zal dat wantrouwen sowieso wel koesteren en dat deel mag je best negeren. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Geart van der Pol, Corinne van Duin en Julia van Alem Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Paul ‘t Hart, die al 40 jaar het openbaar bestuur onderzoekt en ambtenaren adviseert, vindt dat dit ook wel eens gezegd mag worden: in Nederland gaat het overgrote deel van wat het openbaar bestuur moet doen ‘redelijk tot zeer goed’. Dat wil niet zeggen dat deze hoogleraar niks te wensen over heeft. Hij richt zijn pijlen op politici, die zich uitsloven voor de camera ten koste van goed beleid. Houdt een pleidooi voor praktijkkennis, hèt recept voor goede maatregelen. En legt uit dat Den Haag niet alles kan bepalen, terwijl ze het zware werk aan gemeenten uitbesteden. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Geart van der Pol, Corinne van Duin en Julia van Alem Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het kabinet mag dan gevallen zijn, minister Hanke Bruins Slot wil verder met haar plannen om het bestuur te versterken. De CDA’er gaat over veel thema’s die in Stuurloos aan de orde komen en laat zich onder meer inspireren door haar periode als pelotonscommandant in het leger. Daar is duidelijk dat je moet vertrouwen op de mensen in het veld. Het leger heeft haar ook geleerd hoe belangrijk het is om de democratische rechtsstaat te verdedigen tegen krachten die haar kapot willen maken,desnoods met een partijverbod. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Julia van Alem Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze speciale zomeraflevering vertelt Kustaw Bessems wat voorlopig de belangrijkste antwoorden zijn op de vraag: hoe krijgen wij als Nederlanders een beter bestuur? Dat doet hij aan de hand van de interviews tot nu toe. Na de zomer is Stuurloos weer terug met een nieuwe gast vol nieuwe ideeën. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Julia van Alem Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Overheden hebben zich overgeleverd aan de miljardenindustrie van consultants. Daardoor is essentiële kennis en ervaring weggelekt en zijn we niet goed opgewassen tegen de grote opgaven van onze tijd. Intussen is vaak onduidelijk wat die consultants voor al dat geld nu eigenlijk doen of is hun rol zelfs ronduit schadelijk. Rosie Collington schreef samen met Mariana Mazzucato het boek The Big Con, dat net in het Nederlands uit is als De Consultancy Industrie. Met Kustaw Bessems bespreekt Collington hoe het zo ver heeft kunnen komen en hoe overheden zich aan de greep van de consultancy kunnen ontworstelen. Deze podcast is in het Engels, op 10 juni zal er een geschreven Nederlandstalig interview online komen, dat zullen we melden in deze shownotes. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Eva van Leeuwen Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze aflevering een hoopgevend verhaal van een niet-alledaagse dominee. Jan Veldhuizen had door dat in de gemeente Enschede mensen die thuis zorg nodig hebben en mensen in de bijstand niet kregen waar ze recht op hadden. Samen met andere vrijwilligers bracht de voormalige manager bij een multinational daar verandering in. Dat is tot op de dag van vandaag een enorme strijd, vertelt hij aan Kustaw Bessems, maar het kán dus wel: het systeem verbeteren. Ze bespreken welke lessen zijn te trekken uit deze ervaring. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Eva van Leeuwen Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe kunnen computersystemen zo verouderd raken dat zoiets basaals als belasting innen op losse schroeven staat? En waarom gaat er überhaupt zoveel mis met IT-projecten bij de overheid? Cokky Hilhorst zette het onafhankelijk bureau op dat plannen toetst om zulke drama’s te helpen voorkomen. Dat deed ze uitmuntend, stond in haar evaluatie. Maar juist die evaluatie leidde uiteindelijk tot haar onaangename vertrek. Ze voelde zich 'uitgezweet' door een bestuurscultuur die moeite heeft met tegenspraak. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Eva van Leeuwen Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Sandra Palmen was de hoogste juridisch adviseur bij de afdeling toeslagen van de belastingdienst, de afdeling die duizenden gezinnen in de ellende stortte. Zij sloeg al in 2017 alarm, maar er werd niet naar haar geluisterd. Ze werd op een zijspoor gezet en haar advies bleef jaren verborgen voor de buitenwereld. Aan Kustaw Bessems vertelt ze hoe het was om te zien dat gedupeerde gezinnen daardoor jaren onnodig leden en welke lessen zijn te leren. Zelf past ze die tegenwoordig toe door andere rijksambtenaren een groter rechtsstatelijk bewustzijn bij te brengen. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Eva van Leeuwen Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Aan Kustaw Bessems vertelt dichter Lieke Marsman dat ze de onbegrijpelijke taal van politiek en bestuur ziet als teken van onmacht en ze analyseert hoe het kabinet de bevolking onnodig van zich heeft vervreemd. Marsman betoogt - mede op grond van haar eigen ervaring - dat het zorgstelsel is afgedreven van de kern, legt uit wat ze heeft tegen een term als waardig sterven en vertelt waarom zij zelf hecht aan zo lang mogelijk leven. Gedichten van Lieke Marsman Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Sofia Robben Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Door problemen van mensen op te lossen leert ‘actieonderzoeker’ Albert Jan Kruiter veel meer dan wetenschappers die afstand houden, vertelt hij aan Kustaw Bessems. Zoals mensen die zorg nodig hebben of in de schulden zitten, die geen huis hebben of verslaafd zijn. Ze hebben te maken met een kluwen van instanties. Wat blijkt: vaak wordt beweerd dat regeltjes een oplossing in de weg zitten, terwijl dat helemaal niet waar is. Kruiter en zijn collega's trekken lessen uit de praktijk waarmee het hele systeem kan worden verbeterd. En hun ideeën kosten vaak maar veel minder geld én minder werk. Gedichten van Lieke Marsman Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Sofia Robben Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hebben we in Nederland wel door hoe kwetsbaar we zijn door onze afhankelijkheid van andere landen? China en Rusland snapten al lang dat je je de economie, kennis en techniek tot wapen kon maken, terwijl wij daar net als de rest van Europa naïef in zijn geweest, legt filosoof Haroon Sheikh uit aan Kustaw Bessems. Sheikh is gespecialiseerd in geopolitiek en zoekt uit hoe we weerbaar kunnen worden in deze strijd, zonder onze waarden uit het oog te verliezen. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Sofia Robben Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Topambtenaren geven zelden interviews, dat laten ze aan hun politieke bazen. Abigail Norville, op een na hoogste ambtenaar op het ministerie van Volksgezondheid, doet dat wel. Aan Kustaw Bessems vertelt ze hoe zij als zwarte vrouw door extra hoepels heeft moeten springen en hoe ze probeert jongeren van buiten het Haagse een kans te geven omdat juist die kunnen helpen voorkomen dat de overheid over burgers heen walst. Én ze erkent hoezeer ze worstelt om te voldoen aan de verzoeken van journalisten om openbaarheid. Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Sofia Robben Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Weinigen kunnen met zoveel liefde spreken over de rechtsstaat als rechtsfilosoof Dorien Pessers. Eigenlijk wil ze sinds haar pensioen niet meer meedoen aan het publieke debat, maar voor Stuurloos maakt ze een uitzondering. Met Kustaw Bessems bespreekt ze hoe belangrijk het is om af te wijken van regels, waarom ze zich doodergert aan persoonlijke verhalen van Kamerleden, wat het gevaar is van de ‘bange mannetjes’ bij Forum en waarom de Zuidas een probleemwijk is Presentatie: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Sofia Robben Onze journalistiek steunen? Dat kan het beste met een (digitaal) abonnement op de Volkskrant, daarvoor ga je naar www.volkskrant.nl/podcastactie See omnystudio.com/listener for privacy information.

Al voordat boeren woedend bij een minister voor de deur stonden en toen Caroline van der Plas nog niet aan talkshowtafels zat, waarschuwde hoogleraar Caspar van den Berg al voor de kloof tussen stad en platteland. Aan Kustaw Bessems legt hij uit dat het bestuur zich heeft blindgestaard op de boze burger uit de oude stadswijken en het te vaak bij het vertolken van sentimenten laat. Intussen kun je in een dorp nergens pinnen, is het ziekenhuis ver weg hebben velen het gevoel dat hun manier van leven wordt afgepakt. Presentatie en interview: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Sofia Robben Het onderzoek waar Caspar van den Berg over vertelt deed hij samen met Annemarie Kok en staat in het rapport Regionaal Maatschappelijk Onbehagen: naar een rechtsstatelijk antwoord op perifeer ressentiment, is hier te vinden. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Je kunt al snel denken dat kunstmatige intelligentie alleen maar iets is om voor op te passen. Een machtig wapen in handen van de overheid of van techbedrijven die zich schuldig maken aan privacyschending, discriminatie of onterechte straffen. Maar we kunnen met algoritmen juist problemen oplossen en werken aan een rechtvaardiger wereld, zegt informaticus Sennay Ghebreab van het Civic AI Lab tegen Kustaw Bessems. Dan moeten we wel de basis een beetje snappen én er meer over te zeggen hebben. Interviewer: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Tiemen Hageman Wil je op de hoogte blijven van al onze podcasts? Abonneer je dan op onze nieuwsbrief. Elke vrijdag ontvang je alle nieuwe afleveringen van onze podcasts en tips van onze recensiepagina in je mailbox. Daarnaast ben je als eerste op de hoogte van onze nieuwe producties. Abonneren is gratis en kan via: www.volkskrant.nl/podcastnieuwsbrief See omnystudio.com/listener for privacy information.

Politici en beleidsmakers houden niet genoeg rekening met de praktijk, hoor je vaak. Ziekenhuisbaas Pier Eringa is van die praktijk en vindt dat uitvoerders dit over zichzelf afroepen door zich veel te gedeisd te houden. Eringa, eerder onder meer korpschef en directeur van spoorbeheerder Prorail, vindt dat uitvoerders zich meer met het beleid moeten bemoeien en moeten uitspreken, ook als dat openlijk tegen een minister in gaat, vertelt hij aan Kustaw Bessems. Interviewer: Kustaw Bessems Montage: Rinkie Bartels Redactie: Corinne van Duin en Tiemen Hageman Wil je op de hoogte blijven van al onze podcasts? Abonneer je dan op onze nieuwsbrief. Elke vrijdag ontvang je alle nieuwe afleveringen van onze podcasts en tips van onze recensiepagina in je mailbox. Daarnaast ben je als eerste op de hoogte van onze nieuwe producties. Abonneren is gratis en kan via: www.volkskrant.nl/podcastnieuwsbrief See omnystudio.com/listener for privacy information.