Voorproevers

Voorproevers was te gast in het Passchendaele Museum in Zonnebeke. Annemie Peeters praatte er met Ronald Verhaegen en Katrin Lohmann over 'Dicht(er) bij de Groote Oorlog', een podcast bij een gelijknamig project van Westtoer. Op 20 picknickbanken in de Westhoek zijn literaire teksten uit WO I aangebracht. In de podcast linkt Ronald Verhaegen deze historische getuigenissen aan gasten van nu. Een van die gasten is Katrin Lohmann, actrice en psychotherapeut, én opgegroeid in Duitsland.

Jelle Brandt Corstius is schrijver en Ruslandkenner, in zijn podcast 'Voordat de bom valt' doet hij verslag van de oorlog in Oekraïne. Maar hij wou meer doen dan alleen praten, hij wou ook actie ondernemen. Dus ging hij spullen brengen, en reisde met de auto, in het gezelschap van collega schrijvers en andere nuchtere Hollanders, naar Kiev. Zijn boek ‘Spullen brengen’ doet verslag van deze reis door de levende geschiedenis van Europa. Bent Van Looy sprak met hem.

De Franse reisschrijver Sylvain Tesson bedwong vier winters na mekaar alle Alpentoppen op ski's. Vier barre tochten in het gezelschap van een berggids, bij ijskoude temperaturen en in een monotoon wit landschap. Het boek met het verslag van zijn expedities heet dan ook 'Wit'. Waarom zoekt iemand dit soort avontuur op? Is het ook een innerlijke reis, een vlucht uit het moderne leven? Joris Hessels vraagt het aan expeditieleider Henk-Jan Geel.

Stel je voor dat je een stad mag bouwen. From scratch. Je mag doen wat je wil, er is plaats, er is budget… Alles kan. Hoe zou die stad er dan uitzien? Fotograaf Nick Hannes trok naar zes landen - Egypte, Korea, Nigeria, Kazachstan, Indonesië en Brazilië - die in een recent verleden een nieuwe hoofdstad hebben gebouwd of daar volop mee bezig zijn. Hij kwam terug met een fotoboek: 'New Capital'. Hij vertelt bij Linde Merckpoel over de kansen maar ook de valkuilen van zo'n geplande stad.

Waar komen taalfouten vandaan, en blijft fout altijd fout? Kunnen fouten in de vergetelheid raken? Komen er ook nieuwe bij? Volgens taalkundige Marten van der Meulen is de taalfout een van de fascinerendste onderdelen van de taal. En door beter te begrijpen waarom we taalfouten maken, kunnen we ze in de toekomst misschien makkelijker vermijden. Bruno Wyndaele probeert van der Meulen foutloos te interviewen over zijn boek 'Het geheime leven van taalfouten'.

De cliché's kloppen ook: er is droogte, er woedt oorlog, er heerst armoede en corruptie in véél Afrikaanse landen. Veel mensen willen er weg. Maar nog veel meer mensen blijven en zitten écht niet bij de pakken. Dat nieuws horen we zelden. Nu kun je er wel over lezen in het boek 'Afrika, een gedroomde toekomst' van Loïc De Cannière. En prachtige, hoopvolle beelden kun je ook zién in de fotogalerie van Eddy Van Gestel in de Kloosterstraat in Antwerpen. 1001 positieve verhalen in één gesprek

De lever is een uniek orgaan. Zo uniek dat wetenschappers er nog niet in geslaagd zijn een kunstmatige lever te creëren. Alcohol is niet de beste vriend van de lever, dat weten we. Maar wat doet de lever allemaal in ons lichaam? En hoe houden we onze lever gezond? Vijf artsen en één verpleegkundige van het UZ Gent schreven er een boek over, toepasselijk getiteld: 'De lever'. Een van die artsen is Anja Geerts, zij vertelt Jacotte Brokken alles over dit levensbelangrijke orgaan.

In zijn boek 'Witte orde' ontwart Sibo Kanobana het vaak onzichtbare kluwen aan waarden en normen, ideeën en gedragingen die we door de geschiedenis heen als superieur zijn gaan zien. Hij analyseert het maatschappelijk debat over beladen termen als ras en witheid en kijkt als sociolinguïst ook naar de oorsprong en betekenis van die begrippen en concepten. Aan Raf Njotea legt hij uit wat hij bedoelt met witte orde.

Eilanden halen zowel het beste als het slechtste in de mensen naar boven. Het zijn plekken waar in vrijheid en blijheid geleefd wordt samen met de natuur, maar eilanden werden ook gebruikt om miltvuur- en atoombommen te testen. Kortom, we kunnen echt wel spreken van 'De Eilanden van Goed en Kwaad', dat is dan ook de titel van het boek dat historicus en (deeltijds) eilander Adwin de Kluyver erover schreef. Annelies Moons hopte met hem langs enkele wonderbaarlijke eilanden.

In maart 2021 stak een dier zijn hoofd boven water voor de kust van Ierland. Het had een rechthoekige kop, een snor en twee lange slagtanden. Een walrus. Al snel kreeg het dier een naam: Wally. Wat deed Wally daar, zo ver van huis? En waarom maakte hij een reis langs Europese kusten? Schrijver Irwan Droog reisde Wally achterna in zijn boek 'Wally en wij'. Ronald Verhaegen reisde al lezend met hem mee.

Bart Jungmann was journalist voor de Volkskrant, ging met pensioen, wou een wereldreis maken maar eindigde in Luik. Daar woonde hij een halfjaar. Ingrid Berghmans was een van onze Vlaamse top-judoka's, ze werd verliefd op een Luikenaar en verhuisde naar Luik. Ze woont er nu al 35 jaar. Bart Jungmann schreef een boek over zijn avontuur. Ingrid Berghmans las het en vult aan: heeft Bart de stad begrepen? Is hij er goed geïntegreerd geraakt? Heeft hij de ziel van de échte Luikenaar weten te vatten?

De digitale wereld is de speeltuin van journalist Tim Verheyden, maar het is er niet altijd aangenaam toeven. Voor VRT MAX maakte hij de reeks 'Het digitale dilemma'. We worden online nog steeds gebruikt, gemanipuleerd en getrold, terwijl technologie toch den dienste van ons zou moeten staan en niet omgekeerd? Ligt een AI-systeem dat de mens in alles overtreft binnen handbereik? En zo ja, hoe moeten we daar mee omgaan? En wanneer komen de robots ons vervangen? Bruno Wyndaele vraagt het aan Tim.

Sinds haar zoon Tonio in 2010 overleed aan de gevolgen van een verkeersongeluk wordt het leven van Mirjam Rotenstreich beheerst door Verdriet, Gemis en Leed. Eerder vond haar man A.F.Th. van der Heijden al woorden voor zijn verdriet in 'Tonio. Een requiemroman'. De voorbije jaren begon ook zij te schrijven, teksten over haar leven als moeder zonder kind. Die teksten werden een boek: 'Jij ontbreekt aan mij'. Een boek als antwoord op de vraag hoe het met haar gaat. Joris Hessels sprak met haar.

Filmmaker Chantal Akerman staat - terecht - volop in de schijnwerpers. CINEMATEK toont een retrospectieve van haar films, in Bozar is er de expo ‘Travelling’, over haar atypische parcours, en er is de Nederlandse vertaling van haar boek ‘Mijn moeder lacht’, dat Akerman schreef toen ze voor haar zieke moeder zorgde. Het boek beschrijft hoe de gecompliceerde liefdesrelatie met haar moeder haar leven en werk heeft bepaald. Wouter Hessels vertelt bij Annemie Peeters over boek, expo en films.

KZ-syndroom is het postconcentratiekampsyndroom, een vorm van posttraumatische stressstoornis. De ouders van Henri Heimans waren elk actief in het verzet. Zijn Joodse vader doorstond Breendonk en Auschwitz. Zijn moeder kwam zwaar beschadigd terug uit Ravensbrück. Samen met Dirk Verhofstadt reisde Heimans door Europa naar de kampen en andere plekken waar zijn ouders terechtkwamen. Het resultaat is het boek 'KZ-syndroom', een waarschuwing tegen extreem-rechts. Bent Van Looy sprak met hen.

De opdracht aan de dertien essayisten was: herlees jouw favoriete Suske&Wiske-album, en schrijf over de dingen die jou nu opvallen, die je als kind niet zag of niet kon zien, omdat je de gevoeligheden nog niet kende of de context niet kon snappen. Naomi Izabela herlas De kadulle Cupido. Walter Pauli kon niet kiezen en herlas àlle strips van Sus&Wis. Het resultaat is een frisse kijk op een strip die al sinds 1945 bestaat.

De diagnose HIV krijgen, een stuk land kopen en een tuin aanleggen. Dat is wat filmmaker en kunstenaar Derek Jarman deed, eind jaren 80. Aan de kust van Kent legt hij een droomtuin aan, een plek die voor tuin- en kunstliefhebbers aller lande onderhand zowat een bedevaartsoord werd. Zijn avonturen legde Jarman vast in dagboeken, nu verzameld in het boek 'Moderne natuur'. Filmmaker Angelo Tijssens las het voor ons, en vertelt er over bij Bent Van Looy.

Welk werk ga ik doen: het is één van de belangrijke beslissingen van het leven. Het neemt ook zoveel tijd in beslag! En toch zitten ontzettend veel mensen vast in suffe, nutteloze of zelfs schadelijke banen. De grootste verspilling van onze tijd is de verspilling van talent, vindt de Nederlandse denker Rutger Bregman. Hij legt het uit bij Bruno Wyndaele.

Na Auschwitz is Sobibor met ruim 34.000 Nederlandse slachtoffers het grootste Nederlandse massagraf, en toch is het onbekender dan de andere concentratiekampen. Joris Hessels praat met onderzoeksjournaliste Rosanne Kropman, die zich verdiepte in de geschiedenis van Sobibor. Zij vertelt ons het verhaal van de succesvolle gevangenenopstand in oktober 1943. Nadien wordt Sobibor door de nazi's gesloten en worden alle sporen zo veel mogelijk uitgewist.

Aanleiding is het boek van George Van Hal 'Van lightsaber tot tijdmachine'. Dat gaat over uitvindingen en voorspellingen in films die geïnspireerd werden door wetenschap & technologie, of die wetenschappers hebben aangezet tot verder onderzoek. Ook in strips lopen véél professoren rond, die dingen bedenken waar varianten van verschijnen in de échte wereld. Futuristische wapens. Zorgende robots. Tijdmachines. Waarbij ook de vraag rijst of al die dingen wenselijk zijn in het échte leven.